Ortaokul Matematik Öğretmenlerinin Oran-Orantı Konusunun Öğretiminde Kullandıkları Örneklere İlişkin Görüşlerinin İncelenmesi

Örnekler; bir kavrama ait tanımları açıklamak, kavrama ait olan ya da olmayan durumları detaylandırmak veya somutlaştırmak amacıyla, kavramın özel durumlarını oluşturan yapılardır. Bu araştırmada ortaokul matematik öğretmenlerinin; oran-orantı konusunda örnekleri nasıl belirlediklerini, derslerin farklı aşamalarında ne tür örnekleri kullandıklarını tespit etmek ve örnekleri kullanırken yararlandıkları kaynakların neler olduğunu ortaya çıkarmak amaçlanmıştır. Araştırmada tarama yöntemi türlerinden biri olan kesitsel tarama yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın katılımcıları, uygun örnekleme yöntemiyle belirlenen 97 ortaokul matematik öğretmeninden oluşmaktadır. Araştırmanın verileri, öğretmenlere uygulanan açık uçlu sorulardan oluşan anket ve yarı-yapılandırılmış mülakatlar yardımıyla toplanmıştır. Elde edilen veriler betimsel olarak analiz edilmiştir. Öğretmenlerin verdikleri cevaplara göre kategoriler oluşturulmuştur. Araştırma sonucunda öğretmenlerin kullandıkları örnek türlerinin dersin aşamalarına göre farklılık gösterdiği tespit edilmiştir. Bununla birlikte öğretmenlerin günlük hayatla ilişkili örnekleri dersin her aşamasında kullandıkları belirlenmiştir. Öğretmenlerin örnekleri kullanırken yararlandıkları kaynakların; “yardımcı kaynaklar”, “z-kitap”, “ders kitabı”, “internet” ve “EBA” ile “ÖDSGM” olduğu görülmüştür. Bazı öğretmenler ise herhangi bir kaynaktan yararlanmadan kendilerinin örnekler hazırladıklarını ifade etmişlerdir. Öğretmenlerin örnek seçiminde sadece bir kaynağa bağlı kalmadıkları, farklı kaynaklardan yararlandıkları tespit edilmiştir. Bunun yanı sıra öğretmenlerin mesleki kıdemi arttıkça EBA ve internet gibi dijital kaynaklar yerine daha çok ders kitaplarındaki örnekleri tercih ettikleri belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Örnek, örnek seçimi, matematik öğretmeni, öğretmen görüşleri, oran-orantı

Investigation of Elementary Mathematics Teachers' Views on the Examples Used in the Teaching of Ratio and Proportion

Examples are the special cases of the concept in order to explain the definitions of a concept, to detail or concretize the situations that belong to the concept or not. In this research, it was aimed to examine how elementary school mathematics teachers determine the examples when they use in teaching of ratio and proportion and their views about the examples for different stages of their courses. The cross-sectional survey method was used in the study. The participants of the study consisted of 97 elementary school mathematics teachers determined by convenience sampling method. Data were collected with a questionnaire consisting of open-ended questions and semi-structured interviews for teachers. The data were analyzed by descriptive analysis. Categorizes were created according to the answers given by the teachers. As a result of the research, it was determined that although the types of examples used by teachers at different stages of the course differ, they include examples related to daily life at every stage of the course. It was determined that more examples are given from daily life especially at the beginning of the course. It was seen that the resources of examples that teachers use were "Auxiliary resources and reference books", "Textbooks", "Internet" and "EBA and ÖDSGM". Also, some teachers stated that they created their own examples. It was determined that the majority of the teachers obtained examples from several sources, not from a single source. In addition, it was determined that when the teachers’ professional seniority increases their examples preferences were textbooks rather than digital resources such as EBA and internet.

Keywords:

Example, sample selection, mathematics teacher, teacher opinions, ratio-proportion,

