Sınıf Öğretmenlerinin Okuryazarlık Öğretimine İlişkin Özyeterlik Algılarının İncelenmesi

Gelişmiş ülkeler arasında olabilmenin en önemli koşullarından biri okuryazar olmaktır. Bu doğrultuda, okuryazarlık okuma ve yazma becerilerine sahip olmanın yanı sıra aydınlanmanın da bir gerekliliğidir. Bu araştırmada sınıf öğretmenlerinin okuryazarlık öğretimine ilişkin özyeterlik algılarının ne düzeyde olduğunu belirlemek amaçlanmıştır. Nicel ve nitel boyutun bir arada kullanıldığı araştırma baskın-baskın olmayan karma yöntem deseninde tasarlanmıştır. Araştırmanın nicel boyutunda sınıf öğretmenlerinin okuryazarlık öğretimine ilişkin özyeterliklerini belirlemek amacıyla Öğretmenlerin Okuryazarlık Öğretimi Özyeterlik Algısı Ölçeği kullanılmıştır. Araştırmanın nitel boyutunda, ölçekten elde edilen verilerin ayrıntılı bir biçimde incelenmesi amacıyla sınıf öğretmenleri ile yarı yapılandırılmış görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Çalışma grubunu araştırmanın nicel boyutunda 666, nitel boyutunda 41 sınıf öğretmeni oluşturmaktadır. Bulgular, sınıf öğretmenlerinin okuryazarlık öğretimine ilişkin özyeterliklerinin oldukça yeterli düzeyde olduğunu göstermektedir. Bununla birlikte, cinsiyete göre sınıf öğretmenlerinin okuryazarlık öğretimine ilişkin özyeterlik algılarında kadın öğretmenlerin lehine anlamlı farklılık bulunduğu tespit edilmiştir. Ayrıca bulgular sınıf öğretmenlerinin okuryazarlık öğretimine ilişkin özyeterliklerinin mezun oldukları okul ve hizmet süresine göre farklılaştığını göstermektedir.

Investigation of Self-Efficacy Perceptions of Primary Teachers Regarding Literacy Teaching

One of the most important conditions for being among the developed countries is to be literate. In this context, literacy is a requirement of enlightenment as well as having reading and writing skills. In this study, it was aimed to determine the level of self-efficacy perceptions of classroom teachers regarding literacy teaching. The research, in which quantitative and qualitative dimensions were used together, was designed in a dominant-non-dominant mixed method design. Teachers' Literacy Teaching Self-Efficacy Scale was used to understand the self-efficacy level of primary teachers regarding literacy teaching in the quantitative phase of the research. In the qualitative phase, semi-structured interviews were conducted with primary school teachers to examine the data obtained from the quantitative phase in detail. The study group consists of 666 primary teachers in the quantitative phase and 41 teachers in the qualitative phase. The findings show that the self-efficacy of classroom teachers regarding literacy teaching is quite sufficient. However, it was determined that there was a significant difference in favor of female teachers in the self-efficacy perceptions of classroom teachers regarding literacy teaching according to gender. In addition, the findings show that the self-efficacy of classroom teachers regarding literacy teaching differs according to the school they graduated from and the length of service.

