Muş İli Özelinde Doğal Tarım ve Hayvancılığa Dayalı Sürdürülebilir Bir Ekonomik Gelişim

Muş ili, Türkiye'nin üçüncü büyük iç ovasına (Muş Ovası) ev sahipliği yapmaktadır. Bununla birlikte Malazgirt, Bulanık ve Liz ovaları da Muş ili sınırları içerisinde yer almaktadır. Başta Muş Ovası olmak üzere Muş’ta yer alan ovalarda şimdiye kadar konvansiyonel tarım yapılmadığından, bu ovalar kimyasal gübre ve ilaçlamalardan etkilenmemiş ve temiz kalabilmiştir. İlin ovaları dışında kalan toprakları dağlık veya engebelidir. Bu dağlık ve engebeli topraklarda mera alanları ağırlıktadır ve buralarda %80 oranında mera hayvancılığı yapılmaktadır. Dünyada ve ülkemizde sağlıklı beslenme konusunda gittikçe yükselen bir bilinçlenmeye bağlı olarak doğal gıdaya rağbet gün geçtikçe artmaktadır. Bu artan talebi karşılayacak toprak alanlarının sınırlı olmasından dolayı da doğal gıda fiyatları konvansiyonel gıdaya göre oldukça yüksektir. Ancak Muş ili bu iki potansiyelini pazarda iyi değerlendiremediği için Türkiye'nin sosyo-ekonomik açıdan en az gelişmiş kentlerinden biridir. Bu araştırmada, Muş ilinin doğal tarım ve hayvancılıktaki potansiyelini değerlendirebilmek için ilin geçmişten günümüze ekonomik gelişimiyle birlikte ilin SWOT analizi göz önünde bulundurularak tarım ve hayvancılığa dayalı sürdürülebilir ve katma değeri olan bir ekonomik gelişim için yapılması gerekenler tespit edilmeye çalışılmıştır.

A Sustainable Economic Development Based on Natural Agriculture and Livestock Breeding in Muş Province

Muş has the third largest inland plain of Turkey (the Muş Plain) and the Malazgirt, Bulanık and Liz plains. These plains have remained virgin and unspoiled since no conventional agriculture has been applied to them. The territories outside the plains of the province are mountainous or hilly plains. In this mountainous and uneven terrain, pastureland areas are dominant and in these lands 80% grass-fed animal breeding is made. Due to a growing awareness of healthy nutrition in the world and in our country, the demand for natural food is increasing day by day and natural food prices are considerably higher than conventional food because of the limited availability of land to meet this increasing demand of it. Since Muş could not evaluate these two potentials well in the market, it is one of the socio-economically least developed cities of Turkey. In this research, the SWOT analysis of the province and from the past to today economic growth of the province will be considered together in order to assess the potential of the added value sustainable economic development based on natural agriculture and animal breeding.

PDF

___

Zhu, H., Xu, Y., Yan, B., Guan, J., Zhou, Q., & Liang, Y. (2016). Risk assessment of heavy metals contamination in sediment and aquatic animals in downstream waters affected by historical gold extraction in Northeast China. Human and Ecological Risk Assessment, 22(3), 693–705.
Yurt Çimento (2015). Hakkımızda. (Erişim: 22.10. 2015), http://www.yurtcimento.com/web/
Türkiye Şeker Fabrikaları Anonim Şirketi (2014).Türkiye Şeker Fabrikaları Anonim Şirketi Faaliyet Raporu. Ankara: Türkiye Şeker Fabrikaları Anonim Şirketi.
TÜİK (2015). Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) Sonuçları. Ankara: Türkiye İstatistik Kurumu.
Tuzen, M. (2009). Toxic and essential trace elemental contents in fish species from the Black Sea, Turkey. Food and Chemical Toxicology, 47(8), 1785–1790.
TUİK (2013). Seçilmiş Göstergelerle Muş 2013. Ankara: Türkiye İstatistik Kurumu.
TKDK (2015). TKDK Muş İl Brifingi. Muş: TKDK Muş İl Koordinatörlüğü
Tanyaş, M., & Arıkan, F. (2013). Bursa İli Lojistik Merkez Ön Fizibilite Raporu. BUSİAD, 2013.
Sönmez, M. E. (2014). Muş Ovası’nın Tarımsal Potansiyeli ve Arazi Kullanım Arasındaki İlişkiler. Makalelerle Muş, 5-32
Siscovick, D. S., Raghunathan, T. E., King, I., Weinmann, S., Wicklund, K. G., Albright, J., ... & Cobb, L. A. (1995). Dietary intake and cell membrane levels of long-chain n-3 polyunsaturated fatty acids and the risk of primary cardiac arrest. Jama, 274(17), 1363-1367.
