Cumhuriyet Halk Partisi İntihap Mahali Raporlarına Göre Urfa’da Siyasi, Sosyal ve Ekonomik Hayat (1944-1948)

Cumhuriyet Halk Partisi Türkiye Cumhuriyetinin kuruluşunda ve şekillenmesinde etkin rol oynayanbir partidir. Bu parti 27 yıllık tek parti iktidarı süresince halkla olan etkileşimini ve kendi partiörgütünü diri tutmak amacıyla sorunları yerinde tespit ederek, çözüm üretmek için farklımekanizmalar geliştirmiştir. Bu mekanizmalardan biri Cumhuriyet Halk Partisi GenelSekreterliği’ne gönderilmek üzere her vilayet için hazırlanan raporlardır. Raporlarda parti görevlileriseçim bölgeleri ile ilgili dönemsel olarak sosyal, ekonomik, kültürel, siyasi ve idari durum hakkındagözlemlerini, tespitlerini, halkın ve bölgenin taleplerini, ihtiyaçlarını, şikâyetlerini olumlu veolumsuz açıdan ifade etmişlerdir. Bu çalışma 1944-1948 yılları arasında Urfa’da CHP’nin partiörgütlenmesinin ne seviyede olduğunu ve halkın yaşam koşulları ile ilgilidir. Bu araştırmada, Urfamilletvekilleri ve teşkilatı tarafından hazırlanan raporlardaki bilgiler arşiv belgeleri ışığında ortayakonulmuştur.

Political, Social, and Economic Life in Urfa According to The Electoral Local Reports of The Republican People’s Party (1944-1948)

The Republican People’s Party (CHP) is a party that has played an active role in the foundation and formation of the Republic of Turkey. This party, in order to keep its interaction with people and its own party organization alive during its 27-year period of single-party government, developed various mechanisms to pinpoint problems locally and generate solutions to them. One of these mechanisms is the reports prepared for each city to be sent to the Office of the Secretary General of the Republican People’s Party. In the reports the party officials expressed their observations and evaluations about the social, economic, cultural, political, and administrative circumstances of their electoral areas and the local people’s demands, needs, and complaints both positively and negatively. This paper aims to examine the party organization of the CHP and the living conditions of the people in Urfa in the period between 1944-1948. In this respect, important information in the reports written by the Urfa members of parliament is revealed and discussed in the light of the archive documents.

PDF

___

BCA, 490.01.717.451.2/ 20. 09. 1950
BCA, 490.01.513.2060.3/ 02. 12. 1943
TBMM Zabıt Ceridesi, Devre: II, Cilt:31, İçtima Senesi: IV, 11. 4. 1927.
TBMM Zabıt Ceridesi, Devre: III, Cilt:5, İçtima Senesi: II, 1 Teşrinisani 1928.
TBMM Zabıt Ceridesi, Devre: IV, Cilt:3, Fevkalâde İçtima, 15. VII. 1931.
TBMM Zabıt Ceridesi, Dönem: VI, Cilt: 25, İçtima: 3, 26. V. 1942.
TBMM Zabıt Ceridesi, Devre: VII, Cilt:10, İçtima: I, 24. V. 1944.
TBMM Tutanak Dergisi, Dönem: VIII, Cilt 13, Toplantı: 3, 12. XI. 1948.
TBMM Tutanak Dergisi, Dönem: VIII, Cilt: 19, Toplantı: 3, 9.V.1949.
TBMM Albümü 1920-2010, I. Cilt: 1920-1950, (Editörler: Sema Yıldırım, Behçet Kemal Zeynel), TBMM Halkla İlişkiler Müdürlüğü Yay., Ankara, 2010,
TBMM Albümü 1920-2010, II. Cilt: 1950-1980, (Editörler: Sema Yıldırım, Behçet Kemal Zeynel), TBMM Halkla İlişkiler Müdürlüğü Yay., Ankara, 2010.
Işık
Urfa
Urfa Postası
Yeniışık
Akdoğan, A. E. (1937). At Yetiştiriciliğinde Aşım Durakları ve Faydaları, İstanbul: T.C. Trakya Umumi Müfettişliği Köy Bürosu Yay.
Akyol, M. (2006). Kürt Sorununu Yeniden Düşünmek, İstanbul: Doğan KİTAP
Aydın, E. (1998). Türkiye’de Sıtma Savaşı, Ankara: Türk Tabipler Birliği
Bayar, C. (2006). Şark Raporu, İstanbul: Kaynak Yayınları.
Çağlayan, E. (2019). Cumhuriyet’in Doğu’su: Devlet, Parti, Toplum, İstanbul: Pınar Yayınları
Çağatay, N. (1981). Ord. Prof. “Suut Kemal Yetkin (1903- 1980)”, Yıllık Araştırmalar, III, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Türk Ve İslam Sanatları Tarihi Enstitüsü, Ankara, ss. 5-7.
Doğan, Ş. (2014). “Şanlıurfa Rıdvaniye Camii, Medresesi ve Bazı İntibalar”, ŞURKAV Şanlıurfa Kültür Sanat Tarih ve Turizm, ss. 29-34.
Gök, Selahaddin (2019), “Cumhuriyet Halk Partisi İktidarında Doğu ve Güneydoğu Anadolu’da İskân Politikaları”, İstanbul: Efe Akademi Yayınları
Kantemir, E. (1980). “Hocam Suut Kemal Yetkin”, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi, 13/1, ss. 407- 403.
Karatay, S. K. (2017). “Şanlıurfa Cülhacılığı ve Günümüzdeki Durumu” Ulakbilge, 5/17, ss. 1781 - 1794.
Özer, S. (2014). “Türkiye’de Trahomla Mücadele (1925- 1945)”, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu, 54, ss. 121 -152.
Özkan, A. (2013). “1947 Muhtarlık Seçimleri Bağlamında Urfa’da Parti Mücadeleleri (Vali ve Umumi Müfettişin Raporlarına Göre)”, A.Ü. Türkiyat Araştırmaları, 50, ss. 249-267.
Pınar, M. ve Özdurğun, Y. (2016). “Urfa Halkevi ve Faaliyetleri (1934-1951)” Uluslararası Sosyal Araştırmalar, 9/43, ss. 870-881.
Seren, S. (1949). “Türkiye’de Körlükler ve Körlük Sebepleri”, Sağlık, XXIII/3, ss. 130-136.
Yıldırım, Y. (2017). “Geleneksel Eğitim Sürecinde Urfa’da Çağdaş Bir Öğretmen: İhsan Özdemir (1926-1956)”, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu, 61, ss. 437-466.
Yıldız, H. (1989). Türkiye’nin Sanayileşmesinde Dokuma Sanayiinin Yeri ve Önemi, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi, 47/1 -4, ss. 389-404.