Memduha AYDIN, Kürşat ALTINBAŞ, Şerife ODABAŞ NAL, Seda KIRCI ERCAN, Medine GIYNAŞ AYHAN, Akif USTA, Süleyman ÖZBEK

Toplum ruh sağlığı merkezlerine devam eden şizofreni hastalarının bakımevinde veya evlerinde yaşama durumlarına göre karşılaştırılması

Amaç: Toplum ruh sağlığı merkezleri toplum temelli ruh sağlığı hizmet modelinin çekirdeğini oluşturan birimlerdir. Ağır ruhsal bozuklukları olan bireylere ve ailelerine destek sağlayan bu merkezlere kayıtlı hastaların bir kısmı bakımevinde kalmaktadır. Bu çalışmada bakımevinde yaşayan hastaların sosyodemografik, klinik ve ilaç tedavisi özelliklerinin evde yaşayan hastalarla karşılaştırılması amaçlanmıştır. Yöntem: Çalışmaya, Selçuk Üniversitesi Tıp Fakültesi, Konya Eğitim Araştırma Hastanesi Beyhekim Psikiyatri Kliniği, Konya Numune Hastanesi ve Konya Ereğli Devlet Hastanesi toplum ruh sağlığı merkezlerine kayıtlı hastalardan DSM-5 ölçütlerine göre şizofreni tanısı konmuş, ayda en az bir gün rehabilitasyon programına katılan toplam 135 hasta alındı. Çalışma tasarımı geriye dönük olarak yapıldı, veri toplama formları hastane tıbbi kayıtları kullanılarak dolduruldu. Bulgular: Çalışmaya 53’ü (%39.3) kadın, 82’si (%60.7) erkek 135 şizofreni hastası alındı. Hastaların 82’si (%60.7) evde yaşamaktayken, 53’ü (%39.3) bakımevinde kalmaktaydı. Bakımevinde yaşayan hastaların erkek oranı, yaş ortalamaları, rehabilitasyon programına katıldıkları gün sayısı, hastalık süresi, sigara içme durumu evde kalan hastalarınkinden istatistiksel yönden anlamlı düzeyde yüksek bulundu. Tüm hastalar değerlendirildiğinde hastaların ilaç sayısı ile yan etki ölçek puanı, Pozitif ve Negatif Sendrom Ölçeği toplam puanı arasında anlamlı düzeyde pozitif korelasyon bulundu. Bir antipsikotik veya çoklu antipsikotik ilaç kullanımını öngördüren değişkenlenleri belirlemek için yapılan lojistik regres- yon analizine göre, erkek cinsiyetin ve hastane yatış sayısının kombine ilaç kullanım oranını artırdığı belirlendi. Sonuç: Toplum ruh sağlığı merkezlerinde sunulan hizmetlerin iyileştirilmesi için hastaların bakımevinde ve evde kalma durumlarına göre gereksinim alanlarının belirlenmesine, ruhsal-toplumsal müdahalelerde iyi uygulamaların paylaşılarak yaygınlaştırılmasına ve ilaç tedavileri konusunda tedavi kılavuzlarının önerileri doğrultusunda yeni düzenlemelerin yapılmasına gerek vardır. (Anadolu Psikiyatri Derg 2020; 21(1):14-22)

The comparison of patients with schizophrenia in community mental health centers according to living conditions in nursing home or home

Objective: Community mental health centers constitute the core of the community-based mental health service model. Some of the patients enrolled in these centers that provide support to individuals and their families with severe mental disorders are staying in a nursing home. In this study, it was aimed to compare the sociodemog- raphic, clinical and drug treatment characteristics of the patients living in nursing home with the patients living at home. Methods: The study included a total of 135 patients who were diagnosed with schizophrenia according to DSM-5 criteria and who attended to rehabilitation program at community mental health centers of Selçuk University Faculty of Medicine, Konya Training and Research Hospital, Beyhekim Psychiatry Clinic, Konya Numune Hospital and Konya Ereğli State Hospital at least one day in a month. The study design was retrospective, the data collection forms were filled using hospital medical records. Results: A total of 135 patients with schizophrenia were included in the study. While 82 (60.7%) of the patients were living at home, 53 (39.3%) were in the nursing home. The rate of male patients in the nursing home, the average age, the number of days they participated in the rehabilitation program, the duration of the illness, and the smoking rate were significantly higher than the patients who were living at home. When all patients using multiple antipsychotics were evaluated, positive correlation was found between the number of drugs and side effect scale score, Positive and Negative Syndrome Scale total score. According to the logistic regression analysis to determine the variables predicting the use of single antipsychotic or multiple antipsychotic drugs, the male gender and the number of hospitalizations were found to increase the rate of combined drug use. Discussion: In order to improve the service provided in community mental health centers, it is necessary to identify the need areas of patients according to living conditions in nursing home or home, to share the good practices in psychosocial interventions and to increase the awareness in drug treatments in order to make new arrangements in line with the recommendations of the treatment guidelines. (Anatolian Journal of Psychiatry 2020; 21(1):14-22)