Simopoulos, A. P. (2002). The Importance of the Ratio of Omega-6/Omega-3 Essential Fatty Acids. Biomed Pharmacother, 56(8), 365-379.
Simopolous, A.P., & Robinson, J. (1999). The Omega Diet. New York: Harper Collins.
Sırım, V., & Çayın, M. (2014). Muş Alparslan Üniversitesi’nin İlin Sosyo-Ekonomik Gelişmesindeki Etkileri Üzerine Teorik Bir İnceleme. Makalelerle Muş, s. 63-76.
Sensoy, S., Demircan, M., & Ulupınar, Y. (2016). Climate of Turkey. (Erişim: 20.04.2016), http://www.mgm.gov.tr/files/en-US/climateofturkey.pdf
Sanayi Genel Müdürlüğü (2016). Türkiye 81 İl Sanayi Durum Raporu. Sanayi Genel Müdürlüğü, s.1029-1043.
Rule, D. C., Broughton, K. S., Shellito, S. M., & Maiorano, G. (2002). Comparison of muscle fatty acid profiles and cholesterol concentrations of bison, beef cattle, elk, and chicken. Journal of Animal Science, 80(5), 1202-1211.
Robinson, J. (2013). Eating on the Wild Side: The Missing Link to Optimum Health. UK: Little Brown & Company.
Robinson, J. (2004). Pasture Perfect: How You Can Benefit from Choosing Meat, Eggs, and Dairy Products from Grass-Fed Animals. Washington: Vashon Island Press.
Plastonline (2013). Muş Plastik ilk ihracatını Suriye'ye yaptı. (Erişim: 19.09.2017), http://www.plastonline.com/mus-plastik-ilk-ihracatini-suriye-ye-yapti/15/
Ökten, Ş. (2010). İktidarın Sosyolojik Kimliği: Aşiretlerde İktidarın Biçimi ve Kaynakları. Sosyoloji Araştırmaları Dergisi, 13(2), 183-215.
Muş’un Sesi Gazetesi (2016). Vali Yavuz, Tekstil Kent Hayata Geçirilecek. 11 Mart 2016 tarihli gazete arşivi. (Erişim: 19.09.2017), http://www.yenimusunsesi.com/haber/vali-yavuz-tekstil-kent-hayata-gecirilecek-2749.html
Muş Valiliği (2015). 60 Dakikalık Muş İl Brifingi. Muş: Muş Valiliği.
Muş Ovası Tarım ve Hayvancılık Çalıştayı (2017). Muş Ovası Tarım ve Hayvancılık Çalıştayı Kitabı 16-17 Mayıs. Muş: Muş İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü.
Muş Ovası Gazetesi (2010). Bölgesel Olarak Çalışmaktayız. 26 Temmuz 2010 tarihli gazete arşivi. (Erişim: 19.09.2017), http://www.musovasi.com/haber/ergun_bolgesel_olarak_cal-5887.html
Muş Ovası Gazetesi (2008). Tam Kapasite Üretimdeyiz. 30 Nisan 2008 tarihli gazete arşivi. (Erişim: 19.09.2017), http://www.musovasi.com/haber/tam_kapasite_uretimdeyiz-392.html
Muş OSB Müdürlüğü (2015). Muş OSB Müdürlüğü Brifingi. Muş: Muş Valiliği.
Muş İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü (2015). Muş İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Brifingi. Muş: Muş Valiliği.
Muş İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü (2015). Muş İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü Brifingi. Muş: Muş Valiliği.
Muş Çevre ve Şehircilik Müdürlüğü (2015). Muş Çevre ve Şehircilik Müdürlüğü Brifingi. Muş: Muş Valiliği.
Muş Bilim, Sanayi ve Teknoloji Müdürlüğü (2015). Muş Bilim, Sanayi ve Teknoloji Müdürlüğü Brifingi. Muş: Muş Valiliği.
MTA (2015). MTA Doğu Anadolu Bölge Müdürlüğü Brifingi. Muş: Muş Valiliği.
Milliyet Gazetesi (2017). Muş'ta Uygulamalı Bilimler Fakültesi'nin Kurulması Resmi Gazetede Yayımlandı. 17.09.2017 tarihli gazete arşivi. Erişim: 29.12.2017), http://www.milliyet.com.tr/mus-ta-uygulamali-bilimler-fakultesi-mus-yerelhaber-2281925/.
Milliyet Gazetesi (2016). Muş’ta Meyvecilik Geliştirilecek. (Erişim: 19.09. 2017), http://www.milliyet.com.tr/mus-ta-meyvecilik-gelistirilecek-mus-yerelhaber-1216038/.
