ÖZEL AF İLE İNFAZ REJİMİNE İLİŞKİN DÜZENLEMELERİN ÖZELLİKLERİ (7242 Sayılı Kanun’la Değiştirilen İnfaz Kanunu’nun Geçici 6. Maddesinin Hukuki Niteliği ve Anayasa Mahkemesinin Kararının Değerlendirilmesi)

Öz Anayasa’da af mahiyeti taşıyan kanunların Türkiye Büyük Millet Meclisinde (TBMM) kabulü bakımından beşte üç çoğunluğun aranması, belli bir tarihe kadar işlenen suçlardan dolayı hapis cezasına mahkûm olan kişilerin cezalarını tamamen veya kısmen infaz kurumu dışında çekmesi sonucunu doğuran düzenlemelerin niteliği hususunda tartışma yaratmaktadır. Son zamanlarda bu tartışmayı doğuran kanunlar, 5/4/2012 tarihli ve 6291 sayılı Kanun’la İnfaz Kanunu’na 105/A maddesi olarak eklenen “Denetimli serbestlik tedbiri uygulanarak cezanın infazı” kurumunun koşullarının değiştirilmesi suretiyle yapılmaktadır. İnfaz Kanunu’na eklenen 105/A maddesinin ilk hâli, bilahare kabul edilen geçici maddelerle sekiz yıl süresince uygulanamadan yürürlükten kalkmıştır. Geçici maddelerle af kanununa başvurmadan 105/A maddesinde kabul edilen kurumun üzerinden belli bir tarihe kadar işlenen suçlardan dolayı mahkûm olunan hapis cezasının tamamen veya kısmen infaz kurumunda çektirilmesine son verilmektedir. Bu nitelikteki kanunların geçici ve geriye yönelik olması ve suçlunun ıslahından ziyade ceza infaz kurumlarındaki doluluk oranını azaltmak amacını taşıması nedeniyle özel af niteliğinde olduğu açıktır. Anayasa Mahkemesinin bu nitelikteki kanunlarla ilgili verdiği kararlar arasında bir tutarlılık bulunmamaktadır. Bu nedenle 7242 sayılı Kanun’la getirilen geçici infaz düzenlemelerinin şekil itibarıyla Anayasa’ya aykırı olduğu iddiasıyla açılan iptal davasında, Anayasa Mahkemesinin talebin reddine ilişkin kararına katılma imkânı bulunmamaktadır. Zira İnfaz Kanunu’nun 105/A maddesinin ilk kabulünden bu yana geçici maddeler yoluyla Anayasa’nın af yasalarının kabulü bakımından aradığı nitelikli çoğunluk koşulunu “aşma” bakımından bir araç olarak kullanıldığı izlenimi doğmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Genel af, özel af, denetimli serbestlik yoluyla infaz, 7242 sayılı Kanan'la yapılan düzenlemeler, Anayasa mahkemesinin iptal kararı

PDF

___

ALACAKAPTAN, Uğur (2001). “23 Nisan 1999 Tarihine Kadar İşlenen Suçlardan Dolayı Şartla Salıverilmeye, Dava ve Cezaların Ertelenmesine Dair Kanuna Genel Bir Bakış”, Anayasa Yargısı, C. 18, ss. 379-400.
AKBULUT, Berrin (2019). Ceza Hukuku Genel Hükümler, 6. Baskı, Ankara: Adalet Yayınevi.
ARTUK, M. Emin, GÖKCEN, Ahmet, ALŞAHİN, M. Emin, ÇAKIR, Kerim (2019). Artuk/Gökcen Ceza Hukuku Genel Hükümler, 13. Baskı, Ankara: Adalet Yayınevi.
CAN, Sibel (2016). “Türk Hukukunda Af Kurumu”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 65, S. 4, ss. 1291-1312.
CENTEL, Nur, ZAFER, Hamide, ÇAKMUT, Özlem (2017). Türk Ceza Hukukuna Giriş, 10. Baskı, İstanbul: Beta Yayıncılık.
DEMİRBAŞ, Timur (2001). “Af Tartışmaları ve 4616 sayılı 23 Nisan 1999 Tarihine Kadar İşlenen Suçlardan Dolayı Şartla Salıverilmeye Dava ve Cezaların Ertelenmesine Dair Kanun”, Anayasa Yargısı, C. 18, ss. 78-97.
DÖNER, Ayhan (2008). “Cezai ve İdari Yaptırımların Farklılığı Bağlamında TBMM’nin Af Yetkisi”, Erzincan Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. XII, S. 3-4, ss. 33-54.
DÖNMEZER, Sulhi, ERMAN, Sahir (1997). Nazari ve Tatbiki Ceza Hukuku Genel Kısım, C. III, 12. Baskı, İstanbul: Beta Yayıncılık.
HAKERİ, Hakan (2013). Ceza Hukuku Genel Hükümler, 16. Baskı, Ankara: Adalet Yayınevi.
İÇEL, Kayıhan, AKINCI, Füsun Sokullu, ÖZGENÇ, İzzet, SÖZÜER, Adem,
MAHMUTOĞLU, Fatih S., ÜNVER, Yener (2000). İçel Yaptırım Teorisi, 3. Kitap, İstanbul: Beta Yayıncılık.
KOCA, Mahmut, ÜZÜLMEZ, İlhan (2020). Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, 13. Baskı, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
SOYASLAN, Doğan (2001). “Af”, Anayasa Yargısı, C. 18, ss. 412-436.
SÖZÜER, Adem (2001). “Türk Hukukunda Af, 4454 ve 4616 Sayılı Kanunlarda Öngörülen Şartla Salıverilme ve Ertelemeye İlişkin Hükümlerin Hukuksal Niteliği ve Bu Hükümlerin Anayasaya Uygunluğu Sorunu”, Anayasa Yargısı, C. 18, ss. 219-252.
ÖNDER, Ayhan (1991). Ceza Hukuku Dersleri, İstanbul: Filiz Kitabevi.
ÖZBEK, Veli Özer, DOĞAN, Koray, BACAKSIZ, Pınar, TEPE, İlker (2017). Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, 8. Baskı, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
ÖZGENÇ, İzzet (2001). “Bir Ceza İnfaz Rejimi Olarak Erteleme”, Anayasa Yargısı, C. 18, ss. 99-147.
ÖZTÜRK, Bahri, ERDEM, Mustafa Ruhan (2016). Uygulamalı Ceza Hukuku ve Güvenlik Tedbirleri Hukuku, 16. Baskı, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
AYM, E.1991/34, K.1991/34, 8/10/1991.
AYM, E.1992/43, K.1992/49, 21/10/1992.
AYM, E.1999/39, K.2000/23, 19/9/2000.
AYM, E.2002/99, K.2002/51, 28/5/2002.
AYM, E.2002/99, K.2002/51, 28/5/2002.
AYM, E.2004/92, K.2008/119, 12/6/2008.
AYM, E.2017/170, K.2018/77, 5/7/2018.
AYM, E.2020/44, K.2020/41, 17/7/2020.