Hakan TÜRKAN

11837

Osmanlı Taşrasında Memur Suçları (XIX. ve XX. Yüzyıl Safranbolu Örneği)

Devlet memuru görevi gereği devlet hizmetinde bulunan, bu yönüyle suç ve suçluyla daha az anılan bir kesimdir. Bununla birlikte devlet memurunun, elinde bulundurduğu görev, hak ve yetkileri istismar etmesi ve bunlardan yararlanarak suç işlemesi de mümkündür. Tarihin her döneminde bir devlet görevlisi olarak memurların işledikleri suçlar konusunda farklı uygulamalar ortaya çıkmıştır. Osmanlı Devleti’nde de devlet hizmetinde bulunan kişilerin işledikleri suçlar, dönemine göre farklı hukuki uygulamalara tabi tutulmuştur. Ancak bireysel hak ve özgürlükler ve insan hakları gibi kavramların etki ve yaygınlığı ile doğru orantılı olarak devlet memurlarının işledikleri suçlardan dolayı yargılanmalarında daha hukuki ve demokratik davranışlar ortaya çıkmıştır. Çalışmada XIX. ve XX. yüzyıl Osmanlı Devleti’nde devlet memurları tarafından işlenen suçların türleri, suç sebepleri, kamu düzenine ve sosyal hayata etkileri ve memur suçlarına karşı idarenin tavrı bir Osmanlı taşrası olan Safranbolu örneğinden hareketle ele alınmıştır.

Crimes of Civil Servants in the Ottoman Countryside (Case of Safranbolu in 19th and 20th Centuries)

The civil servants are less well-known with crimes and criminals because of their service to the state. However, it is also possible for the civil servant to exploit the duties, rights and powers held by him and to commit a crime by making use of them. In every period of history, as a state official, different practices have emerged regarding the crimes committed by civil servants. In the Ottoman Empire, the crimes committed by the people who served in the state service were subject to different legal practices according to the period. However, more legal and democratic behaviors have emerged in the prosecution of civil servants for crimes committed in direct proportion to the impact and prevalence of concepts such as individual rights and freedoms and human rights. In this study, the types of crimes committed by civil servants in the 19th and 20th century Ottoman Empire, the reasons of crime, their effects on public order and social life, and the attitude of the administration against the crimes of civil servants were handled from the example of Safranbolu, an Ottoman country.

