Bilge EVREN, Cüneyt EVREN, Aslıhan YAPICI, Hoşafçı Mine GÜLER

Fibromyaljı hastalarında ağrı şiddeti ile psikiyatrik belirtiler arasındaki ilişki

Amaç: Bu çalışmanın amacı ayaktan tedavi gören kadın fibromyalji hastalarında ağrı şiddeti ile psikiyatrik belirtiler, depresyon ve anksiyete belirtilerinin şiddeti arasındaki ilişkiyi saptamaktır. Yöntem: Çalışma Ekim 2003 ve Mart 2004 tarihleri arasında Baltalimanı Kemik Hastalıkları Eğitim ve Araştırma Hastanesi'nde yapılmıştır. American College of Rheumatology tarafından önerilen operasyonel ölçütlere göre fibromyalji tanısı konmuş 51 kadın hasta çalışmaya alınmıştır. Sosyodemografik form dışında hastalara SCL-90, Beck Depresyon Envanteri (BDE), Beck Anksiyete Envanteri (BAE), Hamilton Anksiyete Ölçeği (HAÖ) ve Hamilton Depresyon Ölçeği (Ham-D) uygulanmıştır. Ağrı şiddeti Görsel Analog Skala (GAS) ve Sözel Değerlendirme Skalası (SDS) ile değerlendirilmiştir. Bulgular: GAS, SCL-90 ile değerlendirilen somatik, anksiyete ve fobi belirtileri ve genel belirti indeksi ile korelasyon gösterirken, SDS salt anksiyete belirtileri ile korelasyon göstermiştir. Hem GAS hem de SDS, BAE ile doğrusal korelasyon göstermiş, SDS ise BDE ile de korelasyon göstermiştir. GAS ve SDS ile Ham-D arasında korelasyon saptanmazken, her iki ölçek ile HAÖ arasında doğrusal korelasyon saptanmıştır. HAÖ somatik ve psişik alt ölçekleri değerlendirildiğinde, GAS her iki alt ölçekle korelasyon göstermiş, SDS ise sadece psişik alt ölçeği ile doğrusal korelasyon göstermiştir. GAS'ın sabit değişken olarak alındığı doğrusal regresyon analizinde BAE belirleyici olarak saptanırken, SDS'nın sabit değişken olarak alındığı doğrusal regresyon analizinde HAÖ'nn psişik alt ölçeği belirleyici olarak bulunmuştur. Sonuç: GAS daha çok somatik belirtiler ve anksiyete ile ilişkili olarak görünürken, SDS psişik anksiyete ile ilişkili gibi görünmektedir. Ayrıca sonuçlar aralarındaki nedensel ilişki nasıl olursa olsun fibromyaljili hastalarda depresyondan çok anksiyete şiddetinin ağrı şiddeti ile ilişkili olduğunu göstermektedir.

Anahtar Kelimeler:

Fibromiyalji, Hastalık ciddiyet indeksi, Psikiyatrik durum derecelendirme ölçekleri, Depresyon, Kaygı