PDF

___

Soygür H. Türkiye’de toplum ruh sağlığı merkez-leri: Quo vadis? Arch Neuropsychiatr 2016; 53:1-3.
Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı. Ulusal Ruh Sağlığı Eylem Planı/2011-2023, Ankara, 2011. https://www.psikolog.org.tr/doc/ulusal-ruh-sagligi-eylem-plani.pdf
Bilge A, Mermer G, Çam MO, Çetinkaya A, Erdo- ğan E, Üçkuyu N. Türkiye’deki toplum ruh sağlığı merkezlerinin 2013-2015 yıllarının profili. Kocaeli Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi 2016; 2(2):1-5.
Ensari H. Koruyucu psikiyatri açısından Bolu toplum ruh sağlığı merkezi rehabilitasyon çalışma-ları. Türkiye Klinikleri J Psychiatry-Special Topics 2011; 4(4):86-93.
Toplum Ruh Sağlığı Merkezlerinin Kurulması ve Çalıştırılmasına Dair Yönerge. Ankara, 2011. https://www.saglik.gov.tr/TR,11269/toplum-ruh-sagligi-merkezleri-hakkinda-yonerge.html
Ensari H, Gültekin BK, Karaman D, Koç A, Beşkardeş AF. Bolu toplum ruh sağlığı merkezi hizmetlerinin şizofreni hastalarındaki yaşam kali-tesi, yetiyitimi, genel ve sosyal işlevsellik üzerine etkisi: Bir yıllık izleme sonuçları. Anadolu Psiki-yatri Derg 2013; 14:108-114.
Alataş G, Karaoğlan A, Arslan M, Yanık M. Toplum temelli ruh sağlığı modeli ve Türkiye’de toplum ruh sağlığı merkezleri projesi. Arch Neuropsychiatr 2009; 46(özel sayı):25-29.
Özdemir İ, Şafak Y, Örsel S, Kahiloğulları AK, Karadağ H. Bir toplum ruh sağlığı merkezinde şizofreni hastalarına uygulanan ruhsal-toplumsal uyumlandırma etkinliğinin araştırılması: Kontrollü çalışma. Anadolu Psikiyatri Derg 2017; 18(5):419-427.
Bilge A, Ekitli GB, Embel N, Kaya FG, Turan HSK, Oğulluk MK. Toplum ruh sağlığı merkezindeki şizofreni hastalarına uygulanan öncü belirtileri tanıma ve baş etme eğitiminin içgörü düzeyi ve yaşam kalitesine etkisi. Uluslararası Hakemli Hemşirelik Araştırmaları Dergisi 2016; 7:52-68.
Gül EU, Can DÖ, Şahin EH, Şahin Ş, Şimşek E. Kırıkkale toplum ruh sağlığı merkezinde takip edi-len şizofreni hastalarının değerlendirilmesi. Kırık-kale Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi 2014; 16(2):15-19.
Üstün G, Küçük L, Buzlu S. Bir toplum ruh sağlığı merkezinde uygulanan rehabilitasyon programla-rına katılan ve katılmayan şizofreni hastalarının bazı sosyodemografik ve hastalıkla ilişkili özellik-leri ile tedaviye uyumları ve öz-yeterlilikleri açısın-dan tanımlanması. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi 2018; 9(2):69-79.
Şükrü F, Öztürk M, Kılıç Ö, Güneytepe Sİ, Üçok A. Altı aylık kişilerarası grup psikoterapisinin bir toplum ruh sağlığı merkezindeki şizofreni hastala-rının işlevselliği üzerine etkisi. Anadolu Psikiyatri Derg 2018; 19(6):59-67.
Söğütlü L, Özen Ş, Varlık C, Güler A. Toplum ruh sağlığı merkezinde şizofreni hastalarına ruhsal toplumsal beceri eğitimi uygulanması ve sonuçla-rı. Anadolu Psikiyatri Derg 2017; 18(2):121-128.
Tabo A, Aydın E, Karamustafalıoğlu KO, Yumruk-çal H, Uzun UE, Ülgen MC. Bir toplum ruh sağlığı merkezinin antipsikotik polifarmasisi üzerine etki-si: Şizofreni hastalarının 12 aylık izlenmesi. Ana-dolu Psikiyatri Derg 2016; 17(4):292-299.
Kılıç AK, Yılmaz S. Türkiye’de ruhsal hastalığı olan bireylere yönelik kurum bakım hizmetleri ve bu hizmetlerde sosyal hizmet uygulamaları. Pamuk-kale Journal of Eurasian Socioeconomic Studies 2018; 5(1):1-14.
