Sena KAPLAN, Esra SERGEK, Gülümser SERTBAŞ

POSTMENOPOZAL DÖNEM KADINLARDA KALKANEUS KEMİK MİNERAL YOĞUNLUĞUNU ETKİLEYEN RİSK FAKTÖRLERİNİN BELİRLENMESİ

Öz Bu çalışma postmenopozal dönem kadınlarda kalkaneus kemik mineral yoğunluğunu etkileyen risk faktörlerini belirlemek amacıyla tanımlayıcı olarak yapılmıştır. Araştırmanın örneklemini Gaziantep Akyol Sağlık Ocağına başvuran kantitatif ultrason yöntemi ile kalkaneus kemik mineral yoğunluğu ölçümleri yapılan fizyolojik ve cerrahi nedenlere bağlı olarak postmenopozal dönemde olan 247 kadın oluşturmuştur. Veri toplama aracı olarak kullanılan anket formunda; kadınların tanımlayıcı özellikleri, kemik mineral yoğunluğunu etkilediği düşünülen bazı risk faktörleri ve kalkaneus kemik mineral yoğunluğu ölçüm sonuçları yer almaktadır. Veri toplama formu 09-19 Mart 2004 tarihleri arasında uygulanmıştır. Elde edilen verilerin değerlendirilmesinde yüzdelik sayılar ve ki-kare testi kullanılmıştır. Araştırmaya katılan kadınların %6.6’ sının 51 yaş ve üzerinde, %48,2’sinin ilkokul mezunu, %74.9’unun evli olduğu belirlenmiştir. Araştırmaya katılan kadınların beden kitle indeksi, menarş yaşı, menopoz yaşı ve süresi, osteoporoz gelişen aile yakını bulunma durumları ile kalkaneus kemik mineral yoğunluğu arasında istatistiksel olarak fark önemli bulunmuştur (p < 0.05). Bunun yanında kadınların eğitim ve medeni durumu, doğal ten ve saç rengi, canlı doğum sayısı, laktasyon süresi, menopoz nedeni, hormon replasman tedavi alma durumu, sigara ve kahve tüketim durumu ile kalkaneus kemik mineral yoğunlukları arasındaki fark önemli bulunmamıştır (p > 0.05). Araştırmadan elde edilen sonuçlar doğrultusunda kadınlara uygun önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Postmenopozal osteoporoz, risk faktörleri

PDF

___

Akın A (2001). Aile planlamasından üreme sağlığına geçiş. Aktüel Tıp Dergisi 6(1): 4-8.

Akkuzu G, Akın A (1998). Menopoz son-rası ve yaşlılık döneminde kadının sağlık sorunları. Sağlık ve Toplum 8(3-4):68-72.

Aygün M (2000). İzmir bölgesi ka-dın popülasyonunda DEXA kemik mineral yoğunluğu referans değerleri. Tanısal ve Girişimsel Radyoloji 6(2):212-217.

Biberoğlu B (1993). Bone mineral density in turkish postmenoposal women. International Federation of Gynecology and Obstetrics 41:153-157.

Bollard P, Purdie DW, Langton CM (1998). Prevalence of osteoporosis and related risk factors in UK women in the seventh decade. Osteoporosis International 8:535-539.

Compston J, Cooper C, Kanis J (1995). Bone densitometry in clinical practice. Biritish of Medical Journal 310(10):1507-1510.

Devrim F, Ocak M, Yıldırım A ve ark. (2003). Kemik mineral yoğunluğunun kantitatif ultrason ile değerlendirilmesi. 19. Ulusal Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon Kongresi Yayını. http://www.ftr.kongresi. org.

Dilşen G (2002). Osteoporozun Epide-miyolojisi, Editör: Arasıl T, Osteoporoz, Epsilon Matbaacılık, Ankara.

Dünya Sağlık Raporu (1998). Çev. Editörü: Metin B, Akın A, Güngör İ, Birinci Baskı, T.C. Sağlık Bakanlığı Yayınları, Ankara.

