Gülsüm KAHRAMAN, Nurgül GÜNGÖR TAVŞANLI, HAKAN BAYDUR, Dilek ÖZMEN, EROL ÖZMEN

Tip- 2 diyabet hastalarında Diyabette Engeller Ölçeğinin geçerlilik ve güvenilirlik çalışması

Amaç: Bu araştırmada, tip-2 diyabet hastalarının günlük yaşamda hastalıkları ile baş etmelerinde karşılaştıkları engelleri belirlemeye yarayacak Diyabette Engeller Ölçeğinin (DEÖ) Türkçeye uyarlanması, geçerlilik ve güvenirlilik çözümlemelerinin yapılması amaçlanmıştır. Yöntem: DEÖ'nün Türkçe sürümünün uyarlanması, geçerlilik ve güvenilirlik çalışmasının yapılması için planlanmış metodolojik bir çalışmadır. Gerekli izinler alındıktan ve çeviriler yapıldıktan sonra Manisa Devlet Hastanesi ve Celal Bayar Üniversitesi Hafsa Sultan Hastanesi Endokrinoloji Poliklinikleri'nde en az bir yıldır tip-2 diyabet tanısı konmuş 400 hasta üzerinde uygulanmıştır. Benzer kavramları ölçen bir ölçek ile olan birliktelik düzeylerinin incelenmesi amacıyla WHOQOL-8 Yaşam Kalitesi Ölçeği DEÖ ile birlikte uygulanmıştır. Geçerlilik çözümlemesinde ölçeğin yapı geçerliliği testi, güvenirlilik değerlendirmesi için (Cronbach alfa) iç tutarlılık katsayısı incelenmiş, her maddenin boyut ile olan ilişkisini değerlendirmek için madde-toplam korelasyonları ve madde silindiğinde iç tutarlılık katsayıları değerlendirilmiştir. Ayrıca 30 kişi üzerinde ölçek maddeleri en fazla iki hafta ara ile tekrar uygulanmış, test-tekrar test sınaması yapılmıştır. Test-tekrar test uygulamasında, sınıf içi korelasyon katsayısı değerleri incelenmiştir. Bulgular: DEÖ, 8 boyuttan ve 78 sorudan oluşmuştur. Araştırmada her alt boyuttan olmak üzere toplam 10 soru Türk toplumuna uygun olmadığı için dışlanmıştır. Sonuç: Boyutlarda üretilen faktörler açısından araştırma özgün araştırma ile benzerlik göstermiştir.

Validity and reliability of the Diabetes Obstacles Questionnaire in type-2 diabetic patients

Objective: The Diabetes Obstacles Questionnaire (DOQ) helps to determine the problems encountered with their illness by type-2 diabetic patients in daily life and the purpose of this study was to adapt this questionnaire to Turkish and to perform validity and reliability analysis.Methods: This was a methodological study planned to adapt DOQ to the Turkish language and to carry out validity and reliability analysis. After obtaining the necessary permission and making the translation, the questionnaire was applied to 400 type 2 diabetes patients, who had been diagnosed at least one year previously, in the endocrinology polyclinic of Manisa Government Hospital and the endocrinology polyclinic of Hafsa Sultan Hospital in Celal Bayar University. The WHOQOL-8 quality of life questionnaire was applied along with the DOQ in order to examine the extent of correspondence with a scale which measures similar concepts. In order to assess the reliability of the scale, the coefficient of internal consistence (Cronbach's alpha value) was examined and in order to evaluate the relation of each item to dimension, the item-total correlations and the internal consistence coefficients when items were deleted were evaluated. Also, the items of the questionnaire were applied again to 30 people after a gap of at most two weeks and test- retest analysis as performed. When this was done, intraclass correlation coefficients were examined. Results: The DOQ consists of eight scales and a total of 78 questions. Ten of these questions were excluded in our study as they were not applicable to Turkish society. Conclusion: The study was similar to the original study from the aspect of factors produced in the dimensions.

___

Canadian Diabetes Association (CDA). Clinical Practice Guidelines Expert Committee Definition, Classification and Diagnosis of Diabetes, Predia- betes and Metabolic Syndrome. Canadian Journal Diabetes 2013; 37:8-11.

American Diabetes Association (ADA). Diagnosis and classification of diabetes mellitus. Diabetes Care 2014; 37(Suppl.1):81-90.

Velascoa PD, Chavesb ES, Poyoc JM, Oterod BD, Sancheze RG, Esterd PV. Quality of life and satisfaction with treatment in subjects with type 2 diabetes: Results in Spain of the PANORAMA study. Endocrinol Nutr 2014; 61(1):18-26.

Shrivastava R. S, Shrivastava P. S, Rmasamy J. Role of self-care in management of diabetes mellitus. Journal of Diabetes & Metabolic Disor- ders 2013; 12(14):14-18.

