Otel İşletmelerinde Çalışan Yöneticilerin Liderlik Yönelimleri: İstanbul'daki Beş Yıldızlı Otel İşletmelerinde Bir Araştırma

Turizm sektörü içerisinde önemli bir yeri olan otel işletmelerinde üst düzey yönetici olarak görev yapan kişilerin "insana yönelik" ve "göreve yönelik" boyutlardaki liderlik yönelimlerini araştırmak, bu çalışmanın temel amacını oluşturmaktadır. Bu çerçevede, öncelikle liderlik, liderlik yönelimi ve ilgili çalışmalar değerlendirilerek kuramsal çatı oluşturulmuş ve ardından da İstanbul'daki beş yıldızlı otel işletmelerinde yapılan araştırma sonuçlarına yer verilmiştir. Çalışmada veri toplama aracı olarak anket tekniği kullanılmıştır. Araştırmaya katılan otel işletmelerindeki insan kaynakları veya önbüro müdürü vasıtasıyla 213 anket hedef kitleye dağıtılmış, bunlardan 164 tanesi geri dönmüş ve böylece geri dönüş oranı %76,9 olarak gerçekleşmiştir. Araştırma sonucunda, otel işletmeleri yöneticilerinin göreve yönelik boyuttaki liderlik yönelimlerinin insana yönelik boyuttaki liderlik yönelimlerinden daha yüksek olduğu tespit edilmiştir. Yöneticiler, insana yönelik boyutta hemen hemen düşük seviyede bir yönelime sahipken, göreve yönelik boyutta yüksek seviyeye yakın bir yönelim göstermişlerdir. Ayrıca, otel işletmeleri yöneticilerinin demografik özellikleri ile "insana yönelik" ve "göreve yönelik" liderlik yönelimleri arasında anlamlı ilişkiler olduğu ortaya çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler:

İstanbul

Leadership Orientations of Managers Working in Hotel Establishments: An Investigation in 5-Star Hotels in İstanbul

To search for "task orientation" and "people orientation" leadership dimensions of the individuals who work as managers in the upper positions in hotel establishments which takes an important place in tourism sector forms the main purpose of this research. Within this frame, through evaluation of leadership, leadership orientation and related researches, theoretical framework has been formed and then the results of a research conducted in 5-star hotel establishments in Istanbul has been presented. The questionnaire technique has been used as the tool of data collection in the research. 213 questionnaire were dispensed to the target mass through the human resource or front-office manager of each participating hotel. As 164 questionnaire has been returned, the response rate was realised at %76,9. As a result of the research, it has been established that hotel managers' task orientation leadership dimension were higher than people orientation leadership dimension. They showed that they had tendency to almost low level at people orientation leadership dimension and that they were close to almost high level at task orientation leadership dimension. Also, it has been exposed that there were significiant differences between respondents' demographical characteristics and their task orientation and people orientation leadership dimensions.

Keywords:

