Menderes magnesiası – propylon: Mimari bezemeler

1891-1893 yıllarında ilk kez kazısı yapılarak kalıntıları ortaya çıkartılan ve 1904 yılındaki “Menderes Magnesiası” yayını ile de ilk kez bilim dünyasına tanıtılan, Magnesia’daki Artemision ve Agora arasında yer alan ve literatürde Propylon olarak adlandırılan Anıtsal Giriş Yapısı ile ilgili olarak, ilk keşfinden günümüze kadar geçen süre içerisinde, çok sayıda araştırma, inceleme ve değerlendirme çalışması kaleme alınmıştır. Propylon’da 1993-1999 yıllarında gerçekleştirilen ikinci dönem kazı çalış malarına kadar geçen yaklaşık bir asırlık süre boyunca farklı araştırmacılar tarafından yapılan bu de ğerlendirmeler “Magnesia Propylonu”nun; Hellenistik Dönemden başlayarak Roma Dönemi içlerine kadar devam eden oldukça uzun bir zaman dilimi içerisine tarihlendirilmesine neden olmuş ve yapı nın tarihini tartışmalı bir noktaya getirmiştir. İkinci dönem kazılarının sonuçlanmasının ardından or taya çıkartılan yapıya ait yeni buluntuların araştırma kapsamına bağlı olarak bir kısmının ilk kez değer lendirileceği bu makale içerisinde, yapıda kullanılmış olan anthemion, ion kymationu, lesbos kymationu ve akanthus bezemelerinin tipolojik ve stilistik özelliklerinden yola çıkarak yapı için daha somut bir tarih lendirme ortaya konmaya çalışılacaktır.

Magnesia on the meander – propylon: Architectural decorations

The monumental Gate, called as “The Propylon” in archaeological literature, which is located between Artemision and Agora at Magnesia on the Meander, was discovered during the ex cavations between 1891 and 1893. The architecture of Propylon was introduced by the publication “Magnesia on the Meander” in 1904. Since the discovery of the structure, different scholars have written many researches about it. These studies that lasted almost a century, until the results of the second excavations period between 1993 and 1999, have resulted to date the Propylon of Magnesia to a very long time period from the Hellenistic age through the Roman era. They also brought the dat ing of Propylon into question. The main purpose of this article is to suggest a more precise date for Propylon, through part of new finds chosen for the scope of this study and in light of typological and stylistic features of architectural decorations, anthemion, lesbos and ion cymatiums and akanthus pat terns.

PDF

___

Alzinger 1974 A. Alzinger, Augusteische Architektur In Ephesos. Sonderschriften 16 (1974).

Bammer 1972 A. Bammer, “Beobachtungen zur ephesischen Architektur”, AA, 1972, 440-457.

Başaran 1995 C. Başaran, Roma Çağı Lotus-Palmet Örgesi (1995).

Bingöl 1980 O. Bingöl, Das Normalkapitelle in Hellenistischer und Römischer Zeit in Kleinasien. IstMitt Beih. 20 (1980).

Bingöl 1995 O. Bingöl, “Menderes Magnesiası (1993)”, KST 16, 2. Cilt, 1995, 43-56.

Bingöl 1996 O. Bingöl, “Magnesia ad Maeandrum (1994)”, KST 17, 2. Cilt, 1996, 85-94.

Bingöl 1997 O. Bingöl, “Magnesia ad Maeandrum (1995)”, KST 18, 1. Cilt, 1997, 577-591.

Bingöl 1998 O. Bingöl, Menderes Magnesiası (1998).

Bingöl 1999 O. Bingöl, “Magnesia ad Meandrum (1996-1997)”, KST 20, 2. Cilt, 1999, 15-31.

Bingöl 2000 O. Bingöl, “Magnesia ad Maeandrum, Menderes Magnesiası (1998)”, KST 21, 2. Cilt, 2000, 57-68.

Bingöl 2001 O. Bingöl, “Menderes Magnesiası (1999), Magnesia ad Maeandrum”, KST 22, 2. Cilt, 2001, 15-26.

Bingöl 2007 O. Bingöl, Menderes Magnesiası (2007).

Bingöl 2008 O. Bingöl, “Innovationen und Impulse von und durch Hermo genes”, içinde: Felix Pirson – Ulrike Wulf-Rheidt (yay. haz.), Aus tausch und Inspiration: Kulturkontakt als Impuls architektonischer Innova tion; Kolloquium vom 28.-30.4.2006 in Berlin anlässlich des 65. Geburts tages von Adolf Hoffmann (2008) 107-112.

Carpenter 1970 C. R. Carpenter, The propylon in Greek and Hellenistic Architecture (1970).

Edhem Bey 1905 Edhem Bey, “Fouilles d'Alabanda en Carie”, CRAI, 1905, 443- 459.

Edhem Bey 1906 Edhem Bey, “Fouilles d'Alabanda”, CRAI, 1906, 407- 422.

