İlkokul 4. Sınıf Sosyal Bilgiler Dersinde Gezi Kitapları Kullanımına Yönelik Öğrenci Görüşleri

Bu araştırmanın amacı, ilkokul 4.sınıf Sosyal Bilgiler dersinde gezi kitaplarının kullanımına yönelik öğrenci görüşlerinin belirlenmesidir. Araştırma, 2022-2023 öğretim yılı bahar döneminde Eskişehir ili Tepebaşı ilçesinin bir devlet ilkokulunda yürütülmüştür. Nitel araştırma yaklaşımı çerçevesinde durum çalışması modelinin kullanıldığı araştırma kapsamında, Gülten Dayıoğlu’nun gezi kitapları kullanılarak etkinlikler hazırlanmış ve uygulanmıştır. Gezi kitaplarıyla yapılan öğretim uygulaması dört hafta sürmüştür. Kolay ulaşılabilir örneklem yoluyla katılımcılar belirlenmiştir. Araştırmaya 22 öğrenci katılmıştır. Veriler yarı yapılandırılmış görüşme formu ile toplanmış, içerik analizi ile analiz edilmiştir. Araştırma sonuçlarına göre, öğrencilerin yarısından fazlasının daha önce gezi kitabı okumadığı, üçte bire yakın kısmının gezi kitaplarıyla ders işleneceğini duyduğunda heyecanlandığı, üçte birinden fazlasının gezi kitapları sayesinde ülkelerle ilgili bilgisinin arttığı, yarısından fazlasının gezi kitaplarında ilginç bilgilerle karşılaştığı, yarısından fazlasının ülkelerin yaşamının hoşuna gittiği, üçte bire yakın kısmının ülkelerin simgelerinden etkilendiği, yarısından fazlasının gezi kitaplarının kullanımında sorun yaşamadığı ve büyük çoğunluğunun daha sonraki yaşamında gezi kitabı okumayı düşündüğü görülmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Sosyal Bilgiler, gezi yazısı, gezi kitabı, edebi ürünler

Student Opinions on the Use of Travel Books in Primary School 4th Grade Social Studies

The aim of this study is to determine student opinions on the use of travel books in the 4th grade Social Studies course in primary school. The study was conducted in a public primary school in Tepebaşı district of Eskişehir province in the spring semester of the 2022-2023 academic year. Within the scope of the research in which the case study model was used in the framework of qualitative research approach, activities were prepared and implemented using Gülten Dayıoğlu's travel books. The teaching practice with travel books lasted four weeks. Participants were identified through convenience sampling. 22 students participated in the study. The data were collected with a semi-structured interview form and analyzed by content analysis. According to the results of the research, it is seen that more than half of the students have not read travel books before, almost one third of them are excited when they hear that they will be taught using travel books, more than one third of them increase their knowledge about countries thanks to travel books, more than half of them encounter interesting information in travel books, more than half of them like the life of the countries, almost one third of them are impressed by the symbols of the countries, more than half of them do not have problems in the use of travel books and the majority of them think about reading travel books in their future life.

Keywords:

Social studies, travel writing, travel book, literary works,

PDF

___

Akkaya, S. E. (2021). Cumhuriyet Dönemi’nde çocuklar için yazılmış gezi kitapları üzerine bir değerlendirme, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans tezi), Ordu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ordu.
Arıcı, A.F. (2018). Çocuk edebiyatı ve kültürü. Ankara: Pegem Akademi.
Ata, B. (2013). Sosyal bilgiler öğretim programı ve seyahatnameler: “Çocuklar, ninelerimiz ve dedelerimiz çok yardımseverdi”. Türk Yurdu Dergisi, 30, 164-166.
Beldağ, A. ve Aktaş, E. (2016). Sosyal bilgiler öğretiminde edebî eser kullanımı: nitel bir çalışma. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(2), 953-981.
Creswell, J. W. (2016). Nitel araştırma yöntemleri: Beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma deseni. (M. Bütün ve S. B. Demir, Çev.) Ankara: Siyasal Kitabevi.
Çelik, A. (2016), Sosyal bilgiler dersi öğretiminde Evliya Çelebi seyahatnamesinin kullanımı, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Çelik, A. ve Çetin, T. (2019). Sosyal bilgiler dersi öğretiminde Evliya Çelebi seyahatnamesinin kullanımı. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(3), 2336-2359, https://doi.org/10.33206/mjss.518282
Dayıoğlu, G. (2010). Hindistan'a yolculuk ve Nepal gezisi. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Dayıoğlu, G. (2014). Gizemli buzullar kıtası Antartika'ya ve Patagonya'ya yolculuk. İstanbul: Altın Kitaplar.
Dayıoğlu, G. (2015). Kenya'ya yolculuk. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Dayıoğlu, G. (2017). Meksika'ya yolculuk. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Dayıoğlu, G. (2018). Mısır'a yolculuk. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Dayıoğlu, G. (2019a). Bambaşka bir ülke Amerika'ya yolculuk. İstanbul: Altın Kitaplar.
Dayıoğlu, G. (2019b). Güney Pasifik Adaları'na yolculuk. İstanbul: Altın Kitaplar.
Dayıoğlu, G. (2020a). Efsaneler ülkesi Çin'e yolculuk. İstanbul: Altın Kitaplar.
Dayıoğlu, G. (2020b). Kangurular ülkesi Avustralya'ya yolculuk. İstanbul: Altın Kitaplar.
Dayıoğlu, G. (2021). Kafdağı'nın ardına yolculuk. İstanbul: Altın Kitaplar.
Dayıoğlu, G. (2022). Okyanuslar ötesine yolculuk. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Dayıoğlu, G. (2023). https://www.gultendayioglu.com/hakkinda adresinden edinilmiştir.
Doğanay, A. (2004). Sosyal bilgiler öğretimi. Öztürk, C. ve Dilek, D. (Ed.), Hayat bilgisi ve sosyal bilgiler öğretimi. (s. 16-44) içinde. Ankara: PegemA Yayıncılık.
Fredericks, A. D. (2007). Much more social studies through children’s literature: A collaborative approach. Westport, CT: Teacher Ideas Press.
Jalali, M., Bagheri, M. ve Mahmoodi, M. (2016). Travel writing in children and adolescent’s literature in Iran, Advances in Language and Literary Studies,7,2. ISSN: 2203-47147.
İbret, B., Karasu Avcı, E., Karabıyık, Ş., Güleş, M., ve Demirci, M. (2017). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin görüşlerine göre değerlerin öğretiminde edebi ürünlerin kullanımı. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 9, 104-124.
Kıbrıs, İ. (2000). Uygulamalı çocuk edebiyatı. Ankara: Eylül Kitap ve Yayınevi.
Kavcar, C. ve Oğuzkan, F. (1999). Örnek edebi metinlerle yazılı ve sözlü anlatım. Ankara: Anı Yayıncılık.
Kaya, G. N. (2023). Çocuklara farklı coğrafyalara tanıtan bir yazar: Gülten Dayıoğlu. Multidisipliner Yaklaşımlarla Coğrafya Dergisi, 1(1), 65-84, https://doi.org/10.29329/mdag.2023.530.5
Kaya, E. ve Ekici, M. (2015). Sosyal bilgiler öğretiminde gezi yazılarından yararlanma: Gülten Dayıoğlu’nun gezi yazıları örneği. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 19(1), 87-114.
Kaymakçı, S. (2013). Sosyal bilgiler ders kitaplarında sözlük ve yazılı edebî türlerin kullanım durumu. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, (20), 230-255.
Kılıç, M. M. (2022, Ekim). Keşfedilmeyi bekleyen coğrafyalar: Gülten Dayıoğlu’nun gezi yazarlığı. 4 rd International Young Researchers Student Congress, Burdur.
