Genel Nedensellik Yönelimleri Ölçeğinin Türkçeye uyarlanması, geçerlilik ve güvenilirliğinin üniversite öğrencilerinde sınanması

Amaç: Bu araştırmada, davranışın kaynağını kişi içi süreçler ve tercihlerin yanında dış baskı ve zorlama algısına yönelik olarak değerlendirebilen Genel Nedensellik Yönelimleri Ölçeğinin (GNYÖ) Türkiye'de bir üniversite örnekleminde uyarlanması, geçerlilik ve güvenilirlik çalışması yapılmıştır. Yöntem: Bu amaca uygun olarak önce GNYÖ'nün Türkçeye çevirisi beş uzman yargıcının katılımıyla yapılmıştır. Yargıcıların görüşleri doğrultusunda yeniden düzenlenen ölçek Hacettepe Üniversitesi'nde çeşitli bölümlerde öğrenim gören 363 (239 kız, %66.6; 124 erkek, %33.4) katılımcıya uygulanmıştır. Ölçek test-tekrar test güvenilirliği için 51 kişiden oluşan psikoloji bölümü öğrencilerine üç hafta ara ile tekrar uygulanmıştır. Bulgular: Madde analizi, Pearson korelasyonu ve faktör analizi teknikleriyle yapılan analizler sonucunda, ölçeğin son formu elde edilmiştir. GNYÖ'nün özgün formundan farklı olarak her kişilik yönelimini eşit oranda temsil eden 51 madde yerine, ikisi tersine puanlanan 40 madde olarak uygulanmasına karar verilmiştir. Bu son haliyle GNYÖ'nün iç tutarlılık katsayısı 0.81'dir. Geçerlilik sınaması için kullanılan diğer ölçeklerle (Kontrol Odağı Ölçeği, Kısa Semptom Envanteri) korelasyonları 0.10-0.39 arasında, düşük düzeyde ancak kavramsal ilişkileri anlamlı olarak yansıtan değerlerde bulunmuştur. GNYÖ'nün ve alt ölçeklerinin tekrar ölçümle korelasyonu 0.71-0.86 arasında değişmektedir. Sonuç: GNYÖ'nün görece yalın yapıda çıkan faktör örüntüleriyle, üniversite örnekleminde güvenli ve uygulanması kolay, kültürümüze uygun bir araç olduğu görülmüştür.

The Turkish adaptation, validity and reliability study of General Causality Orientations Scale in a university sample

Objective: The aim of this study was to test the validity and reliability of General Causality Orientations Scale (GCOS) for a Turkish sample, which can evaluate the source of the behavior and internal processes besides the preference for the perception of external pressure and coercion. Methods: Firstly, GCOS was translated in Turkish with participation of five expert judges. Resulting scale were administered to a college sample of 363 participants (239 females, 66.6%; 124 males, 33.4%). A subsample of 51 participants were retest after three weeks for test retest reliability. Results: Based on item analysis, Pearson's correlations, and factor analysis, Turkish form of the GCOS was resultly 40 items with two of them are reversed although original form was 51 items. The internal validity of GCOS is 0.81, and correlations with the other scales (Locus of Control Scale, Brief Symptom Inventory) were between 0.10-0.39 which are low but indicating significant conceptual relations. Test-retest reliability coefficients were between 0.71-0.86. Conclusion: Sufficient reliability and validity indexes and suitability of GCOS in Turkish college sample were discussed.

___

Deci EL, Ryan RM. The General Causality Orien- tations Scale: Self-determination in personality. Journal of Research in Personality 1985; 19:109- 134.

Deci EL. The Psychology of Self Determination. Lexington, MA: Health (LexingtonBooks), 1980.

Heider F. The Psychology of Interpersonal Rela- tions. New York: Wiley, 1958.

deCharms R. Personal Causation: The Internal Effective Determinants of Behavior. New York: Academic Press, 1968.

Rotter JB. Generalized expactancies for internal versus external control of reinforcement. Psycho- logical Monographs 1966; 80:1-28.

Deci EL, Ryan RM. A motivational approach to self: Integration in personality. R Dienstbier (Ed.), Nebraska Symposium on Motivation: Vol. 38, Perspectives on Motivation (p. 237-288). Lincoln: University of Nebraska Press, 1991.

Hodgins HS, Koestner R, Duncan N. On the compatibility of autonomy and relatedness. Personality and Social Psychology Bulletin 1996; 22:227-237.

Phares EJ. Expectancy changes in skill and chance situations. Abnormal and Social Psych 1957; 54:339-342.

James WH. Internal vs. External Control of Reinforcement as a Basic Variable in Learning Theory. Unpublished Doctoral Dissertation, Ohio State University, 1957.

Dağ İ. Rotter'in İç-Dış Kontrol Odağı Ölçeği (RİDKOÖ)'nin üniversite öğrencileri için güvenir- liği ve geçerliği. Psikoloji Dergisi 1991; 7(26):10- 16.

Dağ İ. Kontrol Odağı Ölçeği (KOÖ): Ölçek geliştir- me, güvenirlik ve geçerlik çalışması. Türk Psikoloji Dergisi 2002; 17(49):77-90.

Derogatis LR. The Brief Symptom Inventory-BSI Administration, Scoring and Procedures Manual- Il. USA: Clinical Pscyhometric Research Inc, 1992.

Şahin NH, Durak A. Kısa Semptom Envanteri (Brief Symtom Inventory-BSI): Türk gençleri için uyarlaması. Türk Psikoloji Dergisi 1994; 9(31):44- 56.

Deponte A. Linking motivation to personality: Causality orientations, motives, and self descrip- tions. European Journal of Personality 2004; 18:31-44.

Vallerand RJ, Blais MR, Lacouture Y, Deci EL. L'echelledes orientations generales a la causalite: Validation canadienne francais edu General Causality Orientations Scale. Canadian Journal of BehavioralScience 1987; 19:1-15.

Hagger MS, Chatzisarantis NLD. Causality orien- tations moderate the undermining effect of re- wards on instrinsic motivation. Journal of Experi- mental Social Psychology 2011; 47:485-489.

Richard K. Miron Z. Causality orientation, failure, and achievement. Journal of Personality 1994; 62:3.

Olesen MH. General causality orientations are distinct from but related to dispositional traits. Personality and Individual Differences 2011; 51:460-465.

Olesen MH, Thomsen DH, Schnieber A, Tannez- vang J. Distinguishing genaral causality orienta- tions from personality traits. Personality and Individual Differences 2011; 48:538-543.