Istanbul,

___

Acar, T.F. (2001). Duygusal Zeka Yeteneklerinin Göreve Yönelik ve İnsana Yönelik Liderlik Davranışları ile İlişkisi: Banka Şube Müdürleri Üzerine Bir Alan Araştırması (Basılmamış Doktora Tezi). İstanbul:İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Akdoğan, A.A. (1997). Kayseri'de Özel Sektör İşletmelerinin Yöneticilerinin Yönetsel Düzey, Eğitim Alanları ve Yaşlarına Göre Liderlik Davranışları, 21.yy. Liderlik Sempozyumu, İstanbul, Tuzla: Deniz Harp Okulu, 290-295.
Ağargün, Y.M. (1999). Psikofarmakolojik Araştırmalarda Temel İstatistik, Klinik Psikofarmakaloji Bülteni, 9:173-180.
Andriessen, E.J.H. ve Drenth, P.J.D. (1985). Leadership: Theories and Models. P.J.D. Drenth, H. Thierry ve E.J.H. Andriessen (Editörler), Handbook of Work and Organizational Psychology, Chichester: John Wiley & Sons.
Argon, T. (2004). İlköğretim Kurumlarındaki Yöneticilerin Liderlik ve Yöneticilik Özelliklerine İlişkin Görüşleri, A.İ.B.Ü. Eğitim Fakültesi Dergisi, 4 (7): 81-98.
Arıcı, A.E.D. (2002). Yönetici Yaşının Liderlik Davranışları Üzerindeki Etkileri: Bankacılık Sektöründen Bir Grup Yönetici Üzerine Bir Araştırma, Akdeniz Üni.İ.İ.B.F. Dergisi, 3: 1-20.
Arnaldo, M.J. (1981). Hotel General Managers: A Profile, Cornell Hotel and Restaurant Administration Quarterly, 22 (3): 53-56.
Black, J.S. ve Porter, W.L. (2000). Management. New Jersey: Prentice Hall.
Bass, B.M. (1990). Bass and Stogdill's Handbook of Leadership theory, Research and Managerial Applications. New York: The Free Press.
Brownell, J. (2005). Predicting Leadership: The Assessment Center's Extended Role, International Journal of Contemporary Hospitality Management, 17 (1): 6-9.
Burns, M.J. (1978). Leadership. New York: Harper&Row Publishers.
Can, H., Akgün, A. ve Kavuncubaşı, Ş. (1999). Kamu ve Özel Kesimde İnsan Kaynakları Yönetimi. 4.Baskı, Ankara: Siyasal Kitabevi.
Chung-Herrera B.G., Enz, A.C. ve Lankau, M.J. (2003). Grooming Future Hospitality Leaders: A Competencies Model, Cornell Hotel and Restaurant Administration Quarterly, 44 (3):17-25.
Çiftçi, Y. (2002). İlköğretim Okulu Yöneticilerinin Yaratıcılık Düzeyleri ile Liderlik Tarzları Arasındaki İlişki (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul: Marmara Üni. Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Çoban, S. (1999). Yöneticilerin Yaratıcılık Düzeyleri ile Liderlik Tarzları Arasındaki İlişki (Basılmamış Doktora Tezi). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Dann, D. (1990). The Nature of Managerial Work in the Hospitality Industry, Internetional Journal of Hospitality Management, 9 (4): 319-334.
Davis K. (1977). Human Behaviour at Work: Human Relations and Organizational Behaviour. 4th. Ed. New York: McGraw Hill Co.
Donnelly, H.J., Gibson, L.J. ve Ivancevich, M.J. (1998). Fundemen-tals of Management. 10th. Ed. California: McGraw Hill Co.
Elmuti, D., Minnis, W. ve Abebe, M. (2005). Does Education Have a Role in Developing Leadership Skills? Management Decision, 43 (7/8): 1018-1031.
Erdoğan, E. (1991). İşletmelerde Davranış. İstanbul: İstanbul Üni., İşletme Fakültesi Yayın No:242.
Feldman, CD. ve Arnold, J.H. (1993). Managing Individual and Group Behaviour in Organizations. McGraw Hill Comp.
Gazze, P. (30.10.2003). Nerede O Zamane Liderleri?, www.insankaynaklari.comlcnlContentBody.asp?
Greger, R.K. ve Peterson, S.J. (2000). Leadership Profiles for the New Millennium, Cornell Hotel and Restaurant Administration Quarterly, 41 (1): 16-29.