___

1. Wolfe EF, Smythe HA, Yunus MB, Bennett RM, Bombardier C, Goldenberg ÖL ve ark. The American College of Rheumatology 1990 criteria for the classification of fibromyalgia. Report of the Multicenter Criteria Committee. Arthritis Rheum 1990:33:160-172.
2. Wolfe EF, Ross K, Anderson J, Russell IJ, Hebert L. The prevalence and characteristics of fibromyalgia in the general population. Arthritis Rheum 1995; 38:19-28.
3. Giesecke T, Williams DA, Harris RE, Cupps TR, Tian X, Tian TX ve ark. Subgrouping of fibromyalgia patients on the basis of pressure-pain thresholds and psychological factors. Arthritis Rheum 2003; 48:2916-2922.
4. Ataoğlu S, Özçetin A, Ataoğlu A, İçmeli C, Makarç S, VağU M. The relationship pain intensity, anxiety, and depression in patients with fibromyalgia and rheumatoid arthritis. Anatolian Journal of Psychiatry 2002; 3:223-226.
5. Grothe DR, Scheckner B, Albano D. Treatment of pain syndromes with venlafaxine. Pharmacotherapy 2004; 24:621-629.
6. Hudson JI, Mangwefh B, Pope HG, De Col C, Hausmann A, Gutweniger S ve ark. Family study of affective spectrum disorder. Arch Gen Psychiatry 2003; 60:170-177.
7. McBeth J, Silman AJ. The role of the psychiatric disorders in fibromyalgia. Curr Rheumatol Rep 2001; 3:157-164.
8. Yunus MB, Ahles TA, Aldag JC, Masi AT. Relationship of clinical features with psychological status in primary fibromyalgia. Arthritis Rheum 1991; 34:15-21.
9. Derogatis LR. SCL-90: Administration, Scoring and Procedure Manual-I for the revised version. Baltimore, MD: John Hopkins Univ., Clinical Psychometrics Unit, 1977.
10. Dağ İ. Belirti tarama listesinin (SCL-90-R) üniversite öğrencileri için güvenirliği ve geçerliği. Türk Psikiyatri Dergisi 1991; 2:5-12.
11. Beck AT, Ward CH, Mendelson M, Mock J, Erbaugh J. An inventory for measuring depression. Arch Gen Psychiatry 1961; 4:561-571.
12. Hisli N. Reability and validity of Beck Depression Inventory among university students. J Turk Psychol 1989; 7:3-13.
13. Beck AT, Epstein N, Brown G, Steer RA. An inventory for measuring clinical anxiety: psychometric properties. J Consult Clin Psychol 1988; 56: 893-897.
14. Ulusoy M, Erkmeri H, Şahin N. Turkish version of the Beck Anxiety Inventory: Psychometric properties. J Cog Psychother 1998; 12:163-172.
15. Williams BW. A structured interview guide for Hamilton Depression Rating Scale. Arch Gen Psychiatr 1978; 45:742-747.
16. Akdemir A, Örsel S, Dağ İ, İşcan N, Özbay H. Hamilton depresyon derecelendirme ölçeğinin geçerliliği, güvenilirliği ve klinikte kullanımı. 3P Dergisi 1996; 4:251-259.
17. Hamilton M. The assessment of anxiety States by rating. Br J Med Psychol 1959; 32:50-55.
18. Yazıcı MK, Demir B, Tanrıverdi N, Karaağaoğlu E, Yolaç P. Hamilton Anksiyete Değerlendirme Ölçeği: değerlendiriciler arası güvenirlik ve geçerlik çalışması. Türk Psikiyatri Dergisi 1998; 9:114-117.
19. Epstein SA, Kay G, Clauw D, Heaton R, Klein D, Krupp L ve ark. Psychiatric disorders in patients with fibromyalgia. A multicenter investigation. Psycho-somatics 1999; 40:57-63.
20. Ahles TA, Khan SA, Yunus MB, Spiegel DA, Masi AT. Psychiatric status of patients with primary fibromyalgia, patients with rheumatoid arthritis, and subjects without pain: a blind comparison of DSM-III diagnoses. Am J Psychiatry 1991; 148:1721-1726.
21. Yunus MB, Ahles TA, Aldag JC, Masi AT. Relationship of clinical features with psychological status in primary fibromyalgia. Arthritis Rheum 1991; 34:15-21.
22. Tuzun EH, Albayrak &, Eker L, Sozay S, Daskapan A. A comparison study of quality of life in women with fibromyalgia and myofascial pain syndrome. Disabil Rehabil 2004; 26:198-202.
23. Kurtze N, Gundersen KT, Svebak S. The role of anxiety and depression in fatigue and patterns of pain among subgroups of fibromyalgia patients. Br J Med Psychol 1998; 71(Pt 2):185-194.
24. Kurtze N, Svebak S. Fatigue and patterns of pain in fibromyalgia: correlations with anxiety, depression and co-morbidity in a female county sample. Br J Med Psychol 2001; 74(Pt 4):523-537.
25. Celiker R, Borman P, Oktem F, Gokce-Kutsal Y, Basgoze O. Psychological disturbance in fibromyalgia: relation to pain severity. Clin Rheumatol 1997; 16:179-184.
26. Sayar K, Gulec H, Topbas M, Kalyoncu A. Affective distress and fibromyalgia. Swiss Med Weekly 2004; 134(17-18):248-253.
27. Man Houdenhove B. Fibromyalgia: A challenge for modern medicine. Clin Rheumatol 2003; 22:1-5.
28. Anderberg UM, Marteinsdottir I, Hallman J, Baeckstroem T. Variability in the cyclicity affects pain and other symptoms in female fibromyalgia syndrome patients. J Musculoskel Pain 1998; 6:5-22.
29. Aaron LA, Bradley LA, Alarcon GS, Alexander RW, Triana-Alexander M, Martin MY ve ark. Psychiatric diagnoses in patients with fibromyalgia are related to health care-seeking behavior rather than to illness. Arthritis Rheum 1996; 39:436-445.
30. Hawley DJ, Wolfe F, Cathey MA. Pain, functional disability, and psychological status: a 12-month study of severity in fibromyalgia. J Rheumatol 1988; 15:1551-1556
31. Hujkisson HC. Visual analog scales. Task Force for the Handbook of Psychiatric Measures, AJ Rush: Handbook of Psychiatric Measures'da, Washington, DC, APA,2000,s.601-603.