JİNEKOLOJİK KANSER TEDAVİSİ SIRASINDA YAŞANAN PSİKOLOJİK SORUNLARIN KADININ CİNSEL YAŞAMINA ETKİSİ

Jinekolojik kanser tedavi şekillerinden olan histerektomi, vulvektomi, total pelvik ekzantrasyonu, kemoterapi ve radyoterapi gibi işlemler kadınlarda beden imajı kaygıları, kanserin tekrarlama korkusu ve posttravmatik stres bozukluğu nedeniyle anksiyete ve depresyona neden olarak kadınların cinsel yaşamlarını olumsuz etkilemektedir. Bu cerrahi işlemler sonrasında yaşanan organ kayıpları kadınların eşine hoş görünmeyeceği, cinsel olarak çekiciliğinin azalacağı ve cinsel yaşamının bozulacağı gibi değişik duygular yaşamalarına yol açarken, anksiyete ve depresyona olan eğilimlerini arttırmaktadır. Kadınların yaşadıkları anksiyete, sempatik aktivitenin artmasına, parasempatik sinir sisteminin inhibisyonuna neden olarak, genital vazokonjesyonu azaltmakta ve cinsel uyarının bozulmasına yol açmaktadır. Vazokonjesyonun azalması kadında lubrikasyonun azalmasına, buna bağlı olarak disparoni ve vajinismus sorunlarına neden olarak çiftlerin cinsel yaşamını olumsuz etkilemektedir. Jinekolojik kanser tanısı almış hastalara bakım verme noktasında en avantajlı konumda olan kadın sağlığı hemşireleri, bakım sürecinde kadınların yaşadıkları psikolojik problemlerin ve cinsel sorunların farkında olmalı, cinselliği bakımın önemli bir parçası olarak ele almalıdırlar.

The Effect of Some Psychological Problems Experienced During Gynecological Cancer Treatment Upon Women’s Sexual Life Gynecological cancer treatment procedures like hysterectomy, vulvectomy, total pelvic exenteration, chemotherapy and radiotherapy have negative effects on sex lives of women due to depression caused by concerns regarding body image, fear of cancer recurrence and post-traumatic stress disorder. Organ losses after surgical procedures cause most women to experience various negative emotions like not being as good looking or as sexually attractive as before and fear of sexual lives will be adversely affected. These women have also increased tendency for depression and anxiety. In addition, women may experience problems that may trigger low self-esteem such as hair loss, nausea, vomiting and weight changes due to chemotherapy and radiotherapy. During this time, the presence of depression also decreases sexual appetite and stimulation because of low serotonin and dopamine levels, leading to dyspareunia. Women's health nurses, who are most advantageous for providing health care to patients with gynecological cancer, should be aware of psychological and sexual problems of patients and should treat sexuality as an important part of caring process

Keywords:

Anxiety; body image; sexuality; depression; cancer,

PDF

___

Akyolcu N. Meme Kanserinde Cerrahi Girişim Sonrası Cinsel Yaşam. Meme Sağlığı Dergisi 2008;4(2):77-3.
Basson R, Shultz W. Kadınlarda cinsel istek ve uyarılma bozuklukları ve cinsel ağrı. Lue TF, Basson R, Rosen R, Giuiano F, Khoury S, Montorsi F, editörler. Seksüel Tıp. 1. Baskı. İstanbul: İstanbul Medikal Yayıncılık; 2006. p.865-68.
Basson R. Kadın Cinselliği ve Cinsel Bozukluklar. Gibbs R, Karlan B, Haney A, Nygaard I, editörler. Danforths Obstetrik ve Jinekoloji. 10. Baskı, Ankara: Güneş Tıp Kitabevleri; 2010. p.742-48.
Boehmer U, Potter J, Bowen D. Sexual Functioning After Cancer in Sexual Minority Women. The Cancer Journal 2009;15(1):65-9.
Buzlu S, Daştan N. Psikososyal Sorunlar- Anksiyete. Can G, editör. Onkoloji Hemşireliğinde Kanıta Dayalı Bakım. İstanbul Konsensesu. 1. Baskı. İstanbul: Nobel Tıp Kitabevleri; 2010. p 269.
Catt S, Fallowfield L, Jenkins V, Langridge C, Cox A. The Informational Roles and Psychological Health of Members of 10 Oncology Multidisciplinary Teams in the UK. British Journal of Cancer 2005;93(1):1092-7.
Çavdar İ. Meme Kanserli Hastalarda Cinsel Sorunlar. Meme Sağlığı Dergisi 2006;2(2):64-6.
Dansuk R, Ağargün M, Kars B, Ağargün HP, Turan C, Ünal O. Evaluation of the Psychosocial Characteristics of Gyneacologic Cancer Patients. T Klin J Gynecol Obst 2002;12(2):142-7.
Dean A. Supporting Women Experiencing Sexual Problems After Treatment for Breast Cancer. Cancer Nursing 2009;7(8):29-3.
Durmuşoğlu F, Erenus M. Nörovejetatif Semptomlar. Ertüngealp E, Seyisoğlu H, editör. Menopoz ve Osteoporoz. 1. Baskı. İstanbul: Form Reklam Hizmetleri;2000. p.23-6.
Eker E. Menopozda Psikiyatrik Sendromlar ve Cinsellik. Ertüngealp E, Seyisoğlu H, editör. Menopoz ve Osteoporoz. 1. Baskı. İstanbul: Form Reklam Hizmetleri;2000. p.39.
Erel T. Menopozda Genitoüriner Trofik Bozukluklar. Ertüngealp E, Seyisoğlu H, editör. Menopoz ve Osteoporoz. 1. Baskı. İstanbul: Form Reklam Hizmetleri;2000. p.42, 63-6.
Fobair P, Spiegel D. Concerns About Sexuality Breast Cancer. The Cancer Journal 2009;15(1):19-6.
Goldstein I, Giraldi A, Kadıoğlu A, Lusen HWV, Marson L, Nappi R ve ark. Kadın cinsel fonksiyon fizyolojisi ve kadın cinsel disfonksiyonun fizyopatolojisi. Lue TF, Basson R, Rosen R, Giuiano F, Khoury S, Montorsi F, editörler. Seksüel Tıp. 1. Baskı. İstanbul: İstanbul Medikal Yayıncılık; 2006. p.685-17.
Hawkins Y, Ussher J, Gilbert E, Perz J, Sandoval M, Sungquist K. Changes in Sexuality and Intimacy After the Diagnosis and Treatment of Cancer. Cancer Nursing 2009;32(4):271-80.
Jensen PT, Groenvold M, Klee MC, Thranov I, Petersan MA, Machin D. Longitudinal Study of Sexual Function and Vaginal Changes after Radiotherapy for Cervical Cancer. International Journal of Radiation Oncology 2003;56(4):937-49.
Katz R. Interventions for Sexuality After Pelvic Radiation Therapy and Gynecological Cancer. The Cancer Journal 2009;15(1):45-7.
Kornblith AB, Ligibel J. Psychosocial and Sexual Functioning of Survivors of Breast Cancer. Seminars in Oncology 2003;30(6):799-13.
Kütmeç C. Kadınlarda Cinsel Fonksiyon Bozukluğu ve Hemşirelik Bakımı. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi 2009;4(12):111-36.
Larrison EH. Sexuality issues. In: Lockwood S, ed. Womens Cancer. 1st ed. Jones and Bartlett Publishers; 2009. p.209.
Laurent SM, Simons AD. Sexual Dysfunction in Depression and Anxiety: Conceptualizing Sexual Dysfunction as part of an Internalizing Dimension. Clinical Psychology Review 2009;29(7):573-85.