Güney, S. ve Zel, U. (1997). Özel ve Kamu Sektör Yöneticilerinin Liderlik Yönelimlerine İlişkin Uygulamalı Bir Araştırma, 21.yy. Liderlik Sempozyumu, İstanbul, Tuzla: Deniz Harp Okulu, 448-451.
Haas H. ve Tamarkin B. (1992). İnsan Lider Doğmaz. Çev. Sinan Köseoğlu, İstanbul: Beyaz Yayınları
Hatipoğlu, C. (2003). 4 ve 5 Yıldızlı Otel İşletmelerinde Yöneticilerin Liderlik Davranışlarına Yönelik Bir Araştırma (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi). Sakarya: Sakarya Üni. Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Hennessey, J.T. (1998). Reinventing Goverment: Does Leadership Make the Difference? Public Administration Review, 58 (6): 522-528.
Howell, M.J. ve Shamir, B. (2005). The Role of Followers in the Charismatic Leadership Process: Relationships-Their Consequences, Academy of Management Review, 30 (1): 96-112.
Kararman S.M. (2004). İşletmelerde Liderliğin Verimlilik Üzerindeki Etkileri ve İşletme Lideri John Welch'in Liderlik Uygulamalarının Verimlilik Açısından Değerlendirilmesi, Verimlik Dergisi, 3: 9-36.
Kay, C. ve Russette, J. (2000). Hospitality - Management Competencies, Cornell Hotel and Restaurant Administration Quarterly, 41 (2): 52-63.
Kenner, T. ve Isaak, A.M. (2004). Effective Leadership Development in a Civil-Engineering Culture: Finding the Balance-Point Between Experience and Experiment, Leadership and Management in Engineering, 4 (3): 105-108.
Kılınç, İ. (2003). Stratejik Planlama - Finansal Performans İlişkisi ve Dört - Beş Yıldızlı Otel İşletmeleri Uygulaması (Basılmamış Doktora Tezi). İzmir: Dokuz Eylül Uni. Sosyal Bilimler Enstitüsü
Kıngır, S. (1995). Malatya'da Kamu ve Özel Sektör İşletmelerinde Yöneticilerin Liderlik Vasıfları Açısından Değerlendirilmesine Yönelik Bir Araştırma (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi). Malatya: İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Koçel, T. (2001). İşletme Yöneticiliği. İstanbul: Beta Basım Yayım.
Kozak, A. M. (1997). Konaklama Endüstrisinde Kadın Yöneticilerin Yönetsel Davranışları ve Etkinlik Algılamalarının Analizi, TUGEV- Turizmde Seçme Makaleler:27, Ocak: 1-27.
Kozak A.M. (1999). Otel İşletmelerinde İnsan Kaynakları Yönetimi ve Örnek Olaylar. Ankara: Detay Yayıncılık.
Krill, L. T. ve Carter, I.R. (1997). An Exploration of the Leadership Practice Enabling Others To Act: A Case Study, Journal of Agricultural Education, 38 (4): 42-43.
Leigh, K.A. (2002). Leadership and Aboriginal Reconciliation, Australian Journal of Social Issues, 37 (2): 131-152.
Ley, D.A. (1980). The Effective Manager: Leader or Entrepreneur?, Cornell Hotel and Restaurant Administration Quarterly, 21 (3): 66-67.
Lok, P. ve Crawford, J. (2004). The Effect of Organizational Culture and Leadership Style on Job Satisfaction and Organizational Commitment, Journal of Management Development, 23 (4): 321-338.
Lopopolo, R.B., Schafer, D.S. ve Nosse, J.L. (2004). Leadership, Administration, Management and Professionalism (LAMP) in Physical Therapy: A Delphi Study, Physical Therapy, 84 (2): 137-151.
Luthans, F. (1992). Organizational Behavior. 4th Ed,, New Jersey: McGraw-Hill.
Luthar, K.H. (1996). Gender Differences in Evoluation of Performance and Leadership Ability: Autocratic & Demogratic Managers' Sex Roles, Journal of Research, 35 (5-6): 337-361.
Manthey, M. (2002). Leadership:A Creative Presence,Creative Nursing, 8 (4): 8-10.
Masry, E.S., Katara, H. ve Demerdash E.J. (2004). A Comparative Study on Leadership Styles Adopted By General Managers: A Case Study in Egypt, Anatolia:An International Journal of Tourism and Hospitality Researh, 15 (2): 109-124.
