Tunceli’de Anlatılan Şıh Delil Berhucan Efsanesi Üzerine Bir Değerlendirme

Tunceli, inanç yapısını ocak sistemi merkezinde ve sözlü gelenek çerçevesinde yüzyıllar boyuncasürdürüp yaşatan bir coğrafyadır. Bu sistem içinde, mevcut on iki ocak birbirleriyle ilişkilikılınmakta ve bu ocakların hepsinin çıkış noktası, birer efsaneye dayanmaktadır. Amacımız,Tunceli’deki on iki ocaktan biri olan Şıh Delil Berhucan ocağının ve bu ocağın ardılları olduklarısöylenen Pilvenk aşiretinin ortaya çıkış biçiminin dayandığı efsane olan Şıh Delil Berhucanefsanesinin motiflerini incelemek ve bu yolla efsanenin barındırdığı senkretik inanç yapısınayönelik bir bakış açısı geliştirmektir.

An Evaluation The Myth of Şıh Delil Berhucan Told in Tunceli

Tunceli is a geography that transmits its belief structure in the center of ocak system and through the oral tradition for centuries. In this system, twelve ocaks are made interrelated and the origin of all these ocaks is based on a legend. It is said that the legend of “Şıh Delil Berhucan” is the legend on which the Pilvenk tribe emerged. The aim of this study is to examine the motifs of this legend and to develop a perspective on the syncretic belief structure of this legend.

PDF

___

Alptekin, A. B. (2014). Efsane ve Motifleri Üzerine, Ankara: Akçağ Yayınları.
Barkan, Ö. L. (1993). Kolonizatör Türk Dervişleri, İstanbul: Hamle Yayınları.
Çoruhlu, Y. (2004). Eski Türklerde Ölüm, Cogito, S.40, 244-268.
Devellioğlu, F. (1996). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lugat, Ankara: Aydın Kitabevi.
Elçin, Ş. (1993). Halk Edebiyatına Giriş, Ankara: Akçağ Yayınları. Eliade, M. Şamanizm, İlkel Esrime Teknikleri, Ankara: İmge Kitabevi.
Ergun, P. (2010). Türk Kültüründe Ruhlar ve Orman Kültü, Milli Folklor, 22 (87), 113-120.
Ersal, Mehmet. (2016). Alevilik: Kavramlar ve Ocak Sistemi- Çubuk Havzası Örneği, Ankara. Gazi Üniversitesi Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Merkezi Yayınları.
Fatiş, E. (2014). Gazalî ve İbn-i Sinâ’nın Cismani Haşre Yaklaşımı. Kelâm Araştırmları Dergisi, 12 (2), 147- 170.
Karadavut, Z. (1994), Kemiklerden Dirilme Motifinin Kaynakları ve Anadolu’daki Varyantları Üzerine, Prof. Dr. Saim Sakaoğlu’na 55. Yıl Armağanı, Kayseri: Bizim Gençlik Yayınları.
Ocak, A. Y. (2016). Kültür Tarihi Kaynağı Olarak Evliya Menâkıbnâmeleri. İstanbul: Timaş Yayınları.
Ocak, A. Y. (2017). Alevî ve Bektaşî İnançlarının İslam Öncesi Temelleri, İstanbul: İletişim Yayınları.
Önal, M. Naci (2003). Muğla Efsaneleri, Muğla: Muğla Üniversitesi Yayınları.
Örnek, S. V. (2014).100 Soruda İlkellerde Din, Büyü, Sanat, Efsane. Ankara: Bilgesu Yayınları.
Roux, J. P. (1999). Altay Türklerinde Ölüm, İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
Roux, J. P. (2017). Eski Türk Mitolojisi, Ankara: Bilgesu
Sagalyev, A. M. (2017). Ural-Altay Mitolojisinde Arketipler ve Semboller, Bilge Kültür Sanat: İstanbul.
Şimşek, E. (2015). Elikli Tekkesi (Zeynel Abidin) Hakkında Anlatılan Efsane Üzerine Bir Değerlendirme, Tarihi ve Kültürüyle Zile Sempozyumu, (Tokat, 9-12 Ekim 2008) İstanbul 2009, 257-265.
Taş, S. (2019). Tunceli’de Geçiş Törenleri: Doğum, Evlenme ve Ölüm. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Elazığ: Fırat Üniversitesi.
Tosun, İ.- Koç, A. (2017). Tunceli İli Yer Adlarının Köken, Yapı ve Anlamları, Turkish Studies, 12(34), 411- 421.
Türkçe Sözlük (2011). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Yar, E.- Yalgın E. (2014). Şeyh Dilo Belîncân’ın Şeceresinin Kısa Bir Analizi, Tunceli Üniversitesi
Sosyal Bilimler Dergisi, 4(3), 7-32.
K.1. Akın, M. 1964 Tunceli/Merkez Doluküp köyü doğumlu, üniversite mezunu.
K.2. Doğan, A. 1964, Tunceli/Pertek doğumlu, lise mezunu.
K.3. Karaduman, F. 1956 Tunceli/Pertek Tozkoparan köyü doğumlu, orta okul mezunu.
K.4. Saka, E. 1942, Tunceli/ Pertek Çimenli köyü doğumlu, okuma-yazma bilmiyor