Erder 1967 C. Erder, Hellenistik Devir Anadolu Mimarisinde Kyma Rekta-Kyma Reversa (1967).

Filges 2006 A.Filges, Blaundos (2006).

Gerkan 1929 A. von Gerkan, Der Altar des Artemis-Tempels in Magnesia am Mäan der (1929).

Gliwitzky 2005 C. Gliwitzky, “Hadrianisch oder caliguläisch? Zur kaiserzeitlichen Bauphase am Apollontempel von Didyma”, içinde: T. Ganschow – M. Steinhard – D. Berges – T. Fröhlich (yay. haz.), Otium. Festschrift für Volker Michael Strocka (2005) 97-106.

Görkay 2002 K. Görkay, “An Early-Imperial Podium Temple at Alexandria Troas”, içinde: C. Berns – H. Hesberg – L. Vandeput – M. Waelkens (yay. haz.), PATRIS UND IMPERIUM, Kulturelle und politische Identität in den Städten der römischen Provinzen Kleinasiens in der frühen Kaiserzeit. Kolloquim Köln, 1998 November (2002) 217-232.

Görkay – Mitchell 2011 K. Görkay – S. Mitchell, “Augustus ve Roma Tapınağı”, içinde: M. Kadıoğlu – K. Görkay – S. Mitchell (yay. haz.), Roma Dönemin de Ankyra (2011) 79-98.

Heilmeyer 1970 W.-D. Heilmeyer, Korinthische Normalkapitelle: Studien zur Geschichte der römischen Architekturdekoration (1970).

Hesberg 1994 H. von Hersberg, Formen privater Repräsentation in der Baukunst des 2. und 1. Jahrhunderts v. Chr (1994).

Hoepfner 1990 W. Hoepfner, “Bauten und Bedeutung des Hermogenes”, içinde: W. Hoepner – E. L. Schwandner (yay. haz.), Hermogenes und die Hochhellenistische Architektur (1990) 1-34.

Humann ve diğ. 1904 C. Humann – J. Kohte – C. Watzinger, Magnesia am Maeander: Bericht über die Ergebnisse der Ausgrabungen der Jahre, 1891-1893 (1904).

Kekulé 1894 R. Kekulé, “Die Ausgraubungen in Magnesia am Mäander- Freilegung des Artemision”, AA, 1894, 76-84.

Koçhan 1995 N. Koçhan, Hellenistik Çağ Anadolu Mimarisinde Lotus-Palmet ve Yumurta Bezekleri (1995).

Koenigs 1983 W. Koenigs, “Der Athenatempel von Priene”, IstMitt 33, 1983, 134-176.

Kökdemir 2004 G. Kökdemir, “Kurban Masalarındaki Anthemion Bezemelerinin Augustus Dönemi Tipolojik ve Stilistik Özellikleri”, Anado lu/Anatolia 27, 2004, 45-62.

Kökdemir 2009 G. Kökdemir, Menderes Magnesiası-Propylon. Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Arkeoloji (Klasik Arkeoloji) Anabilim Dalı, Yayınlanmamış Doktora Tezi (2009).

Köster 2004 R. Köster, Die Bauornamentik von Milet 1. Die Bauornamentik der frü- hen und mittleren Kaiserzeit. Milet. Ergebnisse der Ausgrabungen und Untersuchungen, Bd 7 (2004).

Krencker – Schede 1936 D. Krencker – M. Schede, Der Tempel in Ankara (1936).

Laborde 1838 L. de Laborde, Voyage de I'Asie Mineure par Mrs. Alexandre de La borde, Becker, Hall et Leon de Laborde (1838).

Leon 1971 Ch. Leon, Die Bauornamentik des Trajansforum und ihre Stellung in der früh-und mittelkaiserzeitlichen Architekturdekoration Rom (1971).

Linfert 1976 A. Linfert, Kunstzentren hellenistischer Zeit: Studien an weiblichen Gewandfiguren (1976).

Mendel 1912 G. Mendel, Catalogue des sculptures grecques, romaines et byzantines Vol. I (1912).

Mert 2008 H. Mert, Untersuchungen zur Hellenistischen und Kaiserzeitlichen Bauornamentik von Stratonikeia. IstForsch 50 (2008).

Mitchell – Waelkens 1998 S. Mitchell – M. Waelkens, Pisidian Antioch: the site and its monuments (1998).

Muss ve diğ. 2001 U. Muss – A. Bammer – M. Büyükkolancı, Der Altar des Artemis ions von Ephesos (2001).

Naumann 1979 R. Naumann, Der Zeustempel zu Aizanoi: nach den Ausgrabungen von Daniel Krencker und Martin Schede (1979).

Ortaç 2001 M. Ortaç, Die hellenistischen und römischen Propyla in Kleinasien. Ruhr - Universität Bochum, Yayınlanmamış Doktora Tezi (2001).