Ersan EE, Yıldız M. Bakımevinde yaşayan ve psikotik bozukluğu olan bireylerde antipsikotik ilaç kullanma örüntüsü. Arch Neuropsychiatr 2015; 52:145-150.
Kay SR, Fiszbein A, Opler LA. The positive and negative syndrome scale (PANSS) for schizo-phrenia. Schizophr Bull 1987; 13:261-276.
Kostakoğlu AE, Batur S, Tiryaki A, Göğüş A. Pozitif ve negatif sendrom ölçeğinin (PANSS) Türkçe uyarlamasının geçerlilik ve güvenilirliği. Türk Psikoloji Dergisi 1999; 14:23-32.
Simpson GM, Angus JW. A rating scale for extra-pyramidal side effects. Acta Psychiatr Scand 1970; 212:11-19. Ertekin H, Er M, Özayhan HY, Yayla S, Akyol E,
Şahin B. Bakımevinde kalan şizofreni hastaların-da yaşam kalitesi ve depresyon. Düşünen Adam 2015; 28:213-221.
Kırlı U, Binbay T. Psikoz ve şizofreni epidemiyo-lojisi. AE Danacı, Ö Böke, MC Saka, A Erol, SU Kaymak, (Ed.), Şizofreni ve Diğer Psikotik Bozuk-luklar Temel Kitap. Ankara: TPD Yayınları, 2018, s.29-50.
Saka MC. Şizofrenide ilaç tedavileri. AE Danacı, Ö Böke, MC Saka, A Erol, SU Kaymak, (Ed.), Şizofreni ve Diğer Psikotik Bozukluklar Temel Kitap. Ankara: TPD Yayınları, 2018, s.389-410.
Karamustafaoğlu N, Atalay H, Atalay F, Alpay N. Şizofrenide sosyodemografik ve klinik özellikler açısından cinsiyet farklılıkları. Düşünen Adam 2000; 13(1):4-11.
Tiihonen J, Taipale H, Mehtälä J, Vattulainen P, Correll CU, Tanskanen A. Association of anti-psychotic polypharmacy vs monotherapy with psychiatric rehospitalization among adults with schizophrenia. JAMA Psychiatry 2019: 20. doi: 10.1001/jamapsychiatry.2018.4320.
Keating D, McWilliams S, Schneider I, Hynes C, Cousins G, Strawbridge J, et al. Pharmacological guidelines for schizophrenia: a systematic review and comparison of recommendations for the first episode. BMJ Open 2017; 7(1):e013881.
Vayısoğlu S, Yağcıoğlu AEA. Klozapin tedavisine kısmi yanıt veren şizofreni hastalarında tedaviyi güçlendirme: Bir sistematik gözden geçirme. Turk Psikiyatri Derg 2014; 25(3):201-211.
Karadağ H, Örsel S, Akkoyunlu S, Kahilogulları AK, Guriz O, Turkcapar H, et al. Comparison of polypharmacy in schizophrenia and other psycho-tic disorders in outpatient and inpatient treatment periods: A naturalistic one year follow-up study. Bulletin of Clinical Psychopharmacology 2012; 22:130-138.
Kuipers E, Yesufu-Udechuku A, Taylor C, Kendall T. Management of psychosis and schizophrenia in adults: Summary of updated NICE guidance. BMJ 2014; 348:1173.
Remington G, Addington D, Honer W, Ismail Z, Raedler T, Teehan M. Guidelines for the pharma-cotherapy of schizophrenia in adults. Can J Psychi-atry 2017; 62(9):604-616.
Üçok A, Soygür H. Şizofreni Tedavi Kılavuzu. An-kara: Türkiye Psikiyatri Derneği Yayınları, 2010.
Hasan A, Falkai P, Wobrock T, Lieberman J, Glenthoj B, Gattaz WF, et al. World Federation of Societies of Biological Psychiatry (WFSBP) Guide-lines for Biological Treatment of Schizophrenia, Part 1: Update 2012 on the acute treatment of schi-zophrenia and the management of treatment resis-tance. World J Biol Psychiatry 2012; 13:318-378.
Correll CU, Rummel-Kluge C, Corves C, Kane JM, Leucht S. Antipsychotic combinations vs mono-therapy in schizophrenia: a meta-analysis of randomized controlled trials. Schizophr Bull 2009; 35:443-457.
Delice MA. Toplum Ruh Sağlığı Merkezleri için Kılavuz. İstanbul: Nobel Tıp Kitabevleri, 2018.