Ayhan ÇAKICI EŞ, Mehmet Çağlar ÇAKICI, Cansın İSKENDER, Zeynep KIZILGÜL

KKTC riskli bölgelerde psikoaktif madde kullanım profili ve risk etkenleri: KKTC dört bölge örneklemi

Amaç: Dünyada psikoaktif madde kullanımının giderek artmasında bazı özel bölgelerin rollerinin olduğu bilinmektedir. Araştırmanın amacı, KKTC’de özel bölge olarak nitelendirilen Lefkoşa/Surlariçi ve Gazimağusa/Maraş bölgelerindeki psikoaktif madde kullanıcılarının profilinin ayrıntılı olarak incelenmesidir. Yöntem: Çalışma KKTC'de 2018 Mayıs ayında 18-65 yaşları arasındaki 468 kişi ile yapılmıştır. Bölgeler, maksimum çeşitliliğe yönelik amaçsal örnekleme göre kotalı çok basamaklı tabakalandırılmış seçkisiz (randomize) örnekleme yöntemi ile seçilerek çalışmaya alınmıştır. Olguların sosyodemografik özellikleri yarı-yapılandırılmış 30 sorudan oluşan bilgi formu ve psikoaktif madde kullanımı ile ilgili sorular ise Avrupa Model Anket Formu ile incelenmiştir. Çalışmada betimleyici istatistik yöntemleri kullanılmış, gruplar arası farklı özellikler ki-kare istatistik yöntemi ile incelenmiştir. Bulgular: Surlariçi ve Maraş bölgelerinin sigara ve DPM kullanım oranları GMMB ve Köşklüçiftlik bölgelerinden daha yüksek alkol kullanma oranlarının ise daha düşük olduğu tespit edilmiştir. Surlariçi ve Maraş bölgelerinde en yaygın madde esrardır.Esrardan sonra sentetik kannabinoid ve yatıştırıcı-sakinleştirici ilaç kullanımın da yüksek olduğu tespit edilmiştir. Eroin, ekstazi ve LSD maddelerinin özellikle kontrol merkezlerinde yoğun olarak kullanıldığı gözlemlenmiştir. Surlariçi ve Maraş bölgeleri Türkiye'den en fazla göç alan bölgelerdir. Surlariçi ve Maraş bölgesindeki katılımcıların çoğunluğunun vatandaş olmadığı veya kaçak olarak ikamet ettikleri de tespit edilmiştir. Sonuç: KKTC'de özel bölgeolarak ele alınan Surlariçi ve Maraş bölgelerindeki Diğer psikoaktif madde (DPM) ve Yasa dışı madde (YM) kullanımının kontrol merkezlerine göre daha fazladır. Surlariçi ve Maraş bölgelerindeki düşük sosyoekonomik düzey, düşük eğitim düzeyleri, göçmenlik, işsizlik gibi sosyodemografik karakter özelliklerinin madde kullanımı üzerinde etkili olduğu söylenebilir. Bu çalışma, gelecekte yapılacak olan önleme çalışmalarına ışık tutacak olup halk sağlığı politikaları belirlenirken özel bölgelere önem verilmesi gerektiği ortaya çıkarmıştır. (Anadolu Psikiyatri Derg 2020; 21(2):165-172)

Psychoactive substance use profile and risk factors in TRNC risky regions: TRNC four regions sample

Objective: Some special regions around the world have an important role, in the increasing use of psychoactive substances. The aim of the study is to examine the profile of psychoactive substance users in Lefkoşa/Surlariçi (walled city) and Gazimağusa/Maraş regions, which are considered as special regions in TRNC. Methods: The study was carried out in May 2018 with 467 participants between the ages of 18 and 65. The regions were chosen by randomized sampling method with multiple stratified based on purposive sampling, aiming for maximum diversity. The questionnaires consisted of 30 semi-structured questions, whilst, the use of psychoactive substances were examined with the European Model Questionnaire. Descriptive statistical methods were used and different characteristics were analyzed with chi-square statistical method. Results: The rates of cigarette and other psychoactive drug (OPD) use in the Surlariçi and Maraş regions were found to be lower than those in Central Region of Gazi-mağusa and Köşklüçiftlik regions. The most common substance in the Surlariçi and Maraş regions is cannabis. Synthetic cannabinoids and sedative/drug. Heroin, ecstasy and LSD substances are used extensively in control centers. Surlariçi and Maraş regions experience the most immigration from Turkey. The majority of the participants in the Surlariçi and the Maraş region were not citizens and were mainly illegals. Conclusion: The use of OPD and illegal substances in the Surlariçi and Maraş regions is higher than the control centers. Sociodemographic characteristics such as low socioeconomic level, low education levels, immigration and unemployment in the special regions have an effect on substance use. This study shed light on future prevention efforts and found that more attention should be paid to special areas in setting public health policies. (Anatolian Journal of Psychiatry 2020; 21(2):165-172)

