İki dünya arasındaki ''kapı''. tümülüslere ilişkin bir anımsatma

Ölümlüleri bekleyen ölüm, er ya da geç onları bulur. Bu dünyadan öteki dünyaya geçiş hemen hemen tüm uygarlıklarda aynıdır. Ölüm, ölümsüzlük anlamına gelir. Kahramanlar ölünce ölümsüzle-şirler. Krallar ölünce tannlaşarak ölümsüzleşirler. Ve aslında insan da ölünce ölümsüzleşir. O artık yeniden doğacak ve sonsuza kadar yaşayacaktır. Onlara, ölümsüzlere layık bir "sonsuz yaşam" sunmak için ilk yapılacak olan, onlara layık bir "ev'Mir. Tüm "ev"lerin manevi açıdan en önemli öğesi ise, öteki dünyaya, ölümsüzlüğe yapılan soyut geçişin, somut sembolü olan kapı ve kapının olduğu cephedir. Kapıların, sadece mezar yapılan, ya da kaya mezarlan gibi sürekli görülebilecek mezar tipleri dışında, toprak altında kalacak mezarlarda da mevcut ve vurgulanmış olmalan, onlann ölümsüzlüğe, sonsuzluğa gidişin, geçişin bir göstergesi olduklarının diğer bir kanıudır. Bu gerçek, özellikle Bulgaristan ve Yunanistan'da ortaya çıkanlan tümülüs mezarlarında çok açık bir şekilde görülebilmektedir. Eğer bu bir gelenekse ve ülkemizin Trakya sınırında bıçakla kesilmiş gibi bitmiyorsa, eğer kaçakçılardan kurtulmuş tümülüs kaldıysa (!), Türkiye'deki tümülüs kazılarında en az mezar odasının içine olduğu kadar, ön cephesine ve kapısına da odaklanılmalıdır. Bu makalede ölümsüz tannların tapınaklarındaki kapılarla, ölümsüzleştirilen kral ve kahramanların mezar-larındaki kapılar, ölümlülerin mezarlarının kapılarıyla karşılaştırılarak onlann önemi vurgulanmakta ve tümülüs kazılannda mezar yapılarının kapı ve dış cephelerine özel önem verilmesi konusuna dikkat çekilmekledir.

Torzum Jenseits

Zusammenfassung: Es wird im Allgemeinen angenommen, dass der sterbende Mensch durch ein Tor die Welt verlässt und ins Jenseits übertritt. Au f der anderen Seite erwartet ihn dann das ewige Leben. Diese Tür wird in der Antike sehr oft dargestellt. Sie ähnelt den Türen der Tempel der Götter, wenn der Verstorbene reich, bedeutend, Staa tsmann oder ähnliches gewesen war. Wenn er aber ein durchschnittli- cher, gewöhnlicher Mensch war, sind die Türen nur bescheiden, schmucklos und klein. Das heißt, die Menschen verlassen die Welt durch eine Tür, deren Gestaltung das Lebensnive au des Verstorbenen of- fenbart. Dieses Verfahren kommt au ch bei den Hügelgräbern (Tumuli) zur Anwendung. Die Fassade der Grabkammern ist fast immer so reich gestaltet, als ob sie zur ständigen Bewunderung Anlass geben sollte. Deshalb wäre es angebracht, sich bei der Freilegung der Grabkammer in den Hügelgräbern nicht nur auf den Inhalt der Grabkammer sondern auch auf deren Fassade zu konzentrieren, was leider nicht immer vorkommt.

___

Akurgal 1961 E. Akurgal, Die Kunst Anatoliens (1961).

Arias - Hirmer 1962 P. E. Arias - M. Hirmer, History of Greek Vase Painting No. 5 (1962).

Bingöl 1997 O. Bingöl, MaJerei und Mosaik der Antike in der Tiirkei (1997).

Bottero 2005 J. Bottero, Gilgamis Destanı, (Çev. Orhan Suda) (2005).

Charbonneaux ve diğ. 1971 J. Charbonneaux - M. Roland - F. Villard, Das Klassiscbe Griechenland. Die Griecbiscbe Kunst HI (1971).

Davidson 1952 Art Treasures of the Metropolitan 28, M. D. Davidson (ed.), (1952).

Dictrich 2002 B. Dietrich, "Midasstadt in Phrygien: Eine sagenumwobene Stâtte im anatolischen Hochland", Sonderbdnde der antiken Welt (2002).

Drougou 2003 S. Drougou, Vergina (2003).

Philippake 1970 V. Philippake, Vases of the National Museum of Athens (1970).

Fol ve dig. 1986 A. Fol - M. Chichikova -T. Ivanov - T. Teofilov, The Thracian Tomb Near the Village of Svestari (1986).

Gruben 2001 G. Gruben, Griecbiscbe Tempel und Heiligtiimer (2001).

Hampe - Simon 1980 R. Hampe - E. Simon, Tausend Jahre friibgriecbiscbe Kunst(1980).

Homeros Odysseia, Çev. A. Erhar - A. Kadir (1970).

James 1994 T. G. H. James, Egyptian Painting (1994).

Jeppesen 2002 K. Jeppesen, The Maussoleion at Halikarnassos. Bd 5 The Superstructure (2002).

Kunze ve dig. 1992 M. Kunze - W. D. Heilmever - L. Giuliani, Atıtikensammlung im Pergamonmuseum und in Cbarlottenburg : Staatlicbe Museen Berlin (1992).

Özgen - Öztürk 1996 İ. Özgen - J. Özrürk, Lydian Treasure (1996).

Pasinli 1998 A. Pasinli, Arcbaologische Museen lstanbuls (1989).

Rhomiopoulou 1999 K. Rhomiopoulou, I^erkadia, Die antike Mie%a (1999).

Weisehofer 2005 J. Weisehofer, Das antike Persian (Zürich 1994) Neuausgabe (Düsseldorf 2005).