Kibar AK, Islam SARUHAN, Hüseyin AKYOL

Xyleborus dispar (Fabricius, 1792) ve Xyleborinus saxesenii (Ratzeburg, 1837) (COLEOPTERA: CURCULIONOIDEA: SCOLYTIDAE)’YE KARŞI FARKLI TUZAK TİPLERİNİN PERFORMANSLARININ BELİRLENMESİ

Bu çalışma, yazıcıböceklerin önemli zararlara neden olduğu Samsun İli Terme İlçesi’ndeki fındık bahçelerinde 2005–2007 yılları arasında yürütülmüştür. Çalışmada, Xyleborus dispar (Fabricius, 1792) ve Xyleborinus saxesenii (Ratzeburg, 1837) (Coleoptera: Curculionoidea: Scolytidae)' ye karşı 6 farklı tuzak tipi ile 2 farklı cezbedici kullanılmıştır. Denemeler tesadüf blokları deneme desenine göre 3 tekerrürlü kurularak tuzak tiplerinin yakalama performansları belirlenmiştir. Denemede, Xyleborus dispar ve Xyleborinus saxesenii’yi ve her iki türü birlikte yakalama etkinliği yönünden en etkili tuzağın % 96’lık etil alkol cezbedicili huni tuzak tipi olduğu tespit edilmiştir. En düşük etkinlik ise yeşil funnel ve boru tipi tuzaktan elde edilmiştir. Cezbedici olarak yapışkan özellikte olmayan tuzaklarda % 96’lık etil alkol en iyi sonucu verirken, yapışkan tuzaklarda % 96’lık etil alkolün % 1 oranında toluen ile seyreltilmesinin tuzağın performansını olumlu yönde etkilediği belirlenmiştir. Elde edilen sonuçlara göre, denenen prototip tuzaklardan huni tipi ve fitilli kafes tuzakların kırmızı kanatlı tuzaktan daha etkili ve pratik olduğu ortaya konmuştur.

DETERMINATION OF PERFORMANCE OF DIFFERENT TRAP TYPES AGAINST Xyleborus dispar (Fabricius, 1792) AND Xyleborinus saxesenii (Ratzeburg, 1837) (COLEOPTERA: CURCULIONOIDEA: SCOLYTIDAE)

This study was carried out between the years of 2005 and 2007 at the hazelnut orchards in Terme District of Samsun Province where Bark beetles cause major loses. In this study six different trap types and two different attractant types were used against Xyleborus dispar (Fabricius, 1792) and Xyleborinus saxesenii (Ratzeburg, 1837), (Coleoptera: Curculionoidea: Scolytidae). The experiments were carried out according to the principle of randomized block design and the traps were set in 3 times of recurrence and the performance of the types of the traps were determined and compared with each other. %96 of ethyl alcohol stimulating funnel trap type has been determined as the most effective one in terms of effectiveness capturing Xyleborus dispar and Xyleborinus saxesenii. %96 of ethyl alcohol has given the best results in the stimulating traps as non-sticky properties, in the sticky traps it was determined that %96 of ethyl alcohol dilution with %1 of toluene to effect positively in defiance of the performance of traps. According to the results it was determined that out of the practiced prototype traps, the funnel-type and ribbed cage trap are specified to be more effective and practical than the red-winged traps.

Keywords:

Hazelnut, bark beetles trap, Xyleborus dispar, Xyleborinus saxesenii,

PDF

___

Ak, K. 2004. Giresun, Ordu ve Samsun İllerinde Fındık Bahçelerinde Zarar Yapan Yazıcıböcek (Coleoptera: Scolytidae) Türlerinin Tespiti ve Kitlesel Yakalama Yöntemi Üzerinde Araştırmalar. Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü (Basılmamış), Doktora Tezi, Konya. 92 s.
Ak, K., Uysal M., Tuncer, C. 2005a. Giresun, Ordu ve Samsun illerinde fındık bahçelerinde zarar yapan yazıcıböcek (Coleoptera: Scolytidae) türleri, kısa biyolojileri ve bulunuş oranları. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 20 (2): 37-44.
Ak, K., Uysal M., Tuncer, C. 2005b. Giresun, Ordu ve Samsun illerinde fındık bahçelerinde zarar yapan yazıcıböceklerin (Coleoptera: Scolytidae) zarar seviyeleri. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 22 (1): 9-14.
Ak, K., Uysal M., Tuncer, C., Akyol, H. 2005c. Orta ve Doğu Karadeniz Bölgesinde fındıklarda zararlı önemli yazıcıböcek (Colepotera: Scolytidae) türleri ve çözüm önerileri. Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 19 (37): 37-39.
Ak, K., Uysal M., Tuncer, C. 2006a. Yazıcı Böceklerin Samsun ili fındık bahçelerindeki populasyon değişimi ve kitle yakalama yöntemi üzerinde araştırmalar. Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 20 (39): 15-22.
Ak, K., Uysal M., Tuncer, C. 2006b. Karadeniz Bölgesinde kivilerde zararlı yazıcıböcek (Coleoptera: Scolytidae) türleri ve mücadelesi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, II. Ulusal Kivi ve Üzümsü Meyveler Sempozyumu (14-16 Eylül 2006, Tokat) Bildirileri, 365- 370.
Ak, K., Güçlü Ş., Tuncer, C. 2010. Kivide yeni bir meyve zararlısı: Lymantor coryli (Perris, 1853) (Coleoptera: Scolytidae). Türkiye Entomoloji Dergisi, 34 (3): 391- 397.
Ciglar, I., Boric, B. 1998. Bark beetle (Scolytidae) in Croation orchards. Acta Horticulture, 525: 299-305.
Ecevit, O., Tuncer, C., Hatat, G. 1995. Karadeniz Bölgesi bitki sağlığı problemleri ve çözüm yolları. O. M. Ü. Ziraat Fakültesi Dergisi, 10 (3): 191-206.
Flechtmann, C.A.H., Ottati, A.L.T., Berisford, W. 2000. Comprasion of four trap types for Ambrosia Beetles (Coleoptera, Scolytidae) in Brazilian Eucalyptus stands. Journal of Economic Entomology. 93 (6): 1701-1707.
Işık, M. 1984. Karadeniz Bölgesi fındık bahçelerinde zarar yapan Dalkıran Xyleborus(Anisandurus) dispar Farb. (Coleoptera: Scolytidae) böceğinin biyolojisi ve mücadele metotları üzerinde araştırmalar. Tarım, Orman ve Köyişleri Bakanlığı, Zirai Mücadele ve Zirai Karantina Genel Müdürlüğü, Samsun Bölge Zir. Müc. Araş. Enst. Müdürlüğü, Araşt. Eserl. Serisi, No:30. 63 s.
Işık, M., O. Ecevit, Kurt, M.A.; Yücetin, T. 1987. Doğu Karadeniz Bölgesi fındık bahçelerinde entegre savaş olanakları üzerinde araştırmalar. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Yayınları, No: 20, Samsun, 95 s.
Kaya, M. 2004. Bursa ilinde değişik meyve ağaçlarında Xyleborus dispar (F.) (Coleoptera: Scolytidae)’ın ergin populasyon değişimi üzerinde araştırmalar. Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Zir. Fak., Tarım Bilimleri Dergisi. 14 (2): 113-117.
Kurt, M.A. 1982. Doğu Karadeniz Bölgesinde fındık zararlıları, tanınmaları, yayılış ve zararları, yaşayışları ve savaşım yöntemleri. T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı, Zir. Müc. Zir. Kar. Gen. Müd., Samsun Bölge Zir. Müc. Araş. Enst., Mesleki Kitaplar Serisi, No: 26, Ankara. 75 s.
Mani, E., Remund, U., Schwaller, F. 1986. Alkolfalle zur flugkontrolle und befallsreduktion beim Unleichen Holzbohrer. Sparatdruck aus der Schweiz. Zeitschrift für Obst-und Weinbau. 122 (7): 203-207.
Mani, E., Remund U., Schwaller, F. 1990. Der Ungleiche Holzbohrer, Xyleboryus dispar F. (Coleoptera: Scolytidae) im Obst und Weinbau. Landwirtschaft Schweiz. 3 (3): 105-112.
Mani, E., Remund, U., Schwaller, F. 1992. Attack of the Bark Beetle, Xyleboryus dispar F. (Coleoptera: Scolytidae) in orchards and vineyards. Acta Phytopathologica Huncarica, 27 (1-4): 425-433.
Raulder, H. 2003. Observation on the flight dynamics of Bark Beetle (Xyleborus saxesenii and Xyleborus dispar). Gesunde Pflanzen, 55 (3): 53-61.
Saruhan, İ., Tuncer, C. 2001. Population densities and seasonal fluctiations of Hazelnut pests in Samsun, Turkey. Proc. V. Int. Congress on Hazelnut. Acta Horticulture. 419-429.
Shore, T.L., Lindgren, B.S. 1996. Effect of ethanol and - pinene on response of Ambrosia Beetle, Trypodendron lineatum, to Lineatin-Baited Funnel and Drainpipe traps. Journal of Chemical Ecology. 22 (12): 2187-2195.
Tuncer, C., Ecevit, O. 1996a. Fındık Zararlıları ile mücadelede entegre model tasarımı. Fındık ve Diğer Sert Kabuklu Meyveler Sempozyumu (10-11 Ocak 1996, Samsun) Bildirileri, 40-53.
Tuncer, C., Ecevit, O. 1996b. Samsun ili fındık üretim alanlarındaki zararlılarla savaşım faaliyetlerinin mevcut durumu üzerinde bir araştırma. Fındık ve Diğer Sert Kabuklu Meyveler Sempozyumu (10-11 Ocak 1996, Samsun) Bildirileri, 286-292.
Tuncer, C., Akça, İ., Saruhan, İ. 2001. Integrated pest manegement in Turkısh Hazelnut Orchards. Proc. V. Int. Congress on Hazelnut. Ed. S.A. Mehlenbacher. Acta Hort., 556.
Tuncer, C., Saruhan İ., Akça, İ. 2002. Karadeniz Bölgesi fındık üretim alanlarındaki önemli zararlılar. Eko-kalite. Samsun Ticaret Borsası Yayın Organı, Yıl:2, Sayı: 2, 43-54.
Ural, İ., Işık, M., Kurt, M. 1973. Doğu Karadeniz bölgesi fındık bahçelerinde tespit edilen böcekler üzerine bazı incelemeler. Bitki Koruma Bülteni, 13 (2): 55-66.