PDF

___

1. Derdiman RC. Uyuşturucu maddeler hakkında genel bilgi ve uyuşturucu maddelerle mücadele esasları. Akademik Araştırmalar Derg 2006; 28:103-122. 2. Karakuş G, Evlice YE, Tamam L. Psikiyatri kliniğinde yatan hastalarda alkol ve madde kullanım bozukluğu sıklığı. Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi 2012; 37:37-48.
3. Milosevic A, Ledgerwood DM. The subtyping of pathological gambling: A comprehensive review. Clin Psychol Rev 2010; 30(8):988-998.
4. Ebert MH, Loosen PT, Nurcombe B. Psikiyatrik Tanı ve Tedavi. S Birsöz, T Kahraman (Çev.), Ankara: Güneş Kitabevi, 2003.
5. Altıntoprak AE, Akgür SA, Kitapçıoğlu G, Yüncü Z, Coşkunol H. Denetimli serbestlik olgularının retrospektif analizi: sosyodemografik özellikler, bireysel ve ailesel bağımlılık ve suç öyküleri ve tedavi yanıtları. Bağımlılık Dergisi 2014; 15(1):1-9.
6. Cılga İ. Gençlerin gelişiminde ve madde kullanımlarını önlemede gençlik merkezlerinin rolü. Aile ve Toplum 2001; 1(4):1-6.
7. Bulut M, Savaş HA, Cansel N, Selek S, Kap Ö, Yumru M, ve ark. Gaziantep Üniversitesi alkol ve madde kullanım bozuklukları birimine başvuran hastaların sosyodemografik özellikleri. Bağımlılık Dergisi 2006; 7:65-70.
8. Macleod J, Oakes R, Copello A, Crome I, Egger M, Hickman M, et al. Psychological and social sequelae of cannabis and other illicit drug use by young people: a systematic review of longitudinal, general population studies. The Lancet 2004; 363:9421, (1579). 9. Report of the International Narcotics Control Board for (2011). United Nations, New York, NY,USA(2011).www.unodc.org/documents/south asia/reports/2011_INCB_ANNUAL_REPORT_ english_PDF.pdf.
10. Edward PM. Using developmental science to reorient our thinking about criminal offending in adolescence. J Res Crime Delinq 2014; 51:4, (467).
11. Dereboy Ç, Şahin E. Çocukluk çağı travmalarının, kimlik gelişimi, duygu düzenleme güçlüğü ve psikopatoloji ile ilişkisi. Türk Psikiyatri Derg 2018; 29(3):147-153.
12. Turhan E, İnandı T, Özer C, Akoğlu S. Üniversite öğrencilerinde madde kullanımı, şiddet ve bazı psikolojik özellikler. Türkiye Halk Sağlığı Dergisi 2011; 9.
13. Altuner D, Engin N, Gürer C, Akyay I, Akgül A. Madde kullanımı ve suç ilişkisi: Kesitsel bir araştırma. Tıp Araştırmaları Dergisi 2009; 7(2):87-94.
14. Işıklı S, Irak M. Türkiye’de Madde Kullanımı ve Bağımlılığı Profili Araştırması: 2002 Yılı Madde Kullanımı Geniş Alan Araştırması. Nihai Rapor. Türk Psikologlar Derneği 2002, s.55-65.
15. Booth M. Haşhaştan Eroine: Uyuşturucunun 6000 Yıllık Öyküsü. Ö Arıkan (Çev.), İstanbul: Sabah Kitapçılık, 1996.
16. UNODC, Birleşmiş Milletler Uyuşturucu ve Suç Ofisi. Dünya Uyuşturucu Raporu 2012, Birleşmiş Milletler Yayınları, 1.
17. Çakıcı E, Keskindağ B, Karaaziz M, Çakıcı M. KKTC ilköğretim öğrencileri arasında psikoaktif madde kullanım yaygınlığı ve risk etkenleri. Anadolu Psikiyatri Derg 2017; 18(3):273-282.
18. Çakıcı M, Çakıcı E, Subaşı B. KKTC Ortaokul Öğrencileri Arasında Madde Kullanım Yagınlığı. 8. Ulusal Sosyal Psikiyatri Kongresi Bilimsel Çalışmaları (28-31 Mayıs 2001, Lefkoşa), 2001, s.176- 182, Lefkoşa.
19. Çakıcı M, Çakıcı E, Eş A. KKTC lise gençliğinde uyuşturucu madde kullanımının yaygınlığı-2004. Anadolu Psikiyatri Derg 2010; 11:121-127.
20. Çakıcı M, Tutar N, Çakıcı E, Karaaziz M, Eş A. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde psikoaktif madde kullanımının yaygınlığı ve risk etmenleri: 2003-2013. Anadolu Psikiyatri Derg 2017;18(2):99-107.
21. Hosseinpoor AR, Parker LA, Tursan d'Espaignet E, Chatterji S. Socioeconomic inequality in smoking in low-ıncome and middle-ıncome countries: results from the World Health Survey. PLoS One 2012; 7(8):42-43.
22. Kaiser M, Reutter M, Sousa PA, Strohmaier K. Smoking and local unemployment: evidence from Germany. Economic & Human Biology 2018; 29(2):138-147.
23. Uslu F. 1960 sonrası turizm ile birlikte gelen sosyokültürel ve mekansal değişim: Antalya Kaleiçi örneği. Electronic Turkish Studies 1960; 13(2):865-887.
24. Çalı, HH. Türkiye’de kentsel mekanda mağdursuz suç örneği olarak “uyuşturucu ve uyarıcı madde kullanma”. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 2012; 16(1):37-56.
25. Çakıcı M, Dirisu G, Karaaziz M, Buran A. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde Psikoaktif Madde Kullanımının Yaygınlığı ve Risk Etmenleri 2018. Lefkoşa: KKTC Başbakanlık Devlet Basımevi.
26. Zeman ÖH, Söyler ÇH, Altıntoprak EA. Madde kullanım geçmişli bireylerin olumsuz otomatik düşünceleri ve öğrenilmiş çaresizlik örüntülerinin incelenmesi. Kıbrıs Türk Psikiyatri ve Psikoloji Dergisi 2019; 22(1).
27. Emeç H, Gülay E. Alkol tüketimi ve sosyodemografik değişkenlerin alkol tüketimi üzerine etkisi.Ekonomik Yaklaşım Dergisi 2008; 19(68):115-134.
28. World Health Organization. Global Status Report on Alcohol and Health. World Health Organization 2014.