Ergün A, Dilek S, Atay V ve ark. (1995). Menopoz ve osteoporoz. Yeni Tıp Dergisi. 12(1):94-99

Ertüngealp H (2000). Menopoz ve Osteoporoz, Editör: Ertüngealp H, Ulusal Menopoz ve Osteoporoz Derneği, From Reklam Hizmetleri, İstanbul. Frost M, Blake M, Fogelman I (2001). Ouantitative ultrasoundand bone mineral density are equally strongly associated with risk faktors for osteoporosis. The Journal of Bone and Mineral Research 16(2):406-416.

Goevaers S, Lesusink G (1998). The prevalence of low bone mineral density in dutch perimenopausal women, Osteoporosis International 8:404-409.

Gökçe Y, Akarırmak Ü, Akyüz G ve ark. (2001), Osteoporoz, Editör: Gökçe Y Modern Tıp Semirleri Dizisi, Güneş Ki-tapevi Yayınları, Ondokuzuncu Baskı, Ankara.

Guidelines For Preclinical Evaluation and Clinical Trials in Osteoporosis (1998). Report of WHO Study Group, Geneva.

Guthrie J, Ebelling P, Dennerstein L (2000). Risk factors for osteoporosis, Med-scape Women’s Health 5(5).

Johnell O (1997). The socioeconomic bur-den of fracture today and in the 21 st centrury. The American Journal of Me-dicine 103:20-26.

Gürer G, Şendur F, Bozbaş G (2003). Kemik dansitesi değerlendirilmesinde kulanılan kalkaneal kantitatif ultrasonografi ölçümleri ile DEXA sonuçlarının korelas-yonu. 19. Ulusal Fiziksel Tıp ve Rehabi-litasyon Kongresi Yayını. http://www.ftr. kongresi. org.

Kaplan S (2003). Postmenopozal dönem kadınların kemik mineral yoğunluğun etkileyen risk faktörlerinin belirlenmesi, Yayınlanmamış Bilim Uzmanlığı Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara

Klibanski A (2001). Osteoporosis preven-tion, diagnosis and therapy. South Med Journal. 94(6):561-568.

Okay G (1994). Osteoporozlu hastalarda beslenme ve kalsiyum metabolizması ara-sındaki ilişki, Yayınlanmamış Bilim Uzmanlığı Tezi, Dicle Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 1994.

Olson R (2000). Osteoporosis and vitamin K intake. The American Journal of Clinical Nutrition 71(5): 1031-1033.

Örgürtaş T, Yıldız C, Kutluay T (2000). Osteoporuzun tanımı, teşhisi ve tedavisi. Sağlık ve Toplum.. 10(4):3-6.

Özcebe H, Üstünsöz A (2001). Menopoz ve postmenopozal dönemde kadın sağlığı. Aktüel Tıp Dergisi 6(1): 60-67.

Rozenberg S, Vandramme J, Ayata N et al. (1999). Osteoporosis mangement. Inter-national Journal of Fert. Women’s Medicine 44(5): 241-249.

Seeman E, Cooper ME (2002). Effect of early menopause on bone mass in normal women and patients with osteoporosis, The American Journal of Medicine 85: 213-216.

Taşkın L (2000). Doğum ve kadın sağlığı hemşireliği. IV Baskı, Ofset Maatbacılık, Ankara.

Thompson JM, Modin G, Arnaud CD et al. (1997). Not all postmenopausal women an chronic steroid and estrogen treatment ar osteoporotic. Calcified Tissue International 61(8): 377-381.

Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması (1998). Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü, Ankara.

Ulufer F (1994). Menopoz ve osteoporoz. Türk Hemşireler Derneği Dergisi 44(5):32-34

Varenna M, Binelli L, Zuccihi F et al. (1999). Prevalence of osteoporosis by educational level in a cohort of postme-noposal women. Osteoporosis International 9: 234-242.

Who technical report series (1996). No:866, Geneva. http://www.int/ reproductive health/hrp/progress/40/pdf.

Yeldan İ (1997). Osteoporozun önlenme-sinde ve tedavisinde fiziksel aktivitenin rolü, Yayınlanmamış Bilim Uzmanlığı Tezi, İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.