Fındıkta zararlı olan bazı emici böceklerin (Heteroptera: Pentatomidae, Coreidae ve Acanthosomatidae) kimyasal mücadelesi üzerine araştırmalar

Türkiye Dünya fındığının yaklaşık olarak % 70'ini üretmektedir. Fındık tarımı ülke ekonomisi yanında milyonlarca insanı ve onların geçimini de etkilemektedir. Zararlılar fındık üretim ve kalitesini etkileyen başlıca etmenlerdendir. Son zamanlarda bazı Türk fındık ihracatçıları, bazı zararlıların fındık iç kalitesini düşürmesi nedeniyle sorunlarla karşılaştıklarından şikayet etmektedirler.Bu araştırmada, fındık bahçelerindeki zararlılara karşı yaygın olarak kullanılan 5 insektisitin (Sevin 85 WP, Mesurol WP 50, Karate 5 EC, Marshal 25 EC ve Gusathion WP 25) emici böceklerin neden olduğu zarar oranı üzerine etkilerini saptamak amacıyla denenmiştir. Araştırma Espiye ve Terme ilçelerindeki birer bahçede yürütülmüştür. Her insektisit iki farklı uygulama zamanında, her bahçede seçilen 10 ocağa uygulanmıştır. İlaçlama tarihleri Espiye' de 20.6.2001 ve 10.7.2001, Terme'de ise 22.6.2001 ve 12.7.2001' dir. Böcek populasyonu (Pentatomidae, Coreidae ve Acanthosomatidae) haziran ortalarından ağustos ortalarına kadar her iki bahçede sırasıyla İ -19 ile 3 -17 böcek/10 ocak arasında değişmiştir.Bazı araştırmacılar tarafından bu böceklere atfedilen diğer zarar belirtileri de araştırılmakla beraber, doğrudan böcek zararı olarak "lekeli iç" şeklinde tanımlanan zarar tipi esas alınmıştır. Böceklerin neden olduğu lekeli iç oranı kontrol parsellerinde bahçelere göre sırasıyla %4.62 ve %4.42 olmuştur. Sadece normal içe sahip fındıklar esas alındığında ise bu oran %5.5 ve %5.32' ye çıkmaktadır. İlaçlı parsellerdeki lekeli iç oranı ise ilaçlara göre değişmekle beraber, bahçelere göre sırasıyla %0.17-1.21 ve %0.7-1.87 arasında değişim göstermiştir, iki ilaçlamanın yapıldığı parsellerde lekeli iç oranı daha az olmakla beraber, bir ve iki ilaçlama arasında istatistiksel olarak bir fark bulunmamıştır. Gusathion en az, Karate ise en yüksek etkili ilaç olarak belirlenmiştir. Erken dökülen meyveler arasında lekeli içe sahip fındıkların oranı nispeten yüksek olarak bulunmuştur. Bu durum bu zararlıların kalite ve üretim üzerinde sanılandan daha fazla etkili olduğunun bir işareti sayılabilir. İlaç kalıntısı tolerans limitlerinin altında bulunmuştur(< l Oppb).

Anahtar Kelimeler:

Gonocerus acuteangulatus, Samsun, Giresun, fındık, bitki zararlıları, zararlı böcekler, zarar, kimyasal kontrol, zararlı savaşımı, böcek öldürücüler, Heteroptera, Pentatomidae, Coreidae, Hemiptera

Researches on the chemical control of the bugs (Heteroptera: Pentatomidae, Coreidae ve Acanthosomatidae) causing damage on hazelnut kernels

Turkey is the world's largest producer of hazelnut, representing nearly 70% of the world hazelnut production. Hazelnut culture effects millions of people and their livelihood in addition to the country's economy. The pests are one of the major detriments that effects hazelnut production and nut quality. Recently some Turkish hazelnut exporters complaint to have problems with hazelnut kernel quality because of bug damage.In this experiment, 5 common insecticides ( Sevin 85 WP, Mesurol WP 50, Karate 5 EC, Marshal 25 EC and Gusathion WP 25) have been tested in order to determine their effectivness on the kernel damage made by bugs. Experiments were carried out in two orchards at two different districts (Espiye and Terme). Each insecticide was applied to 10 "ocak" in each orchard in two different application time. Spraying schedule was 20.6.2001; 10.7.2001 and 22.6.2001;12.7.2001 according to districts respectively. Population of bugs (Pentatomidae, Coreidae and Acanthosomatidae) varied between 1-19 bugs/10 ocak and 3-17 bugs/10 ocak from mid-June to mid-August in orchards respectively.As a direct bug damage, "superficial brownish spot surrounded by a darker halo" in kernels was taken care in spite of that all other symptoms that be attributed to bug damage by some researches were also investigated. Kernel damage by bugs were 4.62% and 4.42% in control plots respectively in orchards. When only kernels have healty appearence taken care bug damage increased to 5.5% and 5.32%. Damage ratios of kernels varied between 0.17-1.21% and 0.7-1.87% depend on insecticide according to orchards respectively. In spite of having less damage in two spraying schedule there was no statistical difference between one and two spraying. Karate was the most effective insecticide while Gusathion was least one. Nuts that have damaged kernels by bugs were comparatievely high among the early dropping nuts. This means that bugs may have much more impact on kernel quality and yield than assumed. Residue of the insecticides on kernels were under the limits(< 10 ppb)

