Tazegül DEMİR ATALAY, Şule FIRAT DURDUKOCA

Öğretmen Adaylarının Değerlere İlişkin Metaforları

Bir toplumun sosyal, kültürel, ekonomik, milli ve manevi birçok kodunun şifresi olarak nitelendirebileceğimiz “değer” kavramı, yaşadığımız çağın en temel çalışma alanını oluşturmaktadır. Nitekim küreselleşen dünyada toplumlara özgü özellikler giderek yok olmakta ya da değişime uğramaktadır. Bu nedenle uluslara özgü değerlerin tespiti ve gelecek nesillere aktarılması hayati öneme sahiptir. Bu aktarımda en önemli vazife ise öğretmenlere düşmektedir. Bu nedenle değer kavramı ve bu kavram dahilindeki tüm bilinmezleri öğretmenlerin ve bu mesleğe henüz başlamamış öğretmen adaylarının her yönüyle bilmesi gerekmektedir. Bu araştırmaya da bu gereklilik kaynaklık etmiştir. Araştırmada iki kısımdan oluşan bir incelenmeye gidilmiştir. Bu kapsamda farklı alanlarda eğitim gören öğretmen adaylarının milli/manevi/evrensel değerlere yönelik metaforik algılarını belirlenmeye çalışan üç soruluk bir form kullanılmıştır. Yine aynı formda “Milli/manevi/evrensel değer nedir açıklayınız ve örnekler veriniz” şeklinde düzenlenmiş açık uçlu üç adet soru verilmiş ve öğretmen adaylarının daha çok bilgi ve kavrama düzeyinde değer kavramına ilişkin alt yapıları belirlenmeye çalışılmıştır. Nitel araştırma yöntemleri arasında yer alan fenomonolojik modelle desenlenen bu araştırmanın örneklemini 2017-2018 bahar yarıyılında Kafkas Üniversitesi Eğitim Fakültesi bünyesinde yer alan Anabilim Dallarının 4. sınıflarında öğrenim gören ve araştırmaya gönüllü olarak katılmak isteyen toplam 182 öğretmen adayı oluşturmaktadır. Amaçsal örnekleme yöntemiyle belirlenen araştırmanın çalışma grubunu 4. sınıflarda öğrenim gören öğretmen adayları oluşturmaktadır. Bu grubun belirlenmesindeki amaç, bu adayların hizmet öncesi eğitimlerinin son aşamalarında olmaları nedeniyle, daha fazla sayıda genel kültür, öğretmenlik meslek bilgisi ve alan bilgisi dersleri almaları ve bu derslerin kapsamına serpiştirilmiş olan milli, manevi ve evrensel değerler hakkında diğer öğrenim kademelerindeki öğrencilere göre daha fazla bilgiye sahip olmaları sayıltısıdır. Verilerin analizinde nitel yöntemler arasında yer alan içerik analizi çözümleme tekniği kullanılmıştır. Araştırma sonucunda araştırmaya katılan 182 öğretmen adayından; 154’ünün milli değer kavramına ilişkin geçerli 71 adet, 125’inin manevi değer kavramına ilişkin geçerli 59 adet, 140’ının ise evrensel değer kavramına ilişkin geçerli 67 adet metafor ürettikleri tespit edilmiştir. Katılımcı öğretmen adaylarının milli değer kavramına yönelik olarak en sık ürettikleri metaforun ise “bayrak” olduğu belirlenmiştir. Katılımcı 182 öğretmen adayının 125’inin manevi değer kavramına ilişkin olarak 59 adet geçerli ve farklı metafor ürettiği tespit edilmiştir. Bu metaforlar içerisinde frekans değeri en yüksek olan ise “sevgi” metaforudur. Yine öğretmen adaylarının evrensel değer kavramına yönelik olarak geçerli 67 metafor ürettikleri ve en sık üretilen metaforların ise “dünya, gökyüzü” ve “su” metaforları olduğu tespit edilmiştir.