Nebel, E.E. ve Stearns, G.K. (1977). Leadership in the Hospitality Industry, Cornell Hotel and Restaurant Administration Quarterly, 18 (3): 69-76.
Nunnally, J. (1967). Psychometric Theory. New York: McGraw Hill Pub.
Öner, M.. (2005). Uygulama Özürlü Liderlerin Devri Bitti, Milliyet, 8 Mayıs 2005: 9.
Özbek, H. ve Öztürk, A. (2003). Antienflamatuvar Etkinliğin Ölçülmesinde Kullanılan Yöntemler, Van Tıp Dergisi, 10 (1): 23-28.
Paksoy, M. (2002). Çalışma Ortamında İnsan ve Toplam Kalite Yönetimi, istanbul: Çantay Kitabevi.
Pittaway, L., Carmouche, R. ve,Chell E. (1998). The Way Forward: Leadership Research in the Hospitality Industry, International Journal of Hospitality Management, 17:407-426.
Powers, F.T. (1979). Introduction to Management in the Hospitality Industry. Canada: John Wiley&Sons.
Ribiere, M.V. ve Sitar, S.A. (2003), Critical Role of Leadership in Nurturing a Knowledge-Supporting Culture, Knowledge Management Research & Practice, 1: 39-48.
Sadullah, Ö. (1997). Liderlik Tarzları ve Deniz Harp Okulu Son Sınıf Öğrenicilerinin Liderlik Profili, 21.yy. Liderlik Sempozyumu/İstanbul, Tuzla: Deniz Harp Okulu, 106-113.
Shrott, G. (1989). Work Activities of Hotel Managers in Northern Ireland: A Mintzbergian Analysis, International Journal of Hospitality Management, 8 (2): 121-130.
Şener, B. (1997). Modern Otel İşletmelerinde Yönetim ve Organizasyon. Geliştirilmiş 2.Baskı, Ankara: Gazi Kitabevi.
Tannenbaum, R., Weschler, R.I. ve Massarik F. (1961). Leadership and Organization: A Behavioural Science Approach. McGraw Hill Pub.
Tengilimoğlu, D. (2005). Kamu ve Özel Sektör Örgütlerinde Liderlik Davranışı Özelliklerinin Belirlenmesine Yönelik Bir Alan Çalışması, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 4 (14): 1-16.
Testa, R.M. (2001). Hospitality Leaders: Do They Know How Their Employees Feel About Them, Cornell Hotel and Restaurant Administration Quarterly, 42 (6): 80-89.
Türeli, F. (2003).Göreve ve İnsana Yönelik Liderlik Davranışlarının Astların Kendilerini Takım Olarak Algılamaları Üzerindeki Etkisi (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
TYD, (2003). Türkiye Turizmi ile İlgili Seçilmiş Veriler-2003.
Ural, A. ve Kılıç, İ. (2005). Bilimsel Araştırma Süreci ve SPSS ile Veri Analizi. Ankara: Detay Yayın.
Usal, A. ve Kuşluvan, Z. (1998). Davranış Bilimleri: Sosyal Psikoloji. Gözden Geçirilmiş 2.Baskı, İzmir: Barış Yayınları.
Vries, E.R. (2000). When Leaders Have Character: Need for Leadership, Perfromance, and the Attribution of Leaderhip, Journal of Social Behaviour&Personality, 15 (3): 413-431.
Waldersee R., Simmons, R. ve Eagleson, G. (1995). Pluralistic Leadership in Service Change Programs: Some Preliminary Findings, Academy of Management Journal, 296-300.
Watkins, E. ve Sheehan, P. (2005). Chain Leaders, Lodging Hospitality, 61 (4): 26-32.
Weathersby, B.G. (1999). Leadership vs Management, Management Review, 88 (3): 2-7.
Werner, I. (1993). Leadership Skills For Executives, çev. Vedat Üner, Liderlik ve Yönetim. Kişidel Gelişim ve Yönetim Dizisi 1, İstanbul: Rota Yayınları.
Worsfold, P. (1989). Leadership and Managerial Effectiveness in the Hospitality Industry, International Journal of Hospitality Management, 8 (2): 145-155.
Yüksel, Ö. ve Akoğlan, M. (1998). Managerial Behaviour and Effectiveness Perseptions of Female Managers in the Hospitality Industry, Anatolia: An International Journal of Tourism and Hospitality Research, 9 (1): 19-35.
www.travelguide.gen.tr., (17.01.2005).
www.turob.com., (17.01.2005).