McCorkle R, Tang ST, Greenwald H, Holcombe G, Lavery M. Factors Related to Depressive Symptoms among Long-term Survivors of Cervical Cancer. Health Care for Women International 2006;27(1):46-58.
Meston CM, Hull E, Levin RJ, Sipski M. Kadın orgazmı. Lue TF, Basson R, Rosen R, Giuiano F, Khoury S, Montorsi F, editörler. Seksüel Tıp. 1. Baskı. İstanbul: İstanbul Medikal Yayıncılık; 2006. p.785, 812.
Öztürk MO, Uluşahin A. Ruh Sağlığı Bozuklukları. 11. Baskı, Ankara: Tuna Matbaacılık; 2008. p.37-9, 269,853.
Park ER, Norris RL, Bober SL. Sexual Health Communication During Cancer Care. The Cancer Journal 2009;15(1):74-7.
Park SY, Bae DS, Nam JH, Park CT, Cho CH, Lee JM. et al. Quality of Life and Sexual Problems in Disease-Free Survivors of Cervical Cancer Compared with the General Population. Cancer 2007;110(12):271625.
Parker PA, Baile WF, De Moor C, Cohen L. Psychosocial and Demographic Predictors of Quality of Life in a Large Sample of Cancer Patients. Psycho-Oncology 2003;12(2):183-93.
Pınar G. Kanser Tedavisi Alan Hastalarda Cinsel Disfonksiyon ve Danışmanlığa İlişkin Hemşirelik Yaklaşımları. Gülhane Tıp Dergisi 2010;52(4):241- 45.
Pınar G, Algıer L, Çolak M, Ayhan A. Jinekolojik Kanserli Hastalarda Yaşam Kalitesi. Uluslar arası Hematoloji Onkoloji Dergisi 2008;3(18):141-9.
Pomel C, Atallah D, Bouedec GL, Rouzier R, Morice P, Castaigne D, Dauplat J. Laparoscopic Radical Hysterectomy for Invasive Cervical Cancer: 8-year Experience of a Pilot Study. Gynecologic Oncology 2003;91(3):534-9.
Price B. Understanding Patients Accounts of Body Image Change. Cancer Nursing Practice 2009;8(6):29-34.
Reis N. Jinekolojik Kanser Tedavilerinin Kadın Cinsel Sağlığına Etkisi. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2003;7(2):35-40.
Reis N. Jinekolojik Kanserli Hastaların Bakım ve Rehabilitasyonunda Hemşirenin Rolü. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2006;9(3):88-97.
Reis N, Coşkun A, Beji NK. Jinekolojik Kanserlerde Yaşam Kalitesi ve Etkileyen Faktörler. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2006;9(2):25-35.
Saevarsdottir T, Fridriksdottir N, Gunnarsdottir S. Quality of Life of Symtoms of Anxiety and Depression of Patients Receiving Cancer Chemotherapy. Cancer Nursing 2010;33(1):1-10.
Sertöz ÖÖ, Elbi Mete H, Noyan A, Alper M, Kapkaç M. Meme Kanserinde Ameliyat Tipinin Beden Algısı, Cinsel İşlevler, Benlik Saygısı ve Eş Uyumuna Etkileri: Kontrollü Bir Çalışma. Türk Psikiyatri Dergisi 2004; 15(4):264-75.
Scott JL, Kayser K. A Review of Couple-Based Interventions for Enhancing Womens Sexual Adjustment and Body Image After Cancer. The Cancer Journal 2009;15(1):48-56.
Steele R, Margaret I. Supportive Care Needs of Women with Gynecologic Cancer. Cancer Nursing 2008;31(4):288-91.
Taşkın L. Doğum ve Kadın Sağlığı Hemşireliği. 10. Baskı. Ankara: Sistem Ofset Matbaacılık. 2011. p.680.
Tokgöz G, Yaluğ İ, Özdemir S, Yazıcı A, Uygun K, Aker T. Kanser Hastalarında Majör Depresyon Yaygınlığı ve İlişkili Etkenler. Anadolu Psikiyatri Dergisi 2008;9(1):59-66.
Wenzel LB, Donnelly JP, Fowler JM, Habbal R, Taylor TH, Aziz N, Cella D. Resilience, Reflections, and Residual Stress in Ovarian Cancer Survivorship: A gynecologic Oncology Group Study. Psycho Oncology 2002;11(2):142-53.
Yıldırım NK, Özkan M, Özkan S, Özçınar B, Güler SA, Özmen V. Meme Kanserli Hastaların Tedavi Öncesi ve Sonrası Anksiyete, Depresyon, Yaşam Kalitesi. Nöropsikiyatri Arşivi 2009;46(1):175-81.
Yılmaz SD, Bal MD, Beji NK. Jinekolojik Kanser Tedavilerinin Kadın Cinsel Yaşamına Etkisi ve Hemşirelik Yaklaşımı. Androloji Bülteni 2010;40(1):75-7.