TIBBİ SÜLÜK TEDAVİSİNİN BİLİMSEL DEĞERİ

Tıbbi sülük tedavisi veya hirudoterapi, tedavi amacıyla tıbbi sülüklerin kullanıldığı destekleyici ve tamamlayıcı bir tedavi yöntemidir. Bu tedavi yönteminde canlı sülükler, tedavi edilmek istenen bölgelere kan tahliyesi amacıyla uygulanmaktadırlar. Geçmişte sülük tedavisinin esas faydasının flebotomik özelliğinden kaynaklandığına inanılmıştır. Yapılan çalışmalar, tıbbi sülük tedavisinin esas faydasının, sülüklerin kan emme sırasında konakçının kan dolaşımına salgıladıkları farmakolojik özellikler gösteren biyoaktif maddelerden kaynaklandığını göstermiştir. Bu farmakolojik özelliklere sahip maddeler, analjezik ve anti-enflamatuvar, antikoagülan, anti-mikrobiyal ve anti-platelet etkiler gibi geniş yelpazede faaliyetler göstermektedirler. Tıbbi sülük tedavisinin, plastik-rekonstrüktif cerrahide venöz drenajı sağlayarak flep sağ kalımını arttırdığının gösterildiği çalışmalar sonucunda, 2004 yılında ABD İlaç ve Gıda Dairesi (Food and Drug Authority of USA‐FDA), tıbbi bir sülük türü olan H. medicinalis'in plastik rekonstrüktif cerrahide tedavi amaçlı kullanımına onay vermiştir. Türkiye’de 2014 yılında yayınlanan “Geleneksel ve Tamamlayıcı Tıp Uygulamaları Yönetmeliği” neticesinde ise Tarım Bakanlığı tarafından onaylı steril tıbbi sülük çiftliklerinden elde edilen sülüklerin, hekimler tarafından GETAT merkezlerinde kullanımının önü açılmıştır. Literatüre bakıldığında, hem tıbbi sülüklere dair hem de tıbbi sülüklerden elde edilen tıbbi sülük salgısına veya bu salgının içeriğine dair in vivo ve in vitro şekilde çeşitli çalışmalar yapılmıştır ve yapılmaya devam edilmektedir. Tıbbi sülüklerden elde edilen tıbbi sülük salgı ekstraktının in vitro çalışmalarda hücreler üzerinde çeşitli etkileri olduğu görülmektedir. Bu etkiler tercih edilen hücre tipine, salgının dozuna veya miktarına göre değişmektedir. Hayvan çalışmalarında, özellikle sıçanlarda oluşturulan yara ve flep modellerinde sülük uygulamasının etkilerine dair çalışmalarda ise sülüklerin yara bölgesinde kanlanmayı arttırdığı ve mikro dolaşımı iyileştirdiği gösterilmiştir. İnsanlarda tıbbi sülük uygulamasının; özellikle yara iyileşmesinde ve çeşitli hastalıklarda etkili olduğu gösterilmiştir. Tıbbi sülüklere dair birçok çalışma olsa da aydınlatılması gereken birçok nokta mevcuttur. Bu nedenle tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de de tıbbi sülükler ile ilgili bilimsel çalışmaların artacağını ümit ediyoruz