Mercola (2014). Reasons to Switch to Grass-Fed Beef and Dairy. (Erişim: 19.09.2017), http://articles.mercola.com/sites/articles/archive/2014/05/21/grass-fed-beef-dairy.aspx.
McAfee, A. J., McSorley, E. M., Cuskelly, G. J., Fearon, A. M., Moss, B. W., Beattie, J. A. M., Wallace, J. M. W., Bonham, M. P., & Strain, J. J. (2011). Red meat from animals offered a grass diet increases plasma and platelet n-3 PUFA in healthy consumers. British Journal of Nutrition, 105(1), 80-89.
Massiera, F, Barbry, P., Guesnet, P., Joly, A., Luquet, S., Brest, C.M., Mohsen-Kanson, T., Amri, E., & Ailhaud, G. (2010). A Western-like fat diet is sufficient to induce a gradual enhancement in fat mass over generations. Journal of Lipid Research, 51, 2352-2361.
Mailhes, L. (2011). Drug-Resistant Staph Spells Trouble For Meat Industry. (Erişim: 19.09.2017), http://www.care2.com/greenliving/drug-resistant-staph-spells-trouble-for-meat-industry.html.
Liebhardt, B. (2003). What is Organic Agriculture? What I Learned from my Transition. p. 31-45, Organic Agriculture: Sustainability, Markets and Policies, OECD.
Kraft, J., Kramer, J. K., Schoene, F., Chambers, J. R., & Jahreis, G. (2008). Extensive analysis of long-chain polyunsaturated fatty acids, CLA, trans-18: 1 isomers, and plasmalogenic lipids in different retail beef types. Journal of agricultural and food chemistry, 56(12), 4775-4782.
KOSGEB (2015). KOSGEB İl Müdürlüğü 2015 Brifingi. Muş: KOSGEB İl Müdürlüğü.
Karayolları Genel Müdürlüğü (2017). Türkiye Karayolları Haritası. (Erişim: 17.09.2017), http://www.kgm.gov.tr/SiteCollectionImages/KGMimages/Haritalar/turistik.jpg
Järup, L. (2003). Hazards of heavy metal contamination. British Medical Bulletin, 68, 167–182.
Ip, C., Scimeca, J.A., & Thompson, H.J. (1994). Conjugated linoleic acid. A powerful anti-carcinogen from animal fat sources. Cancer, 74(3), 1050-1054.
Hallam, D. (2003). The Organic Market in OECD Countries: Past Growth, Current Status and Future Potential. p. 179-186, Organic Agriculture: Sustainability, Markets and Policies, OECD.
Günaydın Muş Gazetesi (2015). Üniversite’nin Öğrenci Sayısı 10 Bini Geçti. 18 Ağustos 2015 tarihli gazete arşivi. (Erişim: 19.09.2017), http://www.gunaydinmus.com/HaberGoster/110f68c3-a6c8-4388-9812-fc153ea41b00/universitenin-ogrenci-sayisi-10-bini-gecti.aspx
Food/FoodborneIllnessContaminants/Metals/ucm531136.htm.
FDA (2017b). Technical Information on Development of Fish Consumption Advice - FDA/EPA Advice on What Pregnant Women and Parents Should Know about Eating Fish. (Erişim: 19.09. 2017), https://www.fda.gov/
FDA (2017a). Eating Fish: What Pregnant Women and Parents Should Know. (Erişim: 19.09.2017), https://www.fda.gov/Food/ResourcesForYou/Consumers/ucm393070.htm
Etikan, İ., & Erkorkmaz, Ü. (2012). Türkiye’de 81 İlde, Şahsa ve Mala Karşı İşlenen Suçlarda 2008 Yılına Ait Adli İstatistiklerin Çok Boyutlu Ölçekleme Analizi ile İncelenmesi. Türkiye Klinikleri Tıp Bilimleri Dergisi, 32, 1295-1306.
Eden, M. (2015). Sabancı Holding’in Kuruluş Öyküsü ve Yükselişi. (Erişim: 19.09. 2017), http://kimkurdu.com/sabanci-holdingin-kurulus-oykusu-ve-yukselisi/
Eatwild (2017). Grass-Fed Basics. (Erişim: 19.09.2017), http://eatwild.com/basics.html
Dünya Gazetesi (2011). Muş'tan Azerbaycan'a mobilya ihracatı. (Erişim: 19.09. 2017), https://www.dunya.com/gundem/mus039tan-azerbaycan039a-mobilya-ihracati-haberi-146660.
