Türk Bankacılık Sektöründe Piyasa Yapısı ve Rekabet

Gelişmekte olan ülkelerin önemli sorunlarından biri bankacılık sektörünün finansal bozulmalar karşısında zayıf, kırılgan ve istikrarsız bir yapıya sahip olmasıdır. Bu sorun, faiz ve kur riskleri karşısında yeterli sermayeye sahip olmayan bankaları sistematik olarak etkilemektedir. Yükselen ekonomilerden biri olan Türkiye, 2001 yılında Cumhuriyet tarihinin en büyük krizini yaşamış ve Türk bankacılık sektörü derinden sarsılmıştır. Yaşanan bu büyük krizin etkilerini ortadan kaldırmak için yoğun çaba sarf edilmiş ve yapısal reformlar getirilmiştir. Bu reformların amaçlarından biri de rekabet düzeyinin arttırılması olmuştur. 2008 yılında Amerika Birleşik Devletleri’nde ortaya çıkıp küreselleşen kriz Türkiye’deki birçok sektörü, özellikle bankacılık sektörünü sınamıştır. Bu çalışmada, 2008 Küresel Finans Krizi sonrasında bankacılık endüstrisinin piyasa yapısı 2009-2019 dönemi için ekonometrik yöntemler kullanılarak analiz edilmiştir. Panzar-Rosse modeli kullanılarak yapılan analizlerde, Türk bankacılık sektörünün monopollü rekabet şartları altında faaliyet gösterdiği sonucuna ulaşılmış ve sektörün rekabet düzeyi ilgili piyasa yapısı üzerinden irdelenmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Türk Bankacılık Sektörü, Rekabet, Yarışılabilirlik, Panzar-Rosse Modeli, Monopollü Rekabet Piyasası

PDF

___

Acemoğlu, D., Laibson, D. ve List, A. J. (2016). Mikroekonomi. Istanbul: Beta Basım Yayım.
Açıkalın, S. ve Sakınç, İ. (2015). Assessing competition with the Panzar-Rosse model in the Turkish banking sector. Journal of Economics Bibliography, 2(1), 18-28, doi: 10.1453/jeb.v2i1.212
Afşar, A. ve Karaçayir, E. (2018). Türk bankacılık sektöründe sermaye yeterlilik oranının belirleyicileri. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18(2), 149-160, doi: 10.18037/ausbd.552432
Ajisafe, R. A. ve Akinlo, A. E. (2013). Testing for competition in the Nigerian commercial banking sector. Modern Economy, 4, 501-511, doi: 10.4236/me.2013.47054
Aktan, B. ve Masood, O. (2010). The state of competition of the Turkish banking industry: An application of the Panzar‐Rosse model. Journal of Business Economics and Management, 11(1), 131-145, doi: 10.3846 / jbem. 2010.07
Al-Muharrami, S., Matthews, K. ve Khabari, Y. (2006). Market structure and competitive conditions in the Arab GCC banking system. Journal of Banking & Finance, 30(12), 3487-3501, doi: 10.1016/j.jbankfin.2006.01.006
Aydınlı, İ. (1996). Türk bankacılık sistemi piyasa yapısı, 1991-1994. Ankara: Sermaye Piyasası Kurulu.
Gündoğdu, B. Y. (2011). Türk bankacılık sektöründe yoğunlaşma ve rekabet (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Coşkun, M. N., Ardor, H. N., Çermikli, A. H., Eruygur, H. O., Öztürk, F., Tokatlıoğlu, İ. ve Dağlaroğlu, T. (2012). Türkiye’de bankacılık sektörü piyasa yapısı, firma davranışları ve rekabet analizi. İstanbul: Türkiye Bankalar Birliği.