PDF

___

Akbabaoğlu, M. (2019). Sınıf öğretmeni adaylarının üst bilişsel okuma stratejileri, okuma motivasyonları ve kitap okuma alışkanlığına ilişkin tutumlarının incelenmesi: Afyonkarahisar örneği (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Afyonkarahisar.
Akyol, H. (2010). Yeni programa uygun Türkçe öğretim yöntemleri. Ankara: Pegem.
Akyol, H. (2011). Türkçe ilkokuma yazma öğretimi. Ankara: Pegem.
Akyol, H. (2019). Programa uygun Türkçe öğretim yöntemleri. Ankara: Pegem.
Altun, T., Ekiz, D. ve Odabaşı, M. (2011). Sınıf öğretmenlerinin sınıflarında karşılaştıkları okuma güçlüklerine ilişkin nitel bir araştırma. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 17, 80-101.
Aşıcı, M. (2009). Kişisel ve sosyal bir değer olarak okuryazarlık. Değerler Eğitimi Dergisi, 7(17), 9-26.
Ateş, S., Çetinkaya, Ç. ve Yıldırım, K. (2014). Sınıf öğretmenlerinin yazma güçlükleri hakkındaki görüşleri. International Online Journal of Educational Sciences, 6(2), 475- 493.
Büyüköztürk, S. (2017). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
Clouse, B. F. (2005). 265 troubleshooting strategies for writers. Blacklick, OH, USA: McGrav- Hill Companies.
Cohen, A. D. (1990). Language Learning: InsightsforLearners, Teachers and Researchers. New York: Newbury House Publishers.
Coşkun, E. (2002). Okumanın hayatımızdaki yeri ve okuma sürecinin oluşumu. Türklük Bilimi Araştırmaları, 6, 231-244.
Coşkun, E. (2005). İlköğretim öğrencilerinin öyküleyici anlatımlarında bağdaşıklık, tutarlılık ve metin elementleri (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Döğüşgen, M. M. (2013). Çağdaş metotlarla hızlı okuma ve anlama sanatı. İstanbul: Ekinoks Yayınevi.
Ekin, Ö. ve İflazoğlu Saban A. (2019). Sınıf öğretmenlerinin okuma yazma öğretimi öz yeterlik algılarının incelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 53(2), 577-600.
Erdoğan, Ö. (2017). Sınıf öğretmenlerinin yazma stratejilerini kullanma durumlarına ilişkin görüşleri. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(1), 658-678.
Erdoğan, Ö., Gülay, A. ve Uzuner, F. G. (2017). Sınıf öğretmenlerinin yazma güçlüğüne ilişkin görüşleri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 16(61), 700-718.
Fayetörbay, B. (2018). Sınıf öğretmeni adaylarının okuma stratejilerini kullanma düzeylerinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
Gül, G. (2007). Okuryazarlık sürecinde aile katılımının rolü. Özel Eğitim Dergisi, 8(1), 17-30.
Güneş, F. (2007). Türkçe öğretimi ve zihinsel yapılandırma. Ankara: Nobel Yayıncılık.
Güneş, F. (2009). Hızlı okuma ve anlamı yapılandırma. Ankara: Nobel Yayınları.
Harris, K. R., Graham, S. ve Schmidt, T. (1997). Self-regulated strategy development: Two decades of classroom-based research. Cambridge, M.A: Brookline Books.
Harris, K. R., Santangelo, T., & Graham, S. (2010). Metacognition and strategies instruction in writing. New York: Guilford Press.
İnan, D. D. (2005). İlköğretim I. kademe öğrencilerinin okuma alışkanlıklarının incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
İnnalı, H.Ö. ve Aydın, İ.S (2018).Yazma stratejilerinin öğretimine yönelik öğretmen görüşlerinin incelenmesi. Turkish Studies Educational Sciences, 13(27), 879-889.
Kabaş, İ. ve Yıldız, S. (2020). Sınıf öğretmenlerinin ilk okuma yazma öğretimi öz yeterlik algıları ile türkçe dersi ilk okuma yazma öğretim programına bağlılıkları. Researcher: Social Science Studies, 8(1), 105-134.
Karatay, H. (2011). Okuma eğitimi kuram ve uygulama. Ankara: Berikan Yayınevi.
Karatay, H., Destebaşı, F., Tezel, K. V. ve Pektaş, S. (2018). Öğretmenlerin okuryazarlık öğretimi özyeterlik algısı ölçeği Türkçe uyarlaması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Milli eğitim Bakanlığı Yayınları, 47(220), 105- 131.
Kellogg, R. T. (1994). The psychology of writing. New York: Oxford University Press.
Kuçuradi, İ. (2011). Etik. Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu Yayınları.
Küçükyılmaz, E. A. ve Duban, N. (2009). Sınıf öğretmeni adaylarının fen öğretimine yönelik öz-yeterlik inançları ve öz-yeterlik inançlarını etkileyen etmenlere ilişkin görüşleri. e-Journal of New World Sciences Academy Education Sciences , 4(1), 71-83.