Metaphors Used by Prospective Teachers regarding the Concept of Value

The concept of "value", which can be characterized as social, cultural, economic, national and moral codes of a community, constitutes the most basic field of study in our times. As a matter of fact, features unique to each society are gradually disappearing or changing in the globalizing world. For this reason, the identification of international values and their transfer to future generations are vital. The most important responsibility for this transfer falls squarely on the shoulders of teachers. For this reason, in-service teachers and prospective teachers need to know every aspect of the notion of value and all the unknowns regarding this concept. This necessity forms the basis for this research. A two-part investigation was conducted in this study. A threequestion form was used to determine the metaphorical perceptions of national/moral/universal values of prospective teachers in different fields. In the same form, three open-ended questions were given such as "Explain what national/moral/universal values mean and give examples", and an attempt was made to determine the sub-structures related to the concept of value at the levels of knowledge and perspective of the prospective teachers. A total of 182 prospective teachers who were in their senior year at the Kafkas University Faculty of Education in the Spring semester of the 2017-2018 academic year and who voluntarily participated in the study, constituted the sample of this research designed, using the phenomonological model which is a qualitative research method. The study group of the research consisted of senior students, and it was formed, using the objective sampling method. The purpose of forming the sample from senior students was that the participants were in the final phase of their pre-service education, and they had taken more general knowledge, professional and field knowledge courses and learned more about national, moral and universal values in those courses in comparison with other students. In the analysis of the data, content analysis technique, which is one of the qualitative methods, was used. Based on the results, 154 out of 182 participants produced 71 valid metaphors for the national value concept, 125 participants produced 59 valid metaphors for the moral value concept, and 140 participants produced 67 valid metaphors for the universal value concept. It was determined that the most frequently produced metaphor for the concept of national value by participant prospective teachers was "flag". It was also determined that 125 out of 182 participants produced 59 valid but different metaphors regarding the concept of moral value. Among these metaphors, "love" metaphor had the highest frequency. Again, it was determined that prospective teachers produced 67 valid metaphors for the concept of universal value, and that the most frequently produced metaphors were "world”, “sky" and "water".

