Erol ÖZMEN, DİLEK ÖZMEN, Artuner DEVEC, A.Oryal TAŞKIN

Denetim odağının depresyon ve şizofreniye yönelik tutumlara etkisi

Amaç: Günümüzde kişilik özelliklerinin ruhsal bozukluklara yönelik tutumlar üzerine etkisi konusunda belli bir görüş birliği bulunmamaktadır. Bu araştırmada, denetim odağının depresyon ve şizofreniye yönelik tutumlara etkisinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Yöntem: Kesitsel araştırma niteliği taşıyan bu araştırmaya 196 üniversite öğrencisi alınmıştır. Katılımcıların depresyon ve şizofreniye yönelik tutumları araştırmacılar tarafından geliştirilen bir anket ile, denetim odağı ise Rotter'in İç-Dış Kontrol Odağı Ölçeği ile incelenmiştir. Depresyon ve şizofreniye yönelik tutumları değerlendiren anket formundaki maddeler ayrı ayrı değerlendirilerek denetim odağının ruhsal bozukluklara yönelik tutumlara etkisi araştırılmıştır. Bulgular ve Tartışma: Anketin depresyon bölümündeki 15 maddeden birinde, şizofreni bölümündeki 15 maddeden ikisinde maddelere ‘katılıyorum’ ve ‘katılmıyorum’ diye yanıt verenler arasında denetim odağı açısından istatistiksel olarak anlamlı bir fark olduğu belirlenmiştir. Birçok araştırmada bireylerin tutum ve davranışlarını etkilediği belirlenen denetim odağının, üniversite öğrencilerinin ruhsal bozukluklara yönelik tutumlarını önemli bir düzeyde etkilemediği görülmüştür. Fakat konunun aydınlığa kavuşabilmesi için yeni araştırmalar yapılması gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Şizofreni, Kesitsel çalışmalar, Anketler, Depresyon, İç-dış denetim, Tutum

The effect of locus of control on attitudes towards depression and schizophrenia

Objective: There is no consensus about the effects of personality traits on attitudes toward mental illness. The purpose of this study was to determine the effect of locus of control on attitudes toward depression and schizophrenia. Methods: A cross-sectional survey of 196 university students was conducted. Attitudes toward depression and schizophrenia were assessed by a questionnaire designed by the authors and locus of control was measured by using Internal-External Locus of Control Scale developed by Rotter.Results: The items of the attitudes questionnaire were analyzed one by one to find out the effect of locus of control to attitudes toward mental disorders. There is a statistically significant difference between the participants who answered the item as ‘I agree’ and ‘I don’t agree’ in one out of 15 items of depression part and two out of 15 items of schizophrenia part of the questionnaire. Discussion: Although many studies have shown that an individual's belief about locus of control has an important influence on his/her attitudes and behaviors, in this study it was seen that locus of control had no or minimal effect on attitudes toward depression and schizophrenia. But there is a need to implement new studies to illuminate the subject.

Keywords:

Schizophrenia, Cross-Sectional Studies, Questionnaires, Depression, Internal-External Control, Attitude,

PDF

___

1. Taşkın EO. içselleştirilmiş damga ve damgalanma algısı. EO Taşkın (ed.), Stigma, Ruhsal Hastalıklara Yönelik Tutumlar ve Damgalama, Ankara, Turkuaz Yayıncılık, 2007, s.73-114.
2. Soygür H, Cankurtaran Eş. Damgalama ve ruh sağlığı: Tarihsel süreç içinde bir bakış. EO Taşkın (ed.), Stigma, Ruhsal Hastalıklara Yönelik Tutumlar ve Damgalama, Ankara, Turkuaz Yayıncılık, 2007, s.73-114.
3. Taşkın EO. Ruhsal hastalıklara yönelik tutum ve damgalamayı etkileyen etmenler. EO Taşkın (ed.), Stigma, Ruhsal Hastalıklara Yönelik Tutumlar ve Damgalama, Ankara, Turkuaz Yayıncılık, 2007, s.73-114.
4. Arıkan K. Damgalama ve narsisizm. EO Taşkın (ed.), Stigma, Ruhsal Hastalıklara Yönelik Tutumlar ve Damgalama, Ankara, Turkuaz Yayıncılık, 2007, s.67-71.
5. Dağ i. Rotter’in iç-Dış Kontrol Odağı Ölçeği’nin (RiDKOÖ) üniversite öğrencileri için güvenirliği ve geçerliği. Psikoloji Dergisi 1991; 7:10-16.
6. Çoban AE. Lise son sınıf öğrencilerinin mesleki olgunluk düzeylerinin yordayıcı bazı değişkenlere göre incelenmesi. Eğitim Fakültesi Dergisi 2005; 6:39-54.
7. Tümkaya S. ilkokul öğretmenlerindeki denetim odağı ve tükenmişlikle ilişkisi. PAÜ Eğitim Fakültesi Dergisi 2000; 8 (özel sayı):1-8.
8. Basım N, şeşen H. Kontrol odağının çalışanların nezaket ve yardım etme davranışlarına etkisi: Kamu sektöründe bir araştırma. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 2006; 16:159-168.
9. Çoban AE, Hamamcı Z. Kontrol odakları farklı ergenlerin karar stratejileri açısından incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi 2006; 14:393-402.
10. Man A, Morrison M, Drumheller A. Correlates of socially restrictive and authoritarian attitudes toward mental patients in university students. Soc Behav Pers 1993; 21:333-338.
11. Morrison M, Man AF, Drumheller A. Multidimensional locus of control and attitudes toward mental illness. Percept Mot Skills 1994; 78(3 Pt 2):1281-1282.
12. Amerikan Psikiyatri Birliği. Mental Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal El Kitabı. Dördüncü baskı (DSM-IV), E Köroğlu (çev.), Ankara, Hekimler Yayın Birliği, 1995.
13. Yağışan N, Sünbül A, Yücalan ÖB. Müzik bölümü öğrencilerinin benlik imgeleri ve denetim odaklarının incelenmesi. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 2007; 1:243-262.
14. Çivitçi A. Erken ergenlik döneminde içsel-dışsal denetim odağı boyutları ve cinsiyete göre mantıkdışı inançlar. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi 2007; 14:3-12.
15. Tanrıdağ R. Sigara içme davranışı üzerinde denetim odağının etkisinin incelenmesi. Kriz Dergisi 2000; 8:21-26.
16. Erol A, Toprak G, Yazıcı F, Erol S. Üniversite öğrencilerinde yeme bozukluğu belirtilerini yordayıcı olarak kontrol odağı ve benlik saygısının karşılaştırılması. Klinik Psikiyatri 2000; 3:147-152.
17. Erol A, Toprak G, Yazıcı F. Üniversite öğrencisi kadınlarda yeme bozukluğu ve genel psikolojik belirtileri yordayan etkenler. Türk Psikiyatri Dergisi 2002; 13:48-57.