Duckett, S.K., Neel, J.P.S., Fontenot, J.P., & Clapham, W.M. (2009). Effects of Winter Stocker Growth Rate and Finishing System on: III. Tissue Proximate, Fatty Acid, Vitamin and Cholesterol Content. Journal of Animal Science, 87(9), 2961-2970.
Duckett, S. K., Wagner, D. G., Yates, L. D., Dolezal, H. G., & May, S. G. (1993). Effects of Time on Feed on Beef Nutrient Composition. Journal of Animal Science, 71(8), 2079-2088.
DSİ (2015). DSİ 17. Bölge Müdürlüğü Muş Brifingi. Muş: DSİ 17. Bölge Müdürlüğü
Dölek, İ. (2014). Muş Depremleri (Eylül 2013) ve Muş İlinin Depremselliği. Makalelerle Muş, 183-204.
Dhiman, T. R. Anand, G.R., Satter, L.D., & Pariza, M.W. (1999). Conjugated linoleic acid content of milk from cows fed different diets. J Dairy Sci., 82(10), 2146-2156.
DAP (2015). DAP Brifingi. Muş: Muş Valiliği.
DAKA (2015). DAKA Muş İl Brifingi. Muş: DAKA Muş Yatırım Destek Ofisi.
Çaha, Ö., Çaylak, A., & Tutar, H. (2013). TRA2 Bölgesi Sivil Toplum Kuruluşları Profili. Kars: Serhat Kalkınma Ajansı.
Çaha, Ö., & Tutar, H. (2013). TRA2 Bölgesi’nde Yoğun Kamu Çalışanı Göçü: Sorunlar ve Çözüm Önerileri. Kars: Serhat Kalkınma Ajansı. (Erişim: 19.09.2017), http://www.serka.gov.tr/ru/store/file/common/6c37ba43764553cd89e02dcf097f9491.pdf
Couvreu, S., Hurtau, C., Lopez, C., Delaby, L., & Peyraud, J. L. (2006). The Linear Relationship between the Proportion of Fresh Grass in the Cow Diet, Milk Fatty Acid Composition, and Butter Properties. Journal of Dairy Science, 89, 1956–1969.
CHP Doğu ve Güneydoğu Komisyonu (1999). CHP Doğu ve Güneydoğu Raporu. (Erişim: 19.09.2017), https://acikerisim.tbmm.gov.tr/xmlui/bitstream/handle/11543/806/200002536.pdf?sequence=1&isAllowed=y
Berce Alparslan Tarım İşletmesi (2017b). Berce Alparslan Tarım İşletmesi Projesi. (Erişim: 19.09.2017), http://www.berce.com.tr/projelerimiz/berce-alparslan-tarim-isletmesi-projesi/
Berce Alparslan Tarım İşletmesi (2017a). Berce Alparslan Tarım İşletmesi (Muş) Hakkında Genel Bilgiler. (Erişim: 19.09.2017), http://www.berce.com.tr/nerelerdeyiz/berce-alparslan-tarim-isletmesi-mus/
Bagga, D., Anders, K.H., Wang, H.J., & Glaspy, J.A. (2002). Long-Chain omega-3 to omega-6 Polyunsaturated Fatty Acid Ratios in Breast Adipose Tissue from Women with and without Breast Cancer. Nutr Cancer, 42(2),180-185.
Ateş Durç, S. (2009). Türkiye’de Aşiret ve Siyaset İlişkisi: Metinan Aşireti Örneği. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi.
Asi, H. (2012). Muş İlinin Sosyal ve Ekonomik Gelişmesinde Tarım Sektörünün Yeri ve Önemi. Uzmanlık Tezi. Ankara: T.C. İçişleri Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı.
Arslan, Ö. (2017b). Kamu-Üniversite-Sanayi İşbirliği Yapılanma Çalışmalarının Türkiye Sanayisinin Gelişimine Olası Katkıları. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5(3), 823-849.
Arslan, Ö. (2017a). Kamu, Üniversite ve Sanayi İşbirliğinin Doğu Anadolu Bölgesinin Sanayi Gelişimine Katkıları Üzerine Bir Çalışma. Uluslararası Hakemli Ekonomi Yönetimi Araştırmaları Dergisi, 11, 54-77.
Aro, A., Mannisto, S., Salminen, I., Ovaskainen, M. L., Kataja, V., & Uusitupa, M. (2000). Inverse Association between Dietary and Serum Conjugated Linoleic Acid and Risk of Breast Cancer in Postmenopausal Women. Nutr Cancer, 38(2),151-157.
AFAD (2017). T.C. Başbakanlık Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı Deprem Dairesi Başkanlığı Deprem Bölgeleri Haritası. (Erişim: 17.09.2017), http://www.deprem.gov.tr/tr/kategori/deprem-bolgeleri-haritasi-28841