İki aşamalı çok kriterli karar verme ile performans değerlendirmesi: Ahp ve topsıs yöntemlerinin entegrasyonu

Performans değerlendirmesi ve buna bağlı olarak dahaetkin ve verimli karar süreçlerinin tanımlanması, iş - letmelerin sürdürülebilirliği ve rekabeti için önem arzetmektedir. Bir hizmet sektörü olan eğitimde de per- formansın değerlendirilmesi, iyileştirilmesi ve uluslararası düzeyde analiz edilerek diğer ülkelerle rekabetedilebilir hale gelinmesi için eksikliklerin tartışılmasıgerekmektedir. Uluslar arası düzeyde eğitim perfor- manslarının değerlendirilmesinin amaçlandığı bu çalış - mada iki aşamalı çok kriterli bir karar verme yöntemikullanılmıştır. İlk aşamada AHP (Analytic HierarchyProcess-Analitik Hiyerarşi Süreci) yöntemi kullanılarakeğitim performans kriterlerinin ağırlıkları bulunmuş - tur. İkinci aşamada ise TOPSIS (Technique for Order ofPreference by Similarity to Ideal Solution) yöntemi ileOECD (Organisation for Economic Co-operation andDevelopment- Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü)ülkelerinin eğitim performansları analiz edilerek, ülkesıralamaları elde edilmiştir. AHP yöntemiyle elde edilenperformans kriterleri sıralamasında, eğitime yapılanharcamalar ve maaşlar eğitim performansını etkileyenen önemli kriterler olarak bulunurken, okullaşma oranıise en düşük ağırlığa sahip performans kriteri olmuştur.İlköğretime ilişkin kriterlerin orta öğretime nazaraneğitim performansını daha çok etkilediği yine bulgulararasındadır. TOPSIS yöntemi ile elde edilen, eğitimperformans sıralamasında en başarılı ülke Lüksemburgolarak bulunurken, en başarısız ülke ise Türkiye olmuş - tur. Lüksemburgu, İsviçre ve Kanada izlemektedir. Buülkelerin öğretmen maaşlarının ve GSYH (GayrisafiYurtiçi Hasıla)dan eğitime ayırdıkları payın oldukçayüksek olduğu göze çarpmaktadır.

Performance evaluation by two-stage multi criteria decision making:Integration of ahp and topsıs methods

Performance evaluation and correspondingly deter-mination of more eficient decision processes has a bigimportance for sustainability and competition of theenterprises. It has an importance for the sustainabilityand competition of management that evaluates perfor-mance and correspondingly determines more producti-ve and efective decision processes. In education -as aservice sector-, performance evaluation, improving andanalyzing it at an international level in order to becomecompetitive with the other countries, deficiencies haveto be discussed. In a service sector education- it is alsoneeded to evaluate and improve performance, and dis-cuss it s slacks by analyzing it international to becomein competition level with other countries. In this studyinternational comparisons of educational performancesare aimed to be evaluated by using a two-stage multicriteria decision making method. In the first stage, theweights of educational performance criteria are foundby AHP method. In the second stage, by analyzing theeducational performances of OECD countries withTOPSIS method, the ranking of the countries are gai-ned. As a result of AHP performance criteria ranking,expenditure per student and salaries criteria are foundthe most important criteria that afect the educationalperformance and net intake criteria rate has the lowestweight values. Te fact of criteria belonging to primaryeducation efect the educational performance more thansecondary education is a result of the analyses as well.In educational performance ranking of OECD countri-es when Luxemburg is found to be the most successful,Turkey is found to be the least. Luxemburg is followedby Switzerland and than Canada. In these countries,the salaries of the teachers and the money shared fromGDP for education draw the attention.