Kurt, H., Çetin, G., Karayanık, S. ve Yalçınkaya, Ö. (2018). Edebiyat konu anlatımı. İstanbul: Yayın Denizi Yayınları.
Maden, S. (2008). Türk edebiyatında seyahatnameler ve gezi yazıları. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 15(37), 147-157.
MEB (2005). Sosyal bilgiler dersi öğretim programı. Ankara: Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı
MEB (2017). İlkokul 4 sosyal bilgiler ders kitabı. Ankara: Saray Matbaacılık.
MEB (2018). Sosyal bilgiler dersi öğretim programı. Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı
McGovan, T. ve Guzzetti, B. (1991). Promoting social studies understanding through literature-based instruction. Social Studies, 82 (1), 16-22, (A, Doğanay, Çeviri).
Miles, M.B. ve Huberman, A. M. (1994). Qualitive data analisis. International educationaland professional publisher. Thousand Oaks London New Delhi: SAGE.
Oruç, Ş. (2009). Sosyal bilgiler 6. sınıf ders kitaplarında edebi ürünler. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 13 (2), 9-24.
Oruç, Ş. ve Aygün, M. (2018). Sosyal bilgiler ders kitaplarında seyahatnameler, Uluslararası Ders Kitapları ve Eğitim Materyalleri Dergisi, 1 (1), 46-57. Erişim Adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/587799.
Otluoğlu, R. (2001). İlköğretim okulu 5. Sınıf sosyal bilgiler öğretiminde yazılı edebiyat ürünlerini ders aracı olarak kullanmanın duyuşsal davranış özelliklerini kazanmaya etkisi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Öztürk, Ç. (2004). Ortaöğretim coğrafya öğretmenlerinin öğretim yöntem ve tekniklerini kullanabilme yeterlilikleri. Gazi Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi. 5(2),75-83.
Öztürk, C. ve Otluoğlu, R. (2002). Sosyal bilgiler öğretiminde yazılı edebiyat ürünlerini ders aracı olarak kullanmanın duyuşsal davranış özelliklerini kazanmaya etkisi. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 15(15), 173-182.
Smith, K. (2008). Using literature in the social studies classroom and cross curricular teaching at the high school level, (Education and Human Development Master's Theses). State of New York College.
Sömen, T. (2021). Using literary materials in teaching social studies. International Online Journal of Education and Teaching, 8(1), 61-75.
Şimşek, A. (2015). Sosyal bilgiler derslerinde bir öğretim materyali olarak edebi ürünler. Safran, M. (Ed.), Sosyal bilgiler öğretimi. (s.390-409) içinde. Ankara: Pegem Akademi.
Şirin, İ. (2020). Seyahatnamelerin sosyal bilimlerde kullanım değeri: Seyahatname metodolojisi geliştirmenin zorunluluğu, Türk Yurdu Dergisi, 30, 53-58. Erişim Adresi: https://www.turkyurdu.com.tr/yazar-yazi.php?id=760.
Tekgöz, M. (2005). İlköğretim 7. sınıf sosyal bilgiler dersinde edebiyat temelli öğretim yönteminin öğrencilerin akademik başarısına ve kalıcılığa etkisi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
Tekşan, K., Akkaya, S. E. ve Çinpolat, E. (2019). Gülten Dayıoğlu’nun gezi kitapları üzerine bir değerlendirme. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 7(2), 368-383.
Yakar, H. (2013). Cumhuriyetten günümüze uygulanmış olan ilköğretim sosyal bilgiler öğretim programlarında seyahatnamelerin incelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Malatya.
Yalçın A. ve Aytaş G. (2002). Çocuk edebiyatı. Ankara: Akçağ Yayınları.
Yancı, Ü. ve Evci, N. (2021). 2005-2018 Sosyal bilgiler öğretim programları ve sosyal bilgiler ders kitaplarında yer alan seyahatnamelerin değerlendirilmesi. Cumhuriyet International Journal of Education, 10(1), 371-391.
Yazıcı, H. (2009). Seyahatname, İslam Ansiklopedisi (Cilt 37, ss. 9-11) İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
Yeşilbursa, C. C. ve Sabancı, O. (2015). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının sosyal bilgiler öğretiminde edebi ürünlerin kullanımına yönelik görüşleri. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 36, 19-33. Erişim Adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/181507.
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.