Keywords:

Gonocerus acuteangulatus, Samsun, Giresun, hazelnuts, plant pests, insect pests, damage, chemical control, pest control, insecticides, Heteroptera, Pentatomidae, Coreidae, Hemiptera,

___

Anonymous, 1995. Zirai Mücadele Teknik Talimatları. Cilt 3. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Koruma ve Kontrol Genel Müdürlüğü. Ankara.444 s.
Anonymous, 1999. Ruhsatlı Zirai Mücadelc İlaçları, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Koruma ve Kontrol Genel Müdürlüğü. Ankara. 279 s.
Anonymous, 2000. 8. Beş Yıllık Kalkınma Planı. Fındık işleme sanayi ihtisas komisyonu raporu, Ankara.
Işık, M., O. Ecevit, M.A. Kurt ve T. Yücetin, 1987. Doğu Karadeniz Bölgesi fındık bahçelerinde entegre savaş olanakları üzerinde araştırmalar. O.M.Ü. Yayınları, no; 20, 95s
Kiper, G.. ve T. Yücetin, 1971. Doğu Karadeniz Bölgesi Fındık bahçelerinde görülen Fındık yeşil kokarcası (Palomena prasina L.) zararnınm depolanmış iç fındıklara intikal oranı üzerinde araştırmalar. Bitki Koruma Bülteni, 11(4): 218-224.
Kurt, M.A.,1975a. Doğu Karadeniz Fındıklarında zarar yapan Palomena prasina (Hemiptera: Pentatomidae)' nın biyo-ekolojisi üzerine araştırmalar. Gıda-Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Zir.Müc.ve Zir.Kar.Gen.Müd. Samsun Bölge Zir. Müc.Araş.Enst. Yayınları No:25.57 s.
Kurt,M.A.,1975b. Doğu Karadeniz fındıklarında zararlı olan Paiomena prasina' ya karşı Fındık kurduna etkili preparatlarla ilaç denemesi.Bitki Koruma Bülteni. Cilt 15, No:2,124-129.
Kurt,M.A.,1982. Doğu Karadeniz bölgesinde fındık zararlıları tanınmaları, yayılış ve zararları, yaşayışları ve savaşım yöntemleri. Tarım ve Orman Bakanlığı Zir.Müc.ve Zir.Kar.Gen.Müd. Samsun Bölge Zir. Müc. Araş.Enst, Mesleki kitaplar serisi:26,75 s.
Kurt,M.A. ve İ.A.Kansu,1975. Doğu Karadeniz Fındıklarında zarar yapan Paiomena prasina (Hemiptera: Pentatomidae)' nın biyo-ekolojisi üzerine araştırmalar. T.B.T.A.K.V. Bilim Kongresi. 105-121.
Öncüer,C., 1993. Tarımsal Zararlılarla Savaş Yöntemleri ve İlaçlar. Genişletilmiş 2, Baskı. İzmir. 326 s.
Saruhan, 1. 1998. Samsun ilinde önemli fındık zararlılarının yayılışı ve mücadelesine yönelik araştırmalar. O.M.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Samsun. Yüksek Lisans Tezi.
Saruhan,İ. ve C. Tuncer, 2001. PopulaLİon densities and seasonal fluetuations of hazelnut pests in Samsun,Turkey.Acta Hort.556:495-502.
Tavella,L.,Arzone,A.. C.Sargiotto and C.Sonnati, 1997. Coreidae and Pentatomidae harmful to hazelnuts in Northern Italy (Rhyncota Heteroptera). Açta Hort. 445:503-510.
Tavella,L., C.Sonnati, and Arzone,A., 2001a. Rilevamento di coreidi e pentatomidi in corileti piemontesi (Heteroptera). Inforvnatore Fitopatologico 3:55-59.
Tavella,L,,Arzone,A., M.L.Miaja and C.Sonnati, 2001b. Influence of Bug ( Heteroptera, Coreidae and Pentatomidae) feding activity on hazelnut in Northwest Italy. Acta Hort. 556:461-468.
Tuncer, C. and O. Ecevit, 1997. Current status of hazelnut pests in Turkey, Acta Hort, 445: 545-552.
Tuncer,C ve İ.Saruhan, 2001, Bazı önemli fındık zararlılarının Samsm ilindeki populasyon değişimi ve yoğunluğu Üzerine araştırmalar. OMU Ziraat Fak. Dergisi, 16(1);56-63.
Ural,İ.,1957. Doğu Karadeniz bölgesi fındıklarında zarar yapan Balaninus(Curculio) mıcum böceğinin biyoloji ve mücadelesi üzerine araştırmalar, Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi yayınları: 130, çalışmalar:80,94 s.
Viggiani,G.,1984. Avversita, malttie e fıtogafı del nocciolo. Regione campania servizio agricoltura, caccia e pesca. Serie manuali 7. Decembre 1984.