Satman I, Omer B, Tutuncu Y, Kalaca S, Gedik S, Dinccag N, et al., TURDEP-II Study Group. Twelve-year trends in the prevalence and risk factors of diabetes and prediabetes in Turkish adults. Eur J Epidemiol 2013 28(2):169-180.

Boussageon R, Gueyffıer F, Cornu C. Effects of pharmacological treatments on micro and macrovascular complications of type 2 diabetes: What is the level of evidence? Diabetes Metab 2014; 40(3):169-75.

Song MS, Kim HS. Intensive management pro- gram to improve glycosylated hemoglobin level and adherence to diet in patients with type 2 diabetes. Applied Nursing Research 2009; 22:42- 47.

Shakibazadeh E, Rashidian A, Larijani B, Shojaeezadeh D. Psychometric properties of the Iranian Version of Resources and Support for Chronic Illness Self-Management Scale in pa- tients with type 2 diabetes. Int J Prev Med 2012; 3(2):84-90.

Glasgow RE, Toobert DJ, Gillette C. D. Psycho- social barriers to diabetes self-management and quality of life. Diabetes Spectrum 2001; 14(1):33- 41.

Chlebowy DO, Hood S, LaJoie S. Facilitators and barriers to self-management of type 2 diabetes among urban African Ameican adults. The Dia- betes Educator 2010; 36:897.

Devlin H, Roberts M, Okaya A, Xiong YM. Our lives were healthier before: focus groups with African American, American Indian, Hispanic/ Latino, and Hmong people with diabetes. Health Promot Pract 2006; 7(1):47-55.

El-Kebbi IM, Bacha GA, Ziemer DC. Diabetes in urban African Americans: use of discussion groups to identify barriers to dietary therapy among low-income individuals with non-insulin dependent diabetes mellitus. Diabetes Educ 1996; 22(5):488-492.

Maillet NA, Melkus GD, Spollett G. Using focus groups to characterize the health beliefs and practices of black women with non-insulin- dependent diabetes. Diabetes Educ 1996; 22(1):39-46.

Utz SW, Steeves RH, Wenzel J. Working hard with it: self-management of type 2 diabetes by rural African Americans. Fam Community Health 2006; 29(3):195-205.

Polonsky W. H, Fısher L, Earles J, Dudl R. J, Lees J, Mullan J, Jackson R. Assessing Psychosocial Distress in Diabetes, Development of the Dia- betes Distress Scale. Diabetes Care 2005; 28(3):626-631.

Henderson J, Valenti L, Bayram C, Miller G. Self- monitoring blood glucose non-insulin- treated type 2 diabetes in Australian general practice. Re- printed From Australian Family Physician 2013; 42(9):646-650.

Aksakoğlu G. Sağlıkta Araştırma ve Çözümleme. Üçüncü baskı, İzmir, 2013, s.90-102.

Hearnshaw H, Wright K, Dale J, Sturt J, Vermeire E, Royen Van P. Development and validation of the Diabetes Obtacles Questionnaire (DOQ) to assess obstacles in living with type 2 diabetes. Diabetic Med 2007; 24:878- 882.

Eser E, Tulay L, Hakan B, Veli A, Hulya A, Emine A. Psychometric properties of Turkish version of EUROHIS (WHOQOL-8.Tr), EUROHIS (WHOQOL-8.Tr) (Turkish); Türkçe sürümünün Türk toplumundaki psikometrik özellikleri. Turkiye Halk Sagligi Dergisi 2010; 8(3):136-152.

Aktürk Z, Acemoğlu H. Tıbbi araştırmalarda güve- nilirlik ve geçerlilik. Dicle Tıp Dergisi 2012; 39(2):316-319.

Vandekerckhove M, Vermeire E, Weeren A, Van Royen P. Validation of the Diabetes Obstacles Questionnaire (DOQ) to assess obstacles in living with type 2 diabetes in a Belgian population. Primary Care Diabetes 2009; 3:43-47.

Chin YF, Huang TT. Development and validation of a Diabetes Foot Self-Care Behavior Scale. J Nurs Res 2013; 21(1):19-25.

Lee EH, Lee KW, Song R, Snoek FJ, Moon SH. Psychometric evaluation of the Korean version of the Diabetes Symptom Checlist-Revised (DSC-R) for patients with type 2 diabetes. Health and Quality of Life Outcomes 2014; 12:77.

Bayram D. Tip 2 Diyabetli Hastalarda Uyku Kalitesi ve Yorgunluk Düzeyinin Yaşam Kalitesi Üzerine Etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Bolu, 2010.

Güven N. Diabetes Mellituslu Hastalarda Yorgun- luk ve Yaşam Kalitesinin Değerlendirilmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Haliç Üni- versitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, 2010.

Ünlüsoy F. Tip 2 Diyabetlilerde Kan Şekeri İzlemenin Yaşam Kalitesi ve Diyabet Kontrolü Üzerine Etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, 2009.

Terkeş N. Tip 2 Diyabetli Bireylerde Diyabet Belirtileri Kontrol Listesi Ölçeği'nin Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Antalya, 2012.