Outschar 1990 U. Outschar, “Zum Monument des C. Memmius”, ÖJh 60, 1990, 57-85.

Pülz 1989 S. Pülz, Untersuchungen Zur Kaiserzeitlichen Bauornamentik von Didy ma. IstMitt Beih. 35 (1989).

Rayet – Thomas 1887 O. Rayet – A.Thomas, Milet Et Le Golfe Latmique: Tralles, Magnésie du Méandre, Priène, Milet Didymes, Héraclée du latmos Fouilles et exploratıons archéologıques (1887).

Robinson 1926 D. Robinson, “Roman Sculptures from Colonia Caesarea - Pisidian Antioch”, The Art Bulletin 9.1, 1926, 5-69.

Rochette 1845a R. Rochette, “Considérations archaéolgiques et architectoniques sur le temple de Diane Leucophryne récemment découvert Ma gnésie du Méandre”, JSav, 1845, 577-586, 633 (plan).

Rumscheid 1994 F. Rumscheid, Untersuchungen zur Kleinasiatischen Bauornamentik des Hellenismus. BeitrESkAr 14 (1994).

Rumscheid 1995 F. Rumscheid, “Die Ornamentik des Apollon-Smintheus Tem pels in der Troas”, IstMitt 45, 1995, 25-55.

Rumscheid 1998 F. Rumscheid, Priene: a guide to the “Pompei” of Asia Minor (1998).

Schede 1909 M. Schede, Antikes Traufleisten–Ornament. Zur Kunstgeschichte des Auslandes, Heft 67 (1909).

Shoe 1936 L. T. Shoe, Profiles of Greek mouldings (1936).

Söğüt 2005 B. Söğüt, “Hierapolis Arkeoloji Müzesi Bahçesi’nde ve Güney Roma Hamamı’nda bulunan İonik Mimari Elemanlar ile ilgili bir değerlendirme” Anadolu/Anatolia 28, 2005, 91-106.

Strocka 1978 V. M. Strocka, “Die frühesten Girlandensarkophage”, içinde: S. Şahin – E. Schwertheim – J. Wagner (yay. haz.), Studien zur Religion und Kultur Kleinasiens. Festschrift für Friedrich Karl Dörner zum 65. Geburtstag am 28. Februar 1976 (1978) 882-913.

Strong 1962 E. Strong, “The temple of Castor in the Forum Romanum”, BSR 30, 1962, 1-30.

Taşlıalan 1993 M. Taşlıalan, Pisidia Antiocheia’sı Agustus Kutsal Alanı ve Tapınağın Rekonstrüksiyonu. Selçuk Üniversitesi, Yayınlanmamış Doktora Tezi (1993).

Texier 1862 C. Texier, Asie Mineure: Description géographique, historique et archéologique des provinces et des villes de la Chersonnèse d'Asie (1862).

Theodorescu 1987 D. Theodorescu, “Le temple d´Aphrodite. Prolégomènes à une étude de restitution”, içinde: J. De la Genière – K. Erim (yay. haz.), Aphrodisias de Caria. Colloque de l´université de Lille III 13 Novembre 1985 (1987) 87-100.

Theodorescu 1990 D. Theodorescu, “La restitution de l’Aphrodision :certitudes et perplexités”, içinde: C. Roueché – R.R.R. Smith (yay. haz.), Aphrodisias papers. Recent work on architecture and sculpture. Including the papers given at the Second International Aphrodisias Colloquium 14 No- vember 1987 (1990) 49-65.

Thür 1989 H. Thür, Das Hadrianstor in Ephesus (1989).

Tırpan 1998 A. A. Tırpan, Stratonikeia Augustus- İmparatorlar Tapınağı (1998).

Tiede 1990 M. Tiede, “Hellenistische Pfeilermonumente im Heraion von Samos und in Magnesia am Maeander”, AM 105, 1990, 213-258.

Uz 1990 M. Uz, “The Temple of Dionysos at Teos”, W. Hoepner – E. L. Schwandner (yay. haz.), Hermogenes und die Hochhellenistische Archi tektur (1990) 51-61.

Vandeput 1995 L. Vandeput, “Dating by Means of Architectural Decoration. Posibilities and Limits”, içinde: M. Waelkens – J. Poblome (yay. haz.), Sagalassos III: report on the fourth excavation campaign of 1993 (1995) 129-136.

Vandeput 1997 L. Vandeput, The Architectural Decoration In Roman Asia Minor (1997).

Voigtländer 1975 W. Voigtländer, Der jüngste Apollontempel von Didyma : Geschichte seines Baudekors. Ist Mitt Beih. 14 (1975).

Weickert 1949 C. Weickert, Antike Architektur (1949).

Yaylalı 1976 A. Yaylalı, Der Fries des Artemisions von Magnesia am Mäander. Ist-Mitt Beih. 15 (1976).