Rusya ve Modernizm: Gümüş Çağ’dan Demir Perdeye

Dünya kültür tarihinde son derece önemli bir yere sahip olan modernizm, özellikle 19. yüzyılın son çeyreği ve 20. yüzyılın ilk yarısında sanat ve kültür dünyasına şekil veren dışavurumculuk, avangart, izlenimcilik, gerçeküstücülük ve simgecilik akımlarının doğuşuna önayak olmuştur. Modernizmin tanımına veya tarihsel sınırlarına dair üzerinde uzlaşılmış somut bir fikir birliği mevcut olmasa da yenilik, özgünlük, başkaldırı, değişim kelimeleri bu akımla özdeşleşen kavramlardan yalnızca birkaçıdır. Modernizm, başta Batı Avrupa olmak üzere dünyadaki pek çok ülkenin kültür yaşamına yön vermiş, Rusya da bu değişimden hemen her alanda etkilenerek pek çok sanat dalında birebirinden eşsiz çalışmaların ortaya çıkış yeri olmuştur. Her ne kadar modernizm global ve bütünsel etkiye sahip olan bir akım olsa da her ülkenin özel tarihsel ve geleneksel geçmişi modern fikirlerden beslenerek farklı sonuçlar doğurmuştur. Sunulan çalışmada, derleme ve analiz yöntemleriyle Rus modernizminin özgün değerleri, felsefi anlayışı ve estetik özellikleri modern dünya görüşü ışığında incelenmektedir. Modernizmin Rus edebiyat ve sanatını nasıl etkilediği, şekillendirdiği ve değiştirdiği yakından araştırılmaktadır. İnceleme yalnızca edebi, görsel ve plastik değerlerin değişimlerle sınırlı kalmayıp, bu değişimlerin hangi siyasal, ekonomik ve toplumsal şartların altında doğduğu sorusuna da cevap aramaktadır. Yapılan çalışmanın yenilikçi önemi ise, Rusya’daki modernizm süreciyle ilgili araştırmanın bütünsel ve nedensel yaklaşımlarla yürütülmüş olmasıdır.

Anahtar Kelimeler:

Rusya, Kültür, Modernizm, Edebiyat, Eğitim, Resim, Müzik, Tiyatro

RUSSIA AND MODERNISM: FROM THE SILVER AGE TO THE IRON CURTAIN

Modernism, has a very important place in the history of world culture, especially in the last quarter of the 19th century and the first half of the 20th century, in which culture and art shaped profoundly. It also led to the birth of expressionism, avant-garde, impressionism, surrealism and symbolism. Although there is no tangible consensus on the definition or historical limits of modernism, the words such as innovation, creativeness, rebellion, and change are one of those concepts that are associated with this movement. Modernism has shaped the cultural life of many countries in the world, especially in Western Europe. Russia was affected by this change in almost every field and became the birthplace of unique works in many branches of art. Although modernism is a movement that has a global and holistic effect, the special historical and traditional past of each country has produced different results. In the presented study, the original values, philosophical understanding, and aesthetic features of Russian modernism are examined in the light of the modern worldview through compilation and analytical methods. The study focuses on how modernism influenced, shaped, and changed Russian literature and art. The analysis is not limited to the changes in literary, visual, and plastic values, but also seeks an answer to the question of the political, economic, and social conditions under which these changes occurred. The innovative importance of the study is that the research was conducted with holistic and causal approaches to the modernism in Russia.

Keywords:

Russia, Culture, Modernism, Education, Literature, Painting, Music, Theater,

PDF

___

Ahmatova, A. (1976). Korotko o sebe. Anna Ahmatova. Stihotvoreniya i poemı. Leningrad: Sovetskiy pisatel.
Alfonsov, V.N. (2017). Teoritiçeskiye pozitsii russkogo futurizma. Literaturnıye manifestı i dekloratsii russkogo modernizma. Sankt-Peterburg: Puşkinskiy dom.
Aniçkov, Y. (2013). Oçerk razvitiya estetiçeskih uçeniy. Moskva: URSS.
Annenski, İ.F. (2017). Poetiçeskiye formı sovremennoy çuvstvitelnosti. Literaturnıye manifestı i dekloratsii russkogo modernizma. Sankt-Peterburg: Puşkinskiy dom.
Belıy, A. (2017). Simvolizm kak miroponimaniye. Literaturnıye manifestı i dekloratsii russkogo modernizma. Sankt-Peterburg: Puşkinskiy dom.
Belinski, V.G. (1953). Polnoye sobraniye soçineniy. 1. Cilt. Moskva: AN SSSR.
Belova, T. (2009). Kultura v Rossii v naçale 20 veka. 20.06.2023 tarihinde https://proza.ru/2009/04/13/1091.
Branskaya Y.V. & Panfilova M.İ. (2015). Modern, modernizm, postmodernizm (k ponyatiyu opredeleniy. İnnovatsionnaya nauka, 3, 264-266.
Bryusov, V.Y. (2017). Otvet. Literaturnıye manifestı i dekloratsii russkogo modernizma. Sankt-Peterburg: Puşkinskiy dom.
Burlyuk, D., Kruçenıh, A., Mayakovskiy, V. & Hlebnikov, V. (2017). Poşçeçina obşçestvennomu vkusu.
Literaturnıye manifestı i dekloratsii russkogo modernizma. Sankt-Peterburg: Puşkinskiy dom.
Epşteyn, M. (1999). Russkya kultura na rasputye. Sekulyarizatsiya i perehod ot dvoiçnoy modeli k troiçnoy. Zvezda, 1, 202-220.
Ergur, A. (2020). Gerilimden Bileşime Doğru Modern ve Postmodern: Tanımlar, Kavramlar, Toplumsal Bağlam. JOMOPS, 1(2), 1-9.
Florenski, P.A. (2010). Obratnaya perspektiva. Moskva: Direkt-Media.
Gay, P. (2017). Modernizm. Sapkınlığın Cazibesi. İstanbul: Everest Yayınları.
Gryakalova, N.Y. (2017). Pastsimvolizm. Literaturnıye manifestı i dekloratsii russkogo modernizma. Sankt-Peterburg: Puşkinskiy dom.
Gumilev, N. S. (2017). Jizn stiha. Literaturnıye manifestı i dekloratsii russkogo modernizma. Sankt-Peterburg: Puşkinskiy dom.
Gureviç, L.Y., & Volınskiy, A. (2017). Idealizm i burjuaznost. Literaturnıye manifestı i dekloratsii russkogo modernizma. Sankt-Peterburg: Puşkinskiy dom.
İlin, İ.A. (1996). O rossii. Sobraniye soçineniy. (6.2. Cilt) Moskva: Russkaya kniga.
Kandinski, W. (1977). Concerning the Spiritual in Art. New York: Dover Publications.
Kaşoğlu, A. (2016). Rus Tiyatrosu. Sembollerin anlam Evrenine Katkısı: Çehov’dan Üç Kızkardeş. Ankara: Çeviribilim Yayınları.
Kaufman, P.M. (1907). O vvedenii vseobçşego naçalnogo obuçeniya v Rossiyskoy İmperii. 13.12.2020 tarihinde ЛЬeb://льльль.doc20vek.ru/node/1638.
Kirillova, N.B. (2020). Rol maski v hudojestvennoy kulture Rossii epohi Serebrennogo veka. Kultura i iskusstvo, 5, 77-93.
Krusanov, A. (2010). Russkiy avangard, Novoye russkoye obozreniye. (3. Cilt). Moskva: Novoye literaturnoye obozreniye.
Kuzmin, M.A. (2017). O prekrasnoy yasnosti. Literaturnıye manifestı i dekloratsii russkogo modernizma. Sankt-Peterburg: Puşkinskiy dom.
Lifşits, M. (1979). Mifologiya drevnyaya i sovremennaya. Moskva: İskusstvo.
Maleviç, K. (1922). Bog ne skinut. İskusstvo. Tserkov. Fabrika. Vitebsk: UNOVİS.