Çam, Ü. ve Özer, H. (2018). Türk bankacılık sektörünün piyasa yapısının rekabet ve yarışılabilirlik açısından analizi: Panzar-Rosse modeli, Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 19(1), 336-360. Erişim adresi: http://esjournal.cumhuriyet.edu.tr/en/pub/issue/37183/342767
Çelik, T. ve Kaplan, M. (2010). Türk bankacılık sektöründe etkinlik ve rekabet: 2002-2007. Sosyoekonomi, 13(13), 7-28. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/sosyoekonomi/issue/21073/226879
Çelik, T. ve Ürünveren, Ç. (2009). Yabancı banka girişlerinin Türk bankacılık sektörüne rekabet etkisi: 2002-2007. Niğde Üniversitesi İİBF Dergisi, 2(2), 42-59. Erişim adresi: http://acikerisim.ohu.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/11480/391/Yabanc%c4%b1%20Banka%20Giri%c5%9flerinin%20T%c3%bcrk%20Bankac%c4%b1l%c4%b1k%20Sekt%c3%b6r%c3%bcne%20Rekabet%20Etkisi.pdf?sequence=1&isAllowed=y
Çolak, Ö. F. (2012). Türk bankacılık sektörünün Şubat 2001 Krizi sonrası durumu ve yeniden yapılandırma programı (No. 2012/14). Türkiye Ekonomi Kurumu Tartışma Metni. Erişim adresi: http://www.tek.org.tr/files/disc/dt160.pdf
De Bandt, O. ve Davis, E. P. (2000). Competition, contestability and market structure in European banking sectors on the eve of EMU. Journal of Banking & Finance, 24(6), 1045-1066, doi: 10.1016/S0378-4266(99)00117-X
Erdilek Karabay, M. ve Okay, P. (2012). An empirical study of the measurement of the level of competition in the Turkish banking system using Panzar-Rosse methodology. Competition Journal/Rekabet Dergisi, 13(1), 3-49. Erişim adresi: https://www.rekabet.gov.tr/Dosya/dergi/49-pdf
Erdönmez Ataman, P. (2009). Küresel Kriz ve ülkeler tarafından alınan önlemler kronolojisi. Bankacılar Dergisi, 68, 85-101. Erişim adresi: https://www.tbb.org.tr/Dosyalar/Arastirma_ve_Raporlar/kuresel_kriz.pdf
Fosu, S. (2013). Banking competition in Africa: Subregional comparative studies. Emerging Markets Review, 15, 233-254, doi: 10.1016/j.ememar.2013.02.001
Feng C., Wang H., Lu N., Chen T., He H., Lu Y. ve Tu X. M. (2014). Log-transformation and its implications for data analysis. Shanghai Archives of Psychiatry, 26(2), 105-109, 10.3969/j.issn.1002-0829.2014.02.009
Gischer, H. ve Stiele, M. (2009). Competition tests with a non-structural model: The Panzar–Rosse method applied to Germany’s savings banks. German Economic Review, 10(1), 50-70, doi: 10.1111/j.1468-0475.2008.00441.x
Görener, R. ve Choi, S. (2013). Competition in the banking system: Evidence from Turkey using the Panzar–Rosse model. Journal of Accounting and Finance, 13(2), 125-137. Erişim adresi: http://www.na-businesspress.com/JAF/GorenerR_Web13_2_.pdf
Günalp, B. ve Özel, H. (2005). Rekabet politikalarının esasları. Piyasa Dergisi, 1(1), 21-31. Erişim adresi: https://yunus.hacettepe.edu.tr/~ozel/H.Ozel_B.Gunalp_Siyasa.pdf
Günalp, B.ve Çelik, T. (2006). Competition in the Turkish banking industry. Applied Economics, 38(11), 1335-1342, doi: 10.1080/00036840500405656
Hondroyiannis, G., Lolos, S. ve Papapetrou, E. (1999). Assessing competitive conditions in the Greek banking system. Journal of International Financial Markets: Institutions and Money, 9(4), 377-391, doi: 10.1016/S1042-4431(99)00017-7
Kesebir, M. (2018). Türkiye'de 2001 Krizi sonrası bankacılık sektörünün durumu, yapısal reformlar ile son yıllardaki gelişmeler. Bitlis Eren Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Akademik İzdüşüm Dergisi, 3(2), 1-19. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/beuiibfaid/issue/37205/404028
Kuzucu, S. (2015). Concentration and competition in Turkish banking industry: The evidence from 2000 to 2012. International Journal of Finance & Banking Studies, 4(3), 1-10. Erişim adresi: https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2758329
Koutsoyiannis, A. (1975). Modern microeconomics. Ankara: Gazi Kitabevi.
