Aşk Örüntüleri Üzerine Bir Anlatı Analizi

Öz Aşk, yaşamın her anında gündelik hayatımızı şekillendiren önemli bir etmen/güç olarak karşımıza çıkar. Evrimsel psikoloji alanındaki çalışmaların, aşkın güçlü ve dönüştürücü doğasına hak ettiği önemi göstermesine karşın bu duyguyu anlamaya (verstehen) yönelik antropolojik veya sosyolojik çalışmaların eksikliği kendisini göstermektedir. Literatürdeki bu eksiklikten hareketle aşk olgusu, yetişkin/yaşlı (40-70 yaş), genç yetişkin (18-25 yaş) ve gençler (14-18) olmak üzere üç ayrı nesilden görüşmecilerden toplanılan anlatıların analiz edilmesi ve yorumlanması yoluyla incelenmiştir. Antropoloji literatüründeki eksiklik nedeniyle aşka dair kültür temelli incelemeleri olan psikolog Robert Sternberg’in ‘aşk üçgeni’ (love triangle) teorisinden hareket edilmiştir. Sternberg’in (1986) tanımıyla aşk; yakınlık, bağlılık ve tutku olarak üç bileşen çerçevesinde operasyonalize edilmiştir. Çalışmada aşkın, biyolojik temelleri inkar edilmeksizin kültürel bir olgu olduğu varsayımından yola çıkılmıştır. Yapılan gözlemler, her neslin aşk tipolojilerinde bir örüntü bulunduğunu göstermiştir. Nesillere özgü aşk tiplerinin, bireylerin içerisinde bulundukları yaş gruplarının sosyal ve kültürel kökenli ihtiyaçlarına göre değiştiği görülmüştür. Buradan hareketle aşk deneyiminin kültürel değişime bağlı olarak, nesiller arasında farklılaşacağı öngörülmüştür. Aşk’ın doğasındaki bu değişimin, bireylerin faklı yaşam dönemleri içerisinde meydana gelen ihtiyaçlarına paralel bir biçimde değişim gösterdiği için aşk deneyiminin, bireylerin ihtiyaçları temelinde değiştiği şeklinde yorumlanmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Aşk, Nesil Farkı, Değişim, Kültür Örüntüleri

PDF

___

Barusch A. S. (2008). Love Stories of Later Life: A narrative approach to understanding romance. New York: Oxford University.
Bayhan, P., Işıtan, S. (2010). Ergenlik Döneminde İliş- kiler: Akran ve romantik ilişkilere genel bakış. Eğitim Kültür ve Araştırma Dergisi, 5 (20), 33-44.
Berscheid, E. (1995). Help Wanted: A grand theorist of interpersonal relationships, sociologist or anthropologist preferred. Journal of Social and Personal Relationships, 12, 529-533.
Davis, D. A. & Davis, S. S. (1995). Possessed by Love: Gender and Romance in Morocco. In William Jankowiak (Ed.), Romantic Passion: A universal experience? (pp.219-238). New York:Colombia University.
Davis, S. S. & Davis, D. A. (1989). Adolescence in a Moroccan town: Making social sense. New Brunswick: Rutgers University.
Dion, K. L., Dion, K. K. (1993). Gender and Ethnocultural Comparisons in Styles of Love. Psychology of Woman Quarterly, 17, 463 - 473.
Doherty, R. W., Hatfield, E., Thompson, K. & Choo, P. (1994). Cultural and ethnic influences on love and attachment. Personal Relationships, 1, 391-398.
Eder, D., Evans, C. C. & Parker, S. (1995). School talk: Gender and adolescent culture. New Brunswick, NJ; Rutgers University Press.
Fehr B., Russell, J. A. (1991). The Concept of Love Viewed From a Prototype Perspective. Journal of Personality and Social Psychology, 60 (3), 425-438.
Fisher, H. (1992). Anatomy of Love: The natural history of monogamy, adultery and divorce. New York: Norton and Co.
Goleman, D. (1992, November 24). After Kinship and Marriage: Anthropology discovers love. The New York Times, p. C1.
Kağıtçıbaşı, Ç., (1993). İnsan Aile ve Toplum, Remzi Kitabevi İstanbul, 2. Basım.
Kim, J., Hatfield, E. (2004). Love Types and Subjective Well-being: A Cross- Cultural Study. Social Behavior and Personality, 32(2), 173-182.
Lalonde, R. N., Hynie, M., Pannu, M., Tatla, S. (2004). The Role of Culture in Interpersonal Relationships : Do second generation south asian canadians want a traditional Partner?. York University Journal of Cross-Cultural Psychology, 35 (5),503-524.
Lindholm, C. (1996). The Islamic Middle East: An historical anthropology. Oxford: Blackwell.
Naidoo, J. C., Davis, J. C. (1988). Canadian South Asian Women in Transition: A dualistic view of life. Journal of Comparative Family Studies, 19, 311-327.
Planalp, S., Fitness, J. (1999). Thinking/feeling about social and personal relationships. Journal of Social and Personal Relationships, 16, 731-750.
Sternberg, R. J. (1986). A Triangular Theory of Love. Psychological Review, 93, 119-135. Sternberg, R. J. (2002). Aşk bir Öyküdür. Ank: İmge Kitabevi.
Walle, T. M. (1998). August 13-16), "As Good As a Man Can Be: Some Thoughts on Love, Marriage and Masculinity", Paper Presented at The Fourth Nordic Conference on Middle Eastern Studies, Oslo, Norway.
Webster, L. & Mertova P. (2007). Using narrative inquiry as a research method : an introduction to using critical event narrative analysis in research on learning and teaching. Abingdon,UK: Routledge Falmer.