Leki, I. (1995). Coping strategies of esl students in writing tasks across the curriculum. Tesol Quarterly, 29(2), 235-260.
Leki, I. (2002). Academic writing: Exploring processes and strategies. Cambridge: Cambridge University Press.
Mason, L. H., Harris, K. R., & Graham, S. (2011). Self-regulated strategy development for students with writing difficulties. Theory into practice, 50(1), 20-27.
Merriam, S. B. (2013). Nitel araştırma: Desen ve uygulama için bir rehber. Ankara: Nobel Yayıncılık.
Muin, J. A., Ryanto, R., & Wibowo, S. B. (2020). Teacher competencies for dyslexia students. Universal Journal of Educational Research, 8(3), 904-908.
Murphy, M. M. (2007). Enhancing print knowledge, phonological awareness, and oral language skills with at-risk preschool children in Head Start classrooms (Unpublished Doctoral Dissertation). University of Nebraska, Lincoln.
Ortiz, R. W. (2004). Hispanic/Latino fathers and children literacy development examining involvement practices from a sociocultural context. Journal of Latinos and Education, 3(3), 165-180.
Önal, İ. (2010). Tarihsel değişim sürecinde yaşam boyu öğrenme ve okuryazarlık: Türkiye deneyimi. Bilgi Dünyası, 11(1), 101-121.
Özbaşı, D. ve Çırıkçı-Demirtaşlı, N. (2013). Sınıf öğretmenlerinin ölçme ve değerlendirme ile ilgili yeterliklere ilişkin algılarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 46(2), 25-46.
Özbay, M. (2002). Yazılı anlatım becerilerinin geliştirilmesi. Ankara: Can Basın Yayın Reklam.
Özdemir, E. (1993). Okuma sanatı. Ankara: İnkılap Kitabevi.
Piloneita, P. (2006), Genre and comprehension straregies presented in elementary basal reading programs: A content analysis (Unpublished Doctoral Dissertation). Coral Fables Florida, University Of Miami.
Sahin, C., Bullock, K., & Stables, A. (2002). Teachers’ beliefs and practices in relation to their beliefs about questioning at key stage 2. Educational Studies, 28(4), 371-384.
Sakız, G (2013). Başarıda anahtar kelime: Öz yeterlik. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 26(1), 185-209.
Savaş, B. (2006). Okuma eğitimi ve çocuklarda dil gelişimi. İstanbul: Alfa yayıncılık.
Sever, S. (2004). Türkçe öğretimi ve tam öğrenme. Ankara: Anı Yayıncılık.
Soyuçok, M. ve Balantekin, Y. (2021). Sınıf öğretmenlerinin okuma ve mesleki motivasyonları ile okuryazarlık öğretimi öz yeterlik algıları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34(3), 1171-1203.
Tashakkori, A. ve Teddlie, C. (1998). Mixed methodology: Combining qualitative and quantitative approaches. London: Sage Publications.
Topuzkanamış, E. (2010). Türkçe Ders Kitaplarında Okuma Stratejileri. 10. Uluslararası Dil, Yazın ve Deyişbilim Sempozyumu. Gazi Üniversitesi, Ankara, (3-5 Kasım), 359-367.
Topuzkanamış, E. (2014). Yazma stratejileri öğretiminin Türkçe öğretmenliği birinci sınıf öğrencilerinin yazma başarısına etkisi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Eğitim Dergisi, 3(2), 274-290.
Topuzkanamış, E. ve Maltepe, S. (2010). Öğretmen adaylarının okuduğunu anlama ve okuma stratejilerini kullanma düzeyleri. Türklük Bilimi Araştırmaları Dergisi, 27, 655-677.
Tschannen-Moran, M., & Johnson, D. (2011). Exploring literacy teachers’ self-efficacy beliefs: Po- tential sources at play. Teaching and Teacher Education, 27(4), 751-761.
Tschannen-Moran, M., Woolfolk Hoy, A., & Hoy, W. K. (1998). Teacher efficacy: Its meaning and measure. Review of Educational Research, 68(2), 202-248.
Ünalan, Ş. (2006). Türkçe öğretimi. Ankara: Nobel Yayıncılık.
Ürün Karahan, B. (2017). Türkçe öğretmeni adaylarının okur özyeterlik algılarının okuduğunu anlama düzeyleri ile ilişkisi. Okuma Yazma Eğitimi Araştırmaları, 5(2), 65-74.
Vicky, Z. C. (2001). Emergent literacy. Florida Literacy and Reading Excellence Center.
Yalçın, A. (2006). Türkçe öğretim yöntemleri-yeni yaklaşımlar. Ankara: Akçağ.
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık
Yıldız, E. (2016). Öğretmenlerin meslek etik ilkelerine uygun davranma algılarının işe yabancılaşma- yaşam doyumu ve bazı değişkenler açısından incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kırşehir.