İki ekmeklik buğday ( T. aestivum L.) melezinde başak özelliklerinin genetiği üzerinde bir araştırma

İki ekmeklik buğday (T. aestivum L) melezinde ebeveynler (Pj ve 1'2> ve açılan generasyonlarin (F2, Fj ve F4) ortalama değerleri kullanılarak başak dane vehmi ve diğer başak özelliklerine ilişkin gen etkileri tahmin edilmiştir. Generasyon ortalamaları analizlerinden elde edilen bulgular ; Melez-l (6 x Gönen)' de başakta başakcık sayısı dışında diğer özellikler için eklemeli etkilerin, Melez-2 (22 x Gönen)' de de başakta ve başakçıkta dane sayıları dışında dominanttık gen etkilerinin her iki melezde generasyon ortalainürinü önemli katkılarının bulunduğunu ortaya kuymuşUü. iki iitelez populasyondu do tüm başak özelliklerinin kalıtımlarında epistasinin söz konusu olduğu belirlenmiştir. Melez-l (6 x Gönen )' de başakta dane sayısı için yapılacak bir seçimin etkili olabileceği; diğer melezde ise başak uzunluğu ve başakçıkta dane sayısı yönünden ileri generasyonlarda uygulanacak bir seçimde başarının etkili epistasi tipine bağlı olacağı sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

başaklar, buğday, Triticum aestivum, melezler

A study on gene action for spike characters in two spring wheat (T. aestivum L.) crosses

Generation means of parental (P] and P2) and segregating populations (Fj, Fj and F4) were used to estimate gene effects for grain yield per spike and other spike characters in two spring wheat (T. asetivum L.) crosses. Results of analyses for generation means indicated that additive effects for all except spikelets per spike in cross-1 (6 x Gönen) and dominance component for all but kernels per spike and kernels per spikelet in cross-2 (22 x Gönen) were significant. Epistasis was detected for spike characters studied in both crosses. It was concluded that a selection for kernels per spike should be effective in cross-1 (6 x Gönen) but for spike length and kernels per spikelet in other cross, the success of selection which may be practised in advanced generations should depend on the type ofepistatic gene effect.

Keywords:

spikes, wheat, Triticum aestivum, crosses,

PDF

___

Adams, M.V. 1967. Basis of yield component compensation in crop plants with special reference to field bean, Phaseolus vulgaris. Crop Sci. 7 : 505-510.
Amaya, A.A. 1972. Estimate of genetic effects of heading date, plant height and grain yield in durum wheat. Crop Sci. 12 : 478-481.
Bailey, T.B., C.O. Qualset, and D.F. Cox. 1980. Predicting heterosis in wheat. Crop Sci. 20 : 339-342.
Busch, R.H., K.A. Lucken, and R.C. Frohberg. 1971. F1 hybrids versus random F5 line performance and estimates of genetics effects in spring wheat. Crop Sci. 11 : 357-361.
Cantrell, R.G., and E.S. Haro-Arias. 1986. Selection for spikelet fertility in a semidwarf durum wheat population. Crop Sci. 26 : 691-693.
Chapman, S.R., and F.H. McNeal. 1971. Gene action for yield components and plant height in a spring wheat cross. Crop Sci. 11: 384-386.
Cavalli, L.L. 1952. An analysis of linkage in quantitative inheritance, Quantitative Inheritance, H.M.S.O., London.
Demir, İ., G. Ekmen, G. Öngören, and M. Altınbaş. 1986. Buğday melezlerinde line x tester analizi ve bundan ıslahta yararlanma olanakları. Bitki Islahı Simpozyumu Bildiri Özetleri. İzmir.
Demir, İ., G. Ekmen, and G. Öngören. 1987. Ekmeklik buğday hatlarıyla ticari buğday melezleri üzerinde genetik çalışmalar. Türkiye Tahıl Sempozyumu Bildiri Özetleri. İzmir.
Dudley, J.W., and R.H. Moll. 1969. Interpretation and use of estimates of heritability and genetic variences in plant breeding. Crop Sci. 9 : 257-262.
Edwards, L.H., H. Ketata, and E.L. Smith. 1976. Gen action of heading date, plant height and other characters in two winter wheat crosses. Crop Sci. 16 : 275-277.
Fonseca, S., and F.L. Patterson. 1968. Yield component heritabilities and interrelationships in winter wheat (Triticum aestivum L.). Crop Sci. 8 : 614-617.
Hayman, B.I. 1958. The separation of epistatic from additive and dominance variation in generation means. Heredity 12 : 371-390.
Hsu, P., and P.D. Walton. 1971. Relationships between yield and its components and structures above the flag leaf node in spring wheat. Crop Sci. 11 : 190-193.
Johnson, V.A., K.J. Bieyer, A. Haunold, and J.W. Schmidt. 1966. Inheritance of plant height, yield of grain and other plant and seed characteristics in a cross of hard red winter wheat, Triticum aestivum L. Crop Sci. 6 : 336-338.
Kempthorne, O. 1957. An introduction to genetic statistics. John Wiley and Sons Inc., New York.
Kesici, T and L. Benli. 1978. Ekmeklik buğdaylarda bitki verimiyle ilgili karakterlere gen etkilerinden ileri gelen varyans unsurlarının diallel melezleme yöntemiyle araştırılması. A. Ü. Zir. Fak. Yay. No : 668, Ankara.
Ketata, H, E.L. Smith, L.H. Edwards, and R.W. McNew. 1976a. Detection of epistatic, additive and dominance variation in winter wheat (Triticum aestivum L. em Thell.) Crop Sci. 16 : 1-4.
Ketata, H., L.H. Edwards, and E.L. Smith. 1976b. Inheritance of eight agronomic characters in a winter wheat cross. Crop Sci. 16: 19-22.
Liangh, G.H.L., and T.L. Walter. 1968. Heritability estimates and gene effects for agronomic traits in grain sorghum, Sorghum vulgare Pers. Crop Sci. 8 : 77-81.
Mather, K., and J.L. Jinks. 1971. Biometrical Genetics. Second Edition. Chapman and Hall Ltd., London.
Matzinger, D.F. 1963. Experimental estimates of genetic parameters and their applications in self-fertilizing plants. Statistical Genetics and Plant Breeding. NAS-NRC Publ., Washington D.C.
McVetty, P.B.E., and L.E. Evans. 1980. Breeding methodology in wheat. I. Determination of characters measured on F2 spaced for yield selection in spring wheat. Crop Sci. 20 : 583-586.
Nass, H.G. 1973. Determination of characters for yield selection in spring wheat. Can. J.Plant Sci. 53 : 755-762.
Puri, YP., C.O. Qualset, and W.A. Williams. 1982. Evaluation of yield components as selection criteria in barley breeding. Crop Sci. 22 : 927-931.
Singh, R.K., and B.D. Chaudhary. 1979. Biometrical Methods in Quantitative Genetic Analysis. Kalyani Publishers, Ludhiana.
Steel, R.G.D., and J.H. Torrie. 1980. Principles and Procedures of Statistics. McGrawHill Book Company Inc., Second Edition, New York.