Cumhuriyet’in Kuruluş Dönemi Türkiye’sinde Turizm Faaliyetleri

İnsanların bir bölgeden başka bir bölgeye hareket etmesi kapsamında yapmış oldukları seyahat hareketleri ilk insana kadar dayandığı için turizm kavramının geçmişi de insanlık tarihi kadar eskiye dayanmıştır. XIX. yüzyılda Batı’da meydana gelen sanayi devrimiyle ulaşım araçlarında yaşanan gelişmeler insanların toplu, ekomomik ve güvenli bir şekilde başka coğrafyalara seyahat etmelerini kolaylaştırmıştır. Osmanlı Devleti de Batı’da ortaya çıkan turizm ve seyahat olgusundan yararlanmak için önemli adımlar atsa da istenilen kazanımı sağlayamamıştır. 1923 yılında Cumhuriyet ile Atatürk, tanıtım ve propaganda faaliyetleri için Türk Seyyahin Cemiyetini görevlendirmiştir. Atatürk, ülkenin doğal ve tarihi zenginliklerini dünyaya tanıtmak ve modern-demokratik Türkiye’yi bu sayede dünya vitrinine çıkarmak için turizm sektörünü önemli bir araç olarak görmüştür. Bu çalışmanın amacı, Atatürk döneminde turizm alanında ne gibi adımların atıldığını ve bu adımların ülke tanıtımına ve gelir anlamında ne kadar katkı sağladığını ortaya çıkarmaktır. Çalışmanın ana kaynağını arşiv belgeleri başta olmak üzere, dönemin turizm faaliyetlerini ortaya koyan ikincil kaynaklar oluşturmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Atatürk Dönemi, Turizm Politikaları, Türk Seyyahin Cemiyeti, Reşit Saffet Atabinen

Tourism Activities in Turkey in the Establishment Period of the Republic

Since the travelling movements of people within the scope of moving from one region to another region date back to the first human beings, the concept of tourism is as old as the history of humanity. With the industrial revolution that took place in the West in the XIXth century, developments in means of transport made it easier for people to travel to other geographies in a collective, economical and safe way. Although the Ottoman Empire took important steps to take advantage of the tourism and travel phenomenon emerging in the West, it could not achieve the desired gain. In 1923, with the Republic, Atatürk commissioned the Turkish Traveller Society for promotional and propaganda activities. Atatürk saw the tourism sector as an important tool to introduce the natural and historical richness of the country to the world and to bring modern-democratic Turkey to the world showcase. The aim of this study is to reveal what steps were taken in the field of tourism during Atatürk’s reign and how much these steps contributed to the promotion of the country and its income. The main source of the study consists of archival documents and secondary sources revealing the tourism activities of the period.

Keywords:

Atatürk Era, Tourism Policies, Turkish Traveller’s Society, Reşit Saffet Atabinen,

