Kürt Halk Edebiyatında Beyt ve Özellikleri

Kürt edebiyatında en zengin bölüm folklor ve halk edebiyatıdır. Halk edebiyatı halka ait kabuledilir ve halk arasında oldukça yaygındır. Halk edebiyatında Kürtçe (Kurmanci) beyt, destan ya damanzum hikâyelerin önemli bir ağırlığı bulunmaktadır. Destan en eski edebi türlerden biridir. Çokeski dönemlerde ortaya konulmuş olup anonimdir. Destanlarda toplum üzerinde büyük bir etkibırakan ve toplum hafızasında yer edinen tarihi ve sosyal olaylar manzum bir şekilde ortayakonulmuştur. “Dastan” ya da “Destan” İran kökenli bir kelimedir. Kürtçe’de (Kurmancî) destaniçin “Beyt” “Qiset”, “Hîkaye”, “Qewl”, “Serhatî” ve “Çîrok” gibi kelimeler kullanılmaktadır.Beyt, bir hikâyeyi sözlü olarak nakleder. Bu anlatım tamamen şiirsel olduğu gibi aynı şekilde şiirve nesir kombinasyonu şeklinde de olabilir. Bu çalışmanın amacı “Beyt” ya da manzum hikâyetürünü tanıtmaktır.

Bayt and Its Features in Kurdish Folk Literature

The richest kinds in Kurdish literature are folklore and folk literature. Folk literature is consideredto belong to the public and is very common among the people. Kurdish (Kurmanji) Bayt, epic andnarrative verse much valued in Kurdish Folk Literature. Epic (Destan) is one of the oldest literarygenres. It is a literary genre from ancient times and is anonymous. In the epics, historical andsocial events that have a great impact on the society and imprinted on the memories of the societypassed down in poetic form. “Dastan” or “Destan”” is an Iranian word. In Kurdish (Kurmanji) areused some words for the “epic” or “Dastan” such as “Bayt” “Qiset”, “Qewl”, “Hîkaye”, “Serhatî”and “Çîrok”. Bayt is an orally transmitted story which is either entirely sung or is a combination ofsung verse and spoken prose. This study aims to introduce the genre of “Bayt” or verse story.

PDF

___

Bavê Nazê, (2012). Ferhenga Têrmên Wêjeyî. Duhok: Çapxana Hewar.
Çetin, N. M. (1992). “Beyit”. DİA İslam Ansiklopedisi 6/66.
Dengbêj Nûroyê Meyter, ‘Elîyê Etmanekî û Filîtê Quto. (Erişim: 12. 09. 2020), https://www.youtube.com/watch?v=krOoEkXkOw&t=1829s
Hassanpour, A. (1990). “Bayt”, Encyclopædia Iranica (Erişim: 10. 09. 2020), https://www.iranicaonline.org/articles/bayt-folk-art
Kaplan, Y. (2019). Beyt û Destanên Kurdî. İstanbul: Nûbihar Yayınları.
Keskin, N. (2019). Folklor û Edebîyata Gelêrî. Stembol: Avesta Yayınları.
Kızılkaya, M. (2000). Kayıp Diwan. İstanbul: İletişim Yayınları.
Lescot, R. (1996). Memê Alan. İstanbul: Weşanxana Orfeus.
Mela Mehmûd Bazidî, M. M. (2010). Cami’eya Risaleyan û Hikayetan Bi Zimanê Kurmancî. Ziya Avci (Amadekar). İstanbul: Lis yayınları.
Reşo, X. C. (2004). Perin ji Edebê Dînê Êzdîyan. Duhok: Weşanxana Spîrêz