PDF

___

Abalı, Y.A., Kutlu, B.S. ve Eren, T. (2012). Çok Ölçütlü Karar Verme Yöntemleri ile Bursiyer Seçimi: Bir Öğ- retim Kurumunda Uygulama. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 26, 3-4, 259- 272.
Agasisti, T. (2013). Te eficiency of Italian Secondary Schools and Te Potential Role of Competition: A Data Envelopment Analysis Using OECD-PISA 2006 Data. Education Economics, 21, 5, 520-544.
Agasisti, T. (2014). Te Eficiency of Public Spending on Education: An Empirical Comparison of EU Countries. European Journal of Education, Early view (Online Version of Record published before inclusion in an issue) Article first published online: 13 jan 2014, DOI: 10.1111/ejed.12069.
Agrawal, V.P., Kohli, V. ve Gupta, S. (1991). Computer Aided Robot Selection: Te Multiple Attribute De- cision Making Approach. International Journal of Production Research, 29, 16291644.
Aydın, A. Şengül, U. ve Sarıer, Y. (2010). Analysing Te Res ults of Pisa Maths Literacy in Terms of Social Jus - tice and Equality in Educational Opportunities. Pro - cedia Social and Behavioral Sciences, 2, 35373544.
Altunok, T., Özpeynirci, Ö., Kazancıoğlu, Y. ve Yılmaz, R. (2010). Comparative Analysis of Multicriteria Decision Making Methods For Postgraduate Stu- dent Selection. Eur
asian Journal of Educational Re- search, 40, 1-15. Cheng-Ru W., Lin, C-T. ve Tsai, P-H. (2008). Financial Servic e of Wealth Management Banking: Balanced Scorecard Approach. Journal of Social Sciences , 4, 4, 255-263.
Cheng, E.W.L. ve Li, H. (2001). Analytic Hierarchy Process An Approach to Determine Measures For Business Performance. Measuring Business Excel- lence, 5, 3036.
Dinçer, H. ve Görener, A. (2011). Performans Değer - lendirmesinde AHP-VIKOR ve AHP-TOPSIS Yak- laşımları: Hizmet Sektöründe Bir Uygulama. Yıldız Teknik Üniversitesi-Sigma Mühendislik ve Fen Bi- limleri Dergisi, 29, 3, 244-260.
Hwang, C.L. ve Yoon, K. (1981). Multiple Attribute De- cision Making Methods and Applications. Springer, Berlin.
Kuruüzüm, A. ve Atsan, N. (2001). Analitik Hiyerarşi Yöntemi ve İşletmecilik Alanındaki Uygulamaları. Akdeniz Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 1, 83-105.
Mante, B. ve OBrien, G. (2002). Eficiency Measure - ment of Avustralian Public Sector Organisations: Te Case of State Secondary Schools in Victoria. Jo - urnal of Educational Administration, 40, 3, 274-296.
Monjezi, M., Dehghani, H., Singh, T.N., Sayadi, A.R. ve Gholinejad, A. (2012). Application of TOPSIS Method for Selecting the Most Appropriate Blast Design. Arabian Journal of Geosciences , 5, 95-101.
Radulescu, C.Z., Rahoveanu, A.T. ve Radulescu, M. (2010 ). A Hybrid Multi-Criteria Method for Per - formance Evaluation of Romanian South Munte - nia Region in Context of Sustainable Agriculture. International Conference on Applied Computer Sci- ence (ACS), September 15-17, 303-308, Malta. Saaty, T.L. (1980). Te Analytic Hierarchy Process. McGraw-Hill, New York.
Saaty, T.L. (1990). How to Make A Decision: Te Analytic Hierarchy Process. European Journal of Operational Research, 48, 9-26.
Saaty, T.L. (2008). Decision Making with the Analytic Hier archy Process, International Journal of Services Sciences, 1, 1, 83-98.
Sadeghi, M. ve Keshanian, K. (2011). Poison Selecti- on in Agriculture by Using AHP and TOPSIS A Case Study For Te Apple Trees. American Journal of Scientific Research, 33, 76-83.
Seçme, N.Y., Bayrakdaroğlu, A. ve Kahraman, C. (20 09). Fuzzy Performance Evaluation in Turkish Banking Sector Using Analytic Hierarchy Process and TOPSIS. Expert Systems with Applications, 36, 9, 1169911709.
Shyjith, K., Ilangkumaran, M. ve Kumanan, S. (2008). Multi-Criteria Decision-Making Approach to Eva- luate Optimum Maintenance Strategy in Textile Industry. Journal of Quality in Maintenance Engi- neering, 14, 4, 375-386.
Soba, M. (2012). Üniversite Öğrencilerinin Perfor- manslarının Akademisyenler Tarafından Analitik Hiyerarşi Süreci ile Değerlendirilmesi (Uşak Üni- versitesi Örneği). Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 11, 42, 368-381.
Supçiller A.A. ve Çapraz O. (2011). AHP-TOPSIS Yöntemine Dayalı Tedarikçi Seçimi Uygulaması. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Ekonometri ve İstatistik Dergisi, 13, 122.
Tzeng, G.-H., Lin, C.-W. ve Opricovic, S. (2005). Mul- ti-Criteria Analysis of Alternative-Fuel Buses for Public Transportation. Energy Policy, 33, 1373- 1383.
Wu H.Y., Chen J.K., Chen I.S. ve Zhuo H.H. (2012). Ranking Universities Based on Performance Eva- luation by a Hybrid MCDM Model. Measurement, 45, 856880. Childinfo: Monitoring the Situation of Children and Women, http://www.childinfo.org/education_se - condary.php, (alıntı tarihi: 15.12.2012).
CIA (Central Intelligence Agency ), https://www.cia. gov/library/publications/the-world-factbook/fi- elds/2103.html, (alıntı tarihi: 28.11.2012). Nation Master, http://www.nationmaster.com/co- untry-info/stats, (alıntı tarihi: 15.12.2012).
OECD, (2012). Education at a glance 2012: OECD in - dicators, http://www.oecd.org/edu/highlights.pdf, (alıntı tarihi: 07.11.2012).
OECD, (2010). Education at a glance 2010: OECD indicators, http://www.oecd.org/edu/highereduca - tionandadultlearning/45925258.pdf , (alıntı tarihi: 07.11.2012).
OECD, (2009). Education at a glance 2009: OECD indicators, http://www.oecd.org/edu/highereduca - tionandadultlearning/43638890.pdf, (alıntı tarihi: 07.11.2012).
OECD, www.oecd.org, (alıntı tarihi: 05.01.2013). UNESCO (United Nations Educational, Scientific and C ultural Organization) Institute for Statistics, (2009). Education Indicators Technical Guidelines, http://www.uis.unesco.org/Library/Documents/ eiguide09-en.pdf , (alıntı tarihi: 10.12.2012).
UNICEF (United Nations International Childrens Emergency Fund), http://www.unicef.org/sta - tistics/index_countrystats.html, (alıntı tarihi: 15.12.2012).
World Bank, http://data.worldbank.org/indicator/ SE.XPD.PRIM.PC.ZS, (alıntı tarihi: 10.12.2012).