Markaryan, T.V. (2013). Razvitiye vneşkolnogo obrozavaniya v Rossiyskoy İmperii kontsa 19 naçala 20 veka.
Vestnik Surgutskogo gosudarstvennogo pedagogiçeskogo universiteta. 6 (27), 167-172.
Maşkov, İ.İ. (1937). Avtobiografiya. Sovetskiye hudojniki. Moskva: İzogiz.
Medınski, Y.N. (1916). Vneşkolnoye obrazovaniye, yego znaçeniye, organizatsiya i tehnika. Moskva.
Melnik, N.D. (2020). V zerkale pressı: podgotovka i provedeniye S.P. Dyagilevım pervogo “Russkogo sezona” (1906). Vestnik NGU: İstoriya, Filologiya, 6, 48-58.
Merejkovski, D.S. (1914). Polnoye sobraniye soçineniy. 2. Cilt. Moskva.
Merejkovski, D.S. (2017). Dekadenstvo i obşçestvennost. Literaturnıye manifestı i dekloratsii russkogo modernizma. Sankt-Peterburg: Puşkinskiy dom.
Merejkovski, D.S. (2017). O priçinah upadka i novıh teçeniyah sovremennoy russkoy literaturı. Literaturnıye manifestı i dekloratsii russkogo modernizma. Sankt-Peterburg: Puşkinskiy dom.
Ömer, S. (2016). Rus Tiyatrosu Konstantin Stanislavski ve Oyunculuk sistemi. Ankara: Çeviribilim Yayınları.
Parer, M.Ö. (2002). Rus Edebiyatında Fütürizm, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 42, 43-65.
Parer, M.Ö. (2013). Rus Modernleşmesinde Son Avangard Fenomeni: OBERİU. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 53 (2) 531-548.
Parhomenko, T. (2010). Kultura bez tsenzurı. Moskva: Knigovek.
Petrovskaya, Y.V. (2021). Novaya filosofskaya intsiklopediya. 10.03.2021tarihinde https://iphlib.ru/library/collection/newphilenc/document/HASH0c180709923b860d63380c .
Polnoye Sobraniye zakonov Rossiyskoy İmperii, 28. Cilt (1908): 228, kanun: 30328 20.06.2023 tarihinde https://nlr.ru/e-res/law_r/content.html .
Polnoye sobraniye zakonov Russkoy İmperii, 25. Cilt (1905): 237-238. 20.06.2023 tarihinde https://nlr.ru/e-res/law_r/content.html .
Polnoye sobraniye zakonov Russkoy İmperii, 3. Cilt (1883): 219, kanun 1545). 20.06.2023 tarihinde https://nlr.ru/e-res/law_r/content.html .
Radişçeva, O.A. (1997). Stanislavskiy i Nemiroviç-Dançenko: İstoriya teatralnıh otnoşeniy:1897 – 1908. Moskva: Artist. Rejisser. Teatr.Артист.
Rossiyanski, M. (2017). Perçatka kubofuturistam. Literaturnıye manifestı i dekloratsii russkogo modernizma. Sankt-Peterburg: Puşkinskiy dom.
Sadohin, A.P. (2015). İstoriya mirovoy kulturı. Moskva: Yuniti.
Severyanin, İ. (2017). Epilog “Ego-Futurizm”. Literaturnıye manifestı i dekloratsii russkogo modernizma. Sankt-Peterburg: Puşkinskiy dom.
Solonin, Y.N. & Kagan, M.S. (2005). Kulturulogiya, Moskva: Vısşeye obrozovaniye.
Sternin, G.Y. (1988). Hudojestvennaya jizn Rossii na rubeje 19-20 vekov. Moskva: İskusstvo.
Şapir, M.İ. (1995). Estetiçeskiy opıt XX veka: avangard i postmodernizm. Philologica, 2. Cilt 3/4,136—143.
Şklovski, V.B. (2017). Voskreşeniye slova. Literaturnıye manifestı i dekloratsii russkogo modernizma. Sankt-Peterburg: Puşkinskiy dom.
Tairov, A.Y. (1921). Zapiski rejissera. Moskva: İzdaniye Kamernogo teatra.
Tselehoviç, T.P. (2011). Kulturologiya. Gomel: Gomelskiy meditsinskiy universitet
Voskresenskaya, M.A. (2003). Simvolizm kak mirovideniye serebryanogo veka. Tomsk: Tomskiy universitet.
Yuşkova, O.A. (2008). Stantsiya bez ostanovki. Russkiy avangard 1910-1920 godı. Moskva: Galart.