PDF

___

Adıgüzel, M. B. (2006). Havacılık ve Türk Hava Kurumu. Ankara: Türk Hava Kurumu Yayınları.
Akçura, G. (2013). Türkiye Turizminde 150 Yıl. İstanbul: OTI Holding Yayınları.
Akdemir, Y. (2005). Atatürk Dönemi Türk Havacılığı. (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara: Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü.
Altıntaş, A. ve Kurnaz Ş. F. (2007). Reşit Saffet Atabinen (1884-1965) ve Türk Turizmine Katkıları, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Tarih Bölümü Tarih Araştırmaları Dergisi. XXVI (42): 9-36.
Andaç, F. (2018). Turizm Hukuku, Ankara: Detay Yayıncılık.
Arslan, R. (2017). Türkiye’nin Turizm Politikası (1923- 1960). Turkish Studies. 12 (19): 1-16.
Atabinen, S. R. (1934). Turizm’in Harsî, Siyasî ve İktisadî Faydaları. İstanbul: Türkiye Turing ve Otomobil Kulübü Neşriyatı.
Avcıkurt, C., Köroğlu, A. ve Sarıoğlan, M. (2009). Türk Turizminin Dünya Turizmindeki Yeri. İçinde; Çavuş, Ş., Z. Ege ve O. E. Çolakoğlu (Editörler) Türk Turizm Tarihi-Yapısal ve Sektörel Gelişim. (ss. 1-14). Ankara: Detay Yayıncılık.
Bahtiyar, O. (2020). Vecihi-Kara Tehlike. İstanbul: İnkılap Kitabevi.
Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi. 490.01.600.77.1, 1923.
Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi. 080.18.15.77.14, 1923.
Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi. 030.18.12.60.18.001, 1924.
Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi. 030.01.104.651.4, 1926.
Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi. 030.01.18.103.10, 1930.
Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi. 490.01.16.82.2, 1933.
Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi. 030.01.00.00.104.651.4, 1934.
Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi. 080.18.01.02.102.36.2, 1936.
Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi. 030.01.00.00.104.651.4.16, 1943.
Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi. 030.01.00.00.104.651.446, 1946.
Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi. 030.01.00.00.104.6514, 1949.
Bekman, B. (2019). 1925-1930 Yılları Arasında Turizm Meselesinin İstanbul Şehremaneti Mecmuaları Üzerinden İncelenmesi (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul: İstanbul Şehir Üniversitesi Şehir Çalışmaları Yüksek Lisans Programı.
Berg, B. L. (2001). Qualitative Research Methods For The Social Sciences. Boston: Allyn & Bacon.
Cumhuriyet Halk Partisi. (1938). On Beşinci Yıl Kitabı. İstanbul: Cumhuriyet Matbaası
Çallı, S. D. (2015). Uluslararası Seyahatlerin Tarihi Gelişimi ve Son Seyahat Trendleri Doğrultusunda Türkiye’nin Konumu. Turizm ve Araştırma Dergisi. IV (1): 16-31.
Durgu, Ü. (2010). Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu’nun Türk İmajı ile Batılılaşmaya Verdiği Destek ve Türkiye’ye Kazandırdıkları (1923-1942). (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul: Yeditepe Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Enstitüsü.
Emir, G. ve Esen, Ş. (2012). Cumhuriyetten Günümüze Hükümet Programlarında Turizm (1923-2012). Ankara: Detay Yayıncılık.
Evcin, E. (2014). Türkiye Cumhuriyeti’nin İlk Yıllarında Turizm ve Tanıtma Faaliyetleri. Ankara: Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi. 55: 36-49.
Gülersoy, Ç. (1990). Reşit Saffet Atabinen’i Anma Toplantımız. Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu Belleteni. LXXIX: 358.
Gülersoy, Ç. (1994). Ölümünün 29. Yılında Reşid Saffet Atabinen. Tarih ve Toplum, XXII (122): 60-73.
Güleryüz, U. (2022). Türkiye’de Turizmin Tarihsel Gelişimi. Çanakkale: Paradigma Yayınları.
Hürkuş, V. (1942). Havalarda, İstanbul: Kanaat Kitabevi.
İnan, B. (2009). Cumhuriyet Dönemi Türkiye Turizmi ve Bir Turizm Modeli Önerisi. (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi). İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Kalemli, H. (2021). La Turquie Kemaliste Dergisi. Atatürk Ansiklopedisi. https://ataturkansiklopedisi.gov.tr/bilgi/la-turquie-kemaliste-dergisi/?pdf=3522/2022). Erişim Tarihi: 21 Nisan 2023.
Kayabalı, İ. ve Arslanoğlu, C. (1972). Devlet ve Hükûmet Başkanları ile Türlü Teşekküllerin, Vatan ve Milletin Müdafaası ve Türkiye’de Havacılığın Benimsenmesi Hakkındaki Görüşleri. Türk Kültürü, 116, 1-100.
Kaymaklı, H. (1997). Havacılık Tarihinde Türkler II. Ankara: Kültür Ofset Yayınları.
Kozak, N., Akoğlan, M. ve Kozak, M. (1997). Genel Turizm İlkeler ve Kavramlar. Ankara: Turhan Kitabevi.
Köfteoğlu, F. ve Karabulut, E. (1998). 25. Yılında TÜRSAB, Dünyada ve Türkiye’de Turizm ve Seyahat Acentacılığının Gelişim Tarihi. İstanbul: Turpres Yayınları.
Memiş, E. (2018). Tarih Metedolojisi. Bursa: Ekin Kitapevi Yayınları.
Özdemir, Y. (1981). Atatürk ve Türk Havacılığı. Ankara: Hava Basımevi.
Page, S. J. (2007). Tourism Management: Managing For Change. Oxford: Elsevier Butterworth Heinemann.
Resmî Gazete. S.2608. (07/09/1920).
Resmî Gazete. S.2186. (27/05/1933).
Resmî Gazete. S.2713. (29/05/1934).
Şahin, G. (2006). Atatürk Döneminde Batı’daki Olumsuz Türk ve Türkiye İmajını Düzeltme Çabaları ve Türk Seyyahin Cemiyeti’nin Bu Konudaki Çalışmaları. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 8 (3): 137-160.
Tören, E. (2014). Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu’nun Kuruluşu ve Faaliyetleri Üzerine Bir Sözlü Tarih Araştırması. İçinde; N. Kozak ve O. E. Çolakoğlu (Editörler), III. Disiplinlerarası Turizm Araştırmaları Kongresi Bildiriler Kitabı (ss. 368-383). Ankara: Detay Yayıncılık.
TTOK [Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu]. (1931). Türkiye Turing Klöbü’nün 1930 Senesi Rapor ve Bilançosu. İstanbul: Türkiye Turing Kulübü Yayınları.
TTOK. (1936). Türkiye Turing Klöbü Ne Yaptı (1925-1935). İstanbul: Türkiye Turing Kulübü Yayınları.
TTOK. (1973). Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu (1923-1973), TTOK’nın 50. Yılı. İstanbul: Türkiye Turing Kulübü Yayınları.
TTOK. (1995). Türkiye’ye Bir Işıktı Turing 1977-1993 (1-Doğum ve Emekleme). İstanbul: Türkiye Turing Kulübü Yayınları.
TTOK. (2023). https://www.turing.org.tr/turin dügin-tarihcesi/ , Erişim Tarihi: 21 Nisan 2023.
Ural, Ş. (2006). Pozitif Felsefe. İstanbul: Sel Yayınları.
Verel, O. (1982). Sabiha Gökçen Atatürk’ün İzinde Bir Ömür Böyle Geçti. İstanbul: Türk Hava Kurumu Yayınları.
Yalçın, O. (2012). Kuruluşundan Günümüze Türk Hava Kurumu. Gazi Akademik Bakış, 11: 267-292.
Yıldız, Z. (2011). Turizm Sektörünün Gelişimi ve İstihdam Üzerindeki Etkisi. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi. III (5): 51-67.