Betül TEOMAN

AYDINOĞULLARI BEYLİĞİ DARPHANELERİ

XIV. yüzyılın başlarında Kütahya, Afyon ve Denizli bölgesinde hâkim olan Germiyanoğullarının batıya yaptıkları akınlar sırasında Aydınoğlu Mehmed Bey ve kardeşleri önemli rol oynamışlar, daha sonrasında Ege bölgesinde yaklaşık yüz yirmi yıl hüküm sürerek bölgeye hakim olmuşlardır (M.1308-1390 / M.1403-1426). Çalışmamız bu dönemde Aydınoğulları tarafından basılan sikkeler üzerindeki darp yerlerini tanıtmayı amaçlamaktadır. Aydınoğlu beylerinden; Mübarizeddin Mehmed Bey, I. Umur Bey, Hızır Bey, İbrahim Bahadır Bey, Süleymanşah, Yakup Bey, İsa Bey, Musa bey, II. Umur Bey, Cüneyd Bey ve Mustafa Bey’e ait sikkelerden örnekler günümüze ulaşabilmiştir[1]. Sikkeler üzerinde görülen darp yerleri; Ayasuluk, Birgi, Sultanhisar, İzmir, Lâdik, Tire ve Yenişehir’dir. Çalışmamızda Aydınoğulları tarafından bastırılan sikkeler darphane bazında değerlendirilmeye çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Sikke, Aydınoğulları, Darphane, Ayasuluk

DIVERSIFIED CHIEF MUSLIM JUDGE IMPLEMENTATIONS IN TURKISH STATE GOVERNMENT: KHAZARS, GOLDEN HORDE, MAMLUKS EXAMPLES

State government under the Turkish State tradition the forensic organization had a very important place and function. In the beginning, the head of forensic organization managed by Yargucu and his assistants who adjudicating to custom beginning from the propagation of Islam, muslim judge proceed to take part beside these officials. After the next period of Islam dominated the Turkish countries the situation had changed, Muslim Judges rank among the head of forensic organization as an only legal officers. No longer, Muslim Judge who is the chief enforcer of law on behalf of the ruler take part of the head of forensic organization in Islamic period in Turkish state administration. In this work we have discussed from three big Turkish states the diversified chief muslim judge implementations which have seen to emerged differently in Turkish states. One of the first Turkish states is undoutabtedly Khazars which the chief Muslim judge implementations have seen in their own way. In Khazars there were seven chief Muslim judges who were two Muslıms, two Jews, two Christians and non-members of the three monotheistic religions’s groups with Slavic, a judge who looks at the cases of the Russians. In the Golden Horde which had a great political dominance at the time when Islam began to spread rapidly, the institution of chief Muslim Jugdge continued to existence of its being in a distinctive way. In Golden Horde, law of Emir who the regular member of congress was at the head of forensic organization, besides the chief Yargucu and his assistants who adjudicating to custom, the chief Muslim Judge and his assistants who adjudicating to Islamic law also interested with legal affairs. In Mamelukes State there were chief Muslim Judge implementations one each from four sunni sectarians which was not applied in any of Turkish-Islamic States. Each of these chief Muslim Judge ruled a case of people who belonged to their own sectarians. Analyzing the three big Turkish States’s diversified chief Muslim judge implementations we tried to reveal how the forensic organization in the Turkish Government Sytem according to conditions and needs of the period take form systematically appear.

Keywords:

Chief Cadis, Khazars, Golden Horde, Mamluks,

PDF

___

- Akın Himmet, Aydınoğulları Tarihi Hakkında Bir Araştırma, Ankara 1968 - Artuk İbrahim ve Artuk Cevriye, İstanbul Arkeoloji Müzeleri Teşhirdeki İslâmî Sikkeler Kataloğu, İstanbul 1970 - Ender Celil, Karesi, Saruhan, Aydın ve Menteşe Beylikleri Paraları, İstanbul 2000.- Cüneyt Ölçer, Aydın Oğulları Beyliği Paraları, İstanbul 1985.- Ender Celil, Lâdik (Denizli) Sikkeleri, İstanbul 1994.- Gustave Schlumberger, Numismatique de L’Orient Latin, Paris 1878.- İzmirlier Yılmaz, Aydınoğulları Beyliği Paraları, İstanbul, 2005.- Kabaklarlı Necdet, “Çelebi Mehmed’in Bakır Paraları”, Anadolu Nümismatik Bülteni, İstanbul 2007, sayı: 2, s.6-9. - Kireç Hasan “Aydınoğulları Beyliğine Ait Yeni Bir Darp Yeri: Birgi”, Türk Nümismatik Derneği Bülteni No.43, İstanbul 2014, s.2-5.- Kireç Hasan “ Aydınoğulları Beyliğinin Yenişehir Darplı Sikkeleri”, Türk Nümismatik Derneği Bülteni No.45, İstanbul 2016, s.1-4.- Sağıt Betül ve Teoman Gültekin, “Aydınoğlu Beyliği Sikkeleri ve Beyliğin tarihine Yeni Bir Bakış”, Uluslararası Batı Anadolu Tarih Kültür ve Medeniyeti Sempozyumu I (4-6 Kasım 2010), TTK, Ankara 2013, s.309-339.- Sağıt Betül, Anadolu Darplı İslami Sikkelerde Yazı (1071-1400), Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, DEÜ. Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir 2012.- Şengün Tuncer, “Aydınoğlu Hızır Bey’in Tarihli Bir Dirhemi”, Türk Nümismatik Derneği Bülteni, Sevgi Gönül Hatıra Sayısı, İstanbul 2005, s. 121-122.- Şentürk Şennur, “ Çift Başlı Kartal ve Avcı Kuşlar” Sikkeler Ne Anlatır, İstanbul 2009.- Şentürk Şennur, Asya’dan Anadolu’ya İnen Rüzgar, Beylikler Dönemi Sikkeleri, İstanbul 1994.- Teoman Gültekin ve Eron Kamil, “İzmir’de Basılan İlk Aydınoğlu Dirhemi”, Arkeoloji ve Sanat Dergisi, İstanbul 2007, S. 124, s.113-114.- Tevhid Ahmet, Müze-i Hümayun Meskûkât-i Kadime-i İslâmiye Kataloğu, Kostantiniyye 1321.- Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, Anadolu Beylikleri ve Akkoyunlu, Karakoyunlu Devletleri, Ankara 1988, s. 104-121.