Mankiw, N. G. (2014). Principles of economics. Mexico: Cengage Learning.
Mensi, S. (2010). Measurement of competitiveness degree in Tunisian deposit banks: An application of the Panzar and Rosse model. Panoeconomicus, 57(2), 189-207, doi: 10.2298/PAN1002189M
Nathan, A. ve Neave, E. H. (1989). Competition and contestability in Canada's financial system: Empirical results. Canadian Journal of Economics, 576-594, doi: 10.2307/135541
Özcan, A. (2012). Türkiye’de ticari bankacilik sektöründe rekabet düzeyinin belirlenmesi (2002-2009). C. Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 13(1), 195-211. Erişim adresi: https://arastirmax.com/tr/system/files/dergiler/10693/makaleler/13/1/arastirmax-turkiyede-ticari-bankacilik-sektorunde-rekabet-duzeyinin-belirlenmesi-2002-2009.pdf
Panzar, J. C. ve Rosse, J. N. (1987). Testing for "monopoly" equilibrium. The Journal of İndustrial Economics, 35(4), 443-456, doi: 10.2307/2098582
Perloff, J. M. (2004). Microeconomics. (A. Çakmak, M. Şişman, M, S. Yavuz ve D. Şişman, Çev.). Boston: Pearson Addison Wesley.
Rothbard, M. (2012). Competition and the economists. The Quar-terly Journal of Austrian Economics, 15, 396-409. Erişim adresi: https://cdn.mises.org/qjae15_4_11.pdf
Pesaran, M. H. (2007). A simple panel unit root test in the presence of cross‐section dependence. Journal of Applied Econometrics, 22(2), 265-312, doi: 10.1002/jae.951
Repková, I. ve Stavárek, D. (2014). Concentration and competition in the banking sector of Turkey. Amfiteatru Economic, 16(36), 625-640. Erişim adresi: https://www.researchgate.net/profile/Daniel-Stavarek/publication/264047237_Concentration_and_Competition_in_the_Banking_Sector_of_Turkey/links/00b4953cbe9bebed6b000000/Concentration-and-Competition-in-the-Banking-Sector-of-Turkey.pdf
Sahut, J. M., Mili, M., Krir, M. B. ve Teulon, F. (2011). Factors of competitiveness of Islamic banks in the new financial order. In 8th International Conference on Islamic Economics and Finance, Doha, Qatar. Erişim adresi: https://faculty-research.ipag.edu/wp-content/uploads/recherche/WP/IPAG_WP_2015_625.pdf
Shaffer, S. (1982). A non-structural test for competition in financial markets in bank structure and competition. Conference Proceedings, Federal Reserve Bank of Chicago, Chicago..
Taşkın, F. D. (2014). Türk bankacılık sektöründe finansal istikrar-rekabet ilişkisi. Maliye ve Finans Yazıları, 1(103), 175-204, doi: 10.33203/mfy.307961
Vesela, J. (1995). Testing for competition in banking: Behavioural evidence from Finland. Helsinki: Bank of Finland Studies. Erişim adresi: https://www.econstor.eu/handle/10419/212934
Yaylalı, M. (2004). Mikroiktisat, İstanbul: Beta Yayınevi
Yerdelen Tatoğlu, F. (2012). Panel veri ekonometrisi, İstanbul: Beta Yayınevi.
Yerdelen Tatoğlu, F. (2005). Sermaye Piyasası’nda riskin sınırlı bağımlı değişkenli panel veri modelleri ile analizi (Doktora tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Yiğitoğlu, A. İ. (2005). 2001 Krizi sonrası dönemde Türkiye ekonomisinin ve bankacılık sektörünün değerlendirilmesi. Sosyoekonomi, 1(1), 115-125. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/sosyoekonomi/issue/21061/226781