PDF

___

Acun, İ., Yücel, C., Önder, A. ve Tarman, B. (2013). Değerler: Kim ne kadar değer veriyor? Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(1), 191-206.
Akbaba Altun, S. (2003). Eğitim Yönetimi ve Değerler. Değerler Eğitimi Dergisi. Cilt I, Sayı 1.s.: 7-17
Akbaş, O. (2004). Değer eğitiminde yeni yaklaşımlar (4-5.Sınıflar) öğretim programı. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı
Akyol, Y. (2016). Ortaokul 6.sınıf öğrencilerinin vatanseverlik değerine ilişkin metaforik algıları. Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi, 3(7), 19-32.
Arslanoğlu, İ. (2005) Türk değerleri üzerine bir değerlendirme. Küreselleşme Karşısında Değerlerimiz Sempozyumu, Felsefe Dünyası Dergisi, 3–4 Haziran 2005/41, 64–77.
Aydın, M. (2003). Gençliğin değer algısı: Konya örneği. Değerler Eğitimi Dergisi, I(3), 121-144.
Bacanlı, H. (1999). Duygusal Davranış Eğitimi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım
Baş, T. ve Akturan, U. (2013). Nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Bilgin, N. (1995). Sosyal psikolojide yöntem ve pratik çalışmalar. İstanbul: Sistem Yayıncılık.
Büyüköztürk, Ş., Kılıç-Çakmak, E., Akgün, E.Ö., Karadeniz, Ş. ve Campbell, A. (2006). Gently Gently Gently Acrylic On Canvas, Mounted On Paper, 30cm Diameter., Integral Revıew 3
Cüceloğlu, D. (2001). Anlamlı ve Coşkulu Bir Yaşam İçin Savaşçı. İstanbul: Remzi Kitabevi.
Cortazzi, M. ve Jin, L. (1999). Bridges to Learning: Metaphors of Teaching, Learning and Language, L. Cameron ve G. Low (Eds.) Researching and Applying Metaphor (pp. 149-176). New York: Cambridge University Press
Çelikkaya, T. ve Seyhan, O. (2017). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin ve öğretmen adaylarının evrensel değerlere ilişkin metafor algıları. E-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 8(3), 65-87.
Demirel, F. (2016). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
Doğan, İ. (2004). Türk Eğitim Sisteminde Değer Sorunu. Değerler Eğitim Uluslararası Sempozyumu, Değerler Eğitimi Merkezi, 26-28 Kasım 2004, İstanbul.
Doğanay, A. (2006). Değerler Eğitimi. Hayat Bilgisi ve Sosyal Bilgiler Öğretimi. (Editör: Cemil Öztürk). Anakara: Pegem A Yayıncılık
Dönmez, C. (2006). Değerler eğitiminde kahramanların kullanımına bir örnek: Mustafa Kemal Atatürk. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 26, 113-133.
Ellis, R. ve Barkhuizen, G. (2009). Analysing Learner Language. Oxford: Oxford University Press.
Erdem, A. R. (2003). Üniversite Kültüründe Önemli Bir Unsur: Değerler. Değerler Eğitimi Dergisi, I(4), 55-72.
Ergün, M. (1994). Eğitim Sosyolojisine Giriş. (Eğitim ve Toplum). Ankara: Ocak Yayınları.
Eroğlu, A. M. (2008). Toplumda Manevi Değerler Dili. Uluslararası Sosyal Bilimciler Kongresi. 22-24 Ekim 2008 Kırgızistan.
Esmer, Y. (1998). ‘Ahlaki Değerler ve Toplumsal Değişme’, Türkiye’de Bunalım ve Demokratik Çıkış Yolları: Ankara: Türkiye Bilimler Akademisi.
Fırat, H. ve Mocan, A. (2014). Türkçe Ders Kitaplarındaki Hikâyelerde Yer Alan Değerler. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 18-3, 25-49.
Hughes, Scott H. (2003-2004) Understandıng Conflıct In A Postmodern World, http://scholarship.law.marquette.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1189&context=mulr Marq. L. Rev. 681) Understanding Conflict in a Postmodern World; Hughes, Scott H.
Güngör, E.(1998). Değerler Psikolojisi Üzerine Araştırmalar. Ankara: Ötüken Yayınları
Kağıtcıbaşı C. ve Kuşdil M.E. (2000). Türk Öğretmenlerinin Değer Yönelimleri ve Schwartz Değer Kuramı. Türk Psikolojisi Dergisi, 45(15), 59-76.
Karaçanta, H. (2013). Üniversite öğrencilerinin milli değerlere yönelik metaforları. Gazi Üniversitesi Endüstriyel Sanatlar Eğitim Fakültesi Dergisi, 32, s.107-114.
Kılıç, R. (1996). Olgu ve Değer Problemi. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 35, 359-361.
Kirschenbaum, H. (1995). Enhance Values and Morality. Boston: Allyn and Bacon
Kliebard, H. M. (1982). Curriculum theory as metaphor. Theory Into Practice, 21, 11–17.
Kluckhohn, C. (1951). Values and value orientations in the theory of action: An exploration in definition and classification. In T. Parsons, & E. Shils (Eds.). Toward a general theory of action (pp. 388-433). Cambridge, MA: Harvard University Press.
Lakoff, G. ve Johnson, M. (2005). Metaforlar, Hayat, Anlam ve Dil. İstanbul: Paradigma Yayınları.
Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) (2017). Öğretmenlik mesleği genel yeterlikleri. http://oygm.meb.gov.tr/www/ogretmenlik-meslegi-genel-yeterlikleri/icerik/39 adresinden 04.05.2018 tarihinde alınmıştır.
Richardson, D., ve Matlock, T. (2007). The İntegration Of Figurative Language And Static Depictions: An Eye Movement Study Of Fictive Motion. Cognition, 102 (1), 129-138
Saban, A. (2009). Öğretmen adaylarının öğrenci kavramına ilişkin sahip olduğu zihinsel imgeler. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(2): 281-326.
Selanik-AY, N. ve Kurtdede-Fidan, N. (2013). Öğretmen adaylarının kültürel miras kavramına ilişkin metaforları. Turkish Studies, 8(12), 1135-1152.
Shakespeare, W. (2007). The Complete Works of William Shakespeare. London: Wordsworth Editions Limited
Tokdemir, M. A. (2007). Tarih öğretmenlerinin değerler ve değer eğitimi hakkındaki görüşleri. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi)Karadeniz Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Trabzon
Türkçe Sözlük, (2008). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Tural, S. (1992). Kültürel Kimlik Üzerine Düşünceler. Ankara: Ecdad Yayınevi.
Özbay, M. (2002). Kültür aktarımı açısından Türkçe öğretimi. Türk Dili, 602, 112-120.
Özgüven, İ. E. (1994). Psikolojik Testler, Ankara: Yeni Doğuş Matbaası.
Özkan, R. ve Taşkın, M. A. (2014). İlköğretim öğrencilerinin vatan olgusuna ilişkin algılarının belirlenmesi. Tarih Okulu Dergisi (TOD), 7(XVII), 889-906.
Ulusoy, K. (2007). Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Tarih Ve Ahlak Eğitimi İlişkisi Üzerine Görüşleri (Sakarya İl Örneği). Değerler Eğitimi Dergisi, 5(13), 155- 177.
Quale, A. (2002). The Role Of Metaphor İn Scientific Epistemology: A Constructivist Perspective And Consequences For Science Education. Science and Education, 11, 443–457
Yob, I. M. (2003). Thinking Constructively With Metaphors. Studies in Philosophy and Education, 22, 127–138.