PDF

___

Alkan, S. (2016). Matematik öğretmenlerinin kullandıkları örneklerin sınıflandırılması ve öğretimsel açıklama boyutlarıyla ilişkisinin incelenmesi. (Yayınlanmamış doktora tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
Alkan, S., & Güven, B. (2021). Which teacher, which example type? Turkish journal of mathematics education, 2(1), 31-56.
Avcu, R. (2010). İlköğretim 7. sınıf öğrencilerinin oran ve orantı problemlerindeki çözüm stratejileri üzerine bir araştırma. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Selçuk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
Avcu, R. (2014). Exploring middle school mathematics teachers' treatment of rational number examples in their classrooms: A multiple case study. (Yayımlanmamış doktora tezi). Orta Doğu Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Baki, A. (2018). Matematiği öğretme bilgisi. Ankara: Pegem Akademi.
Baltacı, A. (2018). Nitel araştırmalarda örnekleme yöntemleri ve örnek hacmi sorunsalı üzerine kavramsal bir inceleme. Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1), 231-274.
Behr, M., Khoury, H., Harel, G., Post, T., and Lesh, R. (1997). Conceptual units analysis of preservice elementary school teachers‘ strategies on a rational number-as-operator task. Journal for Research in Mathematics Education, 28(1), 48-69.
Bills, C., & Bills, L. (2005). Experienced and novice teachers’ choice of examples. In P. Clarkson, A. Downton, D. Gronn, M. Horne, A. McDonough, R. Pierce, & A. Roche (Ed.), Proceedings of the 28th Annual Conference of the Mathematics Education Research Group of Australasia (Vol. 1, pp. 146–153). Melbourne, Australia: MERGA.
Bills, L., Dreyfus, T., Mason, J., Tsamir, P., Watson, A., & Zaslavsky, O. (2006). Examplification in Mathematics Education. In J. Novotna (Ed.), Proceedings of the 30th Conference of the International Group for the Psychology of Mathematics Education (Vol. 1, pp. 126-154). Prague, Czech Republic: PME.
Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2008). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
Çetin, İ. (2009). 7. ve 9. sınıf öğrencilerinin oran ve orantı konusundaki kavram yanılgıları. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya.
Chick, H. L. (2009). Choice and use of examples as a window on mathematical knowledge for teaching. For the Learning of Mathematics, 29(3), 26-30.
Doğan, Z. (2021). Matematik öğretmenlerinin matematik yaparken ve öğretirken örnek kullanımları. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Adıyaman Üniversitesi Lisanüstü Eğitim Enstitüsü, Adıyaman.
Dönmez, S. M. K., & Dede, Y. (2020). Ortaöğretime geçiş sınavları matematik sorularının matematiksel yeterlikler açısından incelenmesi. Başkent University Journal of Education, 7(2), 363-374.
Doğruel, A.B. (2019). Ortaokul matematik öğretmenlerinin oran ve orantı konusuna ilişkin pedagojik alan bilgilerinin incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Afyon.
Erden, M. (1998). Öğretmenlik mesleğine giriş. İstanbul: Alkım Yayınları.
Erşen, Z., & Karakuş, F. (2013). Sınıf öğretmeni adaylarının dörtgenlere yönelik kavram imajlarının değerlendirilmesi. Türk Bilgisayar ve Matematik Eğitimi Dergisi, 4(2).
Gainsburg, J. (2008). Real-world connections in secondary mathematics teaching. Journal of Mathematics Teacher Education, 11(3), 199-219.
Gökbulut, Y., & Ubuz, B. (2013). Sınıf öğretmeni adaylarının prizma bilgileri: Tanım ve örnekler oluşturma. İlköğretim Online, 12(2), 401-412.
Gökkurt, B., & Soylu, Y. (2016). Ortaokul matematik öğretmenlerinin matematiksel alan bilgilerinin incelenmesi prizma örneği. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(2).
Huitt, W. (2011). Bloom et al.'s taxonomy of the cognitive domain. Educational psychology interactive, 22, 1-4.
Karaaslan, N. S. (2019). 8. sınıf matematik ders kitabındaki geometri örneklerinin türlerine göre analizi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Dicle Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Diyarbakır.
Karakuş, F. (2017). İlköğretim matematik öğretmeni adaylarının öğretimsel açıklamalara ilişkin tercihleri: Sıfıra bölme konusu. Turkish Journal of Computer and Mathematics Education, 8(3), 352-377.
Köksal, O., & Atalay, B. (2015). Öğretim ilke ve yöntemleri. Konya: Eğitim Yayınevi.
Leinhardt, G. (2001). Instructional explanations: A common place for teaching and location for contrast. Handbook of research on teaching, 4, 333-357.
Nakiboğlu, C. (2009). Deneyimli kimya öğretmenlerinin ortaöğretim kimya ders kitaplarını kullanımlarının incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(1), 91-101.
Rowland, T. (2008). The purpose, design and use of examples in the teaching of elementary mathematics. Educational studies in mathematics, 69(2), 149-163.
Sağırlı, Ö., Baş, F., Çakmak Gürel, Z., & Okur, M. (2016). Gerçek yaşam içerikli öğretim uygulamalarının ilköğretim matematik öğretmen adaylarının matematiği günlük yaşamla ilişkilendirebilme düzeylerine etkisi. YYÜ Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(1), 164-193.
Sağlam Kaya, Y. (2019). Matematik öğretmenlerinin öğrenen tarafından üretilen örnekleri sınıfta kullanma sıklıklarının ve gerekçelerinin incelenmesi. Eğitim ve Bilim Dergisi, 44(199), 21-27.
Sözer, Y., & Aydın, M. (2020). Nitel veri toplama teknikleri ve nitel veri analizi süreci. B. Oral, & A. Çoban (Eds.), Kuramdan uygulamaya eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri içinde (249-283). Ankara: Pegem Akademi.
Şenol, A., Dündar, S., Kaya, İ., Gündüz, N., & Temel, H. (2015). Ortaokul matematik öğretmenlerinin matematik korkusu ile ilgili görüşlerinin incelenmesi. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 11(2), 653-672.
Oral, B., & Çoban, A. (2020). Eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
Tsamir, P., Tirosh, D., & Levenson, E. (2008). Intuitive nonexamples: The case of triangles. Educational Studies in Mathematics, 69(2), 81-95.
Van De Walle, J.A., Karp, K.S., & Bay-Williams, J.M. (2014). İlkokul ve ortaokul matematiği gelişimsel yaklaşımla öğretim, (7. baskı). (S. Durmuş, çev.). Ankara: Nobel Yayınları.
Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Yılmaz Bilir, E. (2021). Matematik ağırlıklı bir STEM modülünün geliştirilmesi ve modüle yönelik görüşlerin değerlendirilmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Ahi Evran Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Kırşehir.
Zaslavsky, O., & Zodik, I. (2007). Mathematıcs teachers'choıces of examples that potentıally support or ımpede learnıng. Research in mathematics education, 9(1), 143-155.
Zaslavsky, O. (2010). The explanatory power of examples in mathematics: Challenges for teaching. Instructional explanations in the disciplines (107-128).
Zhu, X., & Simon, H. A. (1987). Learning mathematics from examples and by doing. Cognition and Instruction, 4(3), 137–166.