___

  • BOA, A.}MKT. MVL. / 5-88 (H.25.08.1263).
  • BOA, A.}MKT. NZD. / 49-5 (H. 16.04.1268).
  • BOA, A.}MKT. UM. / 227-65 (H.28.06.1272).
  • BOA, A.}MKT. UM. / 296-68 (H. 19.03.1274).
  • BOA, A.}MKT. UM. / 367-25 (H.23.02.1276).
  • BOA, BEO / 4015-301122 (H.26.03.1330).
  • BOA, BEO / 658-49342 (H.29.01.1313).
  • BOA, BEO /1824-136736 (H.28-12.1319).
  • BOA, C.ML. / 451-18273 (H.29.03.1231).
  • BOA, DH. EUM. / 2-50 (H.19.02.1333).
  • BOA, DH. HMŞ. / 24-67 (H. 23.04.1329).
  • BOA, DH. İ.UM. EK. / 67-31 (H.03.01.1332).
  • BOA, DH. MKT. / 1-7 (H. 24.08.1310).
  • BOA, DH. MKT. / 1874-52 (H.01.03.1309).
  • BOA, DH. MKT. / 2047-65 (H.12.07.1310).
  • BOA, DH. MKT. / 223-25 (H. 06.10.1311).
  • BOA, DH. MKT. / 2482-40 (1319).
  • BOA, DH. MKT. / 2592-139 (H.17.11.1319).
  • BOA, DH. MKT. / 2771-118 (H.27.02.1327).
  • BOA, DH. MKT. / 2800-55 (H.12.04.1327).
  • BOA, DH. MKT. / 721-68 (H. 15.03.1321).
  • BOA, DH. MTV. / 19-53 (H. 29.01.1331).
  • BOA, DH. MTV. / 36-10 (H.13.04.1330).
  • BOA, DH. MTV. / 36-81 (H.09.09.1330).
  • BOA, DH. ŞFR. / 118-49 (R.18.06.1299).
  • BOA, DH. ŞFR. / 404-25 (R.06.06.1324).
  • BOA, DH. ŞFR. / 81-235 (H.09.02.1336).
  • BOA, DH.İ.UM. EK. / 75-28 (H.03.04.1333).
  • BOA, HAT / 1530-45 (H. 21.09.1230).
  • BOA, HAT / 757-35789 (H.15.06.1251).
  • BOA, İ. DH. / 13-617 (H.07.03.1256).
  • BOA, İ. MVL. / 2-27 (H.28.02.1256).
  • BOA, MV. / 36-12 (H.16.01.1306).
  • BOA, MVL. / 706-114 (H.05.02.1282).
  • BOA, MVL. / 78-25 (H.16.10.1265).
  • BOA, ŞD. / 160-24 (H.13.08.1287).
  • BOA, ŞD. / 1666-2 (H.25.07.1321).
  • BOA, ŞD. / 2963-3 (H.13.07.1312).
  • BOA, ŞD. / 49-22 (H.02.06.1337).
  • BOA, Y. EE. / 38-167 (H.06.04.1327).
  • BOA, Y. PRK.AZN. /3-32 (1305)
  • BOA, YA. HUS. / 318-34 (H.03.08.1312).
  • Ahmet Cevdet Paşa (1980). Ma’rûzât. (Y. Haz. Y. Halaçoğlu). İstanbul: Çağrı Yayınları.
  • Ak, M. (2018). “Hamid Sancağı’nda Suç Olgusu ve Yaptırımlar (1873-1881)”. Tarih Okulu Dergisi, Yıl 11, Sayı XXXVII-2, 569-597
  • Boynukalın, M. (2009). “Suç”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. 37, 453- 457.
  • Cezar, Y. (1986). Osmanlı Maliyesinde Bunalım ve Değişim Dönemi (XVIII. yy dan Tanzimat’a Mali Tarih). İstanbul: Alan Yayınları.
  • Çetin, A. (2005). “Sicill-i Ahvâl Defterleri ve Dosyaları Hakkında Bir Araştırma”. Vakıflar Dergisi, (29), 87-104.
  • Devellioğlu, F. (1997). Osmanlıca – Türkçe Ansiklopedik Lügat. Ankara: Aydın Kitabevi.
  • Emecen, F. (2008). “Safranbolu”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. 35, 481- 483.
  • Erkartal, A. (2007). Sicill-i Ahval Defterlerindeki Safranbolulu (Zağfiranbolulu) Memurlar (1879-1909). Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Sakarya: Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Ersoy, H. L. (2011). Karabük Tarihi. Karabük: Karabük Valiliği İl Özel İdaresi Kültür Yayınları.
  • Ertaş, M. Y. (2017). “18. ve 19. Yüzyılda Osmanlı Taşrasında Yasadışılık: Yerel İdarelerle Eşkıya İlişkileri”. Osmanlı’dan Günümüze Eşkiyalık ve Terör. (Ed. Osman Köse). Samsun: İlkadım Belediyesi Yayını, 179-191.
  • Genç, M. (2000). “İltizam”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. 22, 154-158.
  • Karacakaya, R. vd. (2013a). Safranbolu Şer’iyye Sicili (2123 Numaralı Defter). İstanbul: Safranbolu Araştırmaları Merkezi Yayınları.
  • Karacakaya, R., vd. (2013b). Safranbolu Şer’iyye Sicili (2116 Numaralı Defter). İstanbul: Safranbolu Araştırmaları Merkezi Yayınları.
  • Kenanoğlu, M. M. (2013). “Vergi”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. 43, 52-58.
  • Keyman, S. (1962). “Memurin Muhâkematı Kanunu”. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 19(1), 173-200.
  • Levy, N. (tarihsiz). “Giriş”. Osmanlı’da Asayiş, Suç ve Ceza, 18.-20. Yüzyıllar. (Ed. N. Levy ve A. Toumarkine,). (Yay. Haz. Foti Benlisoy). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 1-17. https://www.academia.edu/35367460, 2.10.2019.
  • Mumcu, U. (1971). “Türk Hukukunda Memurların Yargılanması”. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 28(1), 133-182.
  • Mustafa Nuri Paşa (1992). Netayic ül-Vukuat, C. I-II. (Sad. N. Çağatay). Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
  • Neumann, C. K. (1999). Araç Tarih Amaç Tanzimat: Tarih-i Cevdet’in Siyasi Anlamı. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
  • Ortaylı, İ. (2000). Tanzimat Devrinde Osmanlı Mahalli İdareleri. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
  • Ortaylı, İ. (2008). Türkiye Teşkilat ve İdare Tarihi. Ankara: Cedit Neşriyat.
  • Özek, Ç. (1960). “Türk Hukukunda Memurların Muhakemesi”. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 26(1-4), 34-85.
  • Pamuk, İ. (2007). Osmanlı-Türkiye İktisadi Tarihi (1500-1914). İstanbul: İletişim Yayınları.
  • Sakaoğlu, N. (1987). Amasra’nın Üç Bin Yılı. İstanbul: Zonguldak Valiliği Yayınları, No 2.
  • Sarıyıldız, G. (2009). “Sicill-i Ahvâl Defterleri”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. 37, 134-136.
  • Şemseddin Sami (1996). Kâmûs-ı Türkî. İstanbul: Çağrı Yayınları.
  • Ünal, M. A. (2012). “Tanzimat’tan Önce Osmanlı Devleti’nde Memur Yargılaması”. I. Türk Hukuk Tarihi Kongresi Bildirileri. (Ed. F. Gedikli). İstanbul: Levha Yayınları, 277- 304.
  • Yakay, S. (2006). “Karadeniz Ereğli’deki Bir İsyan Üzerinden Osmanlı Taşrasında Sosyal Düzeni Çözümleme Denemesi (19. yy.)”. Karadeniz Araştırmaları, (1), 55-62.
Amme İdaresi Dergisi-Cover
  • ISSN: 1300-1795
  • Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
  • Başlangıç: 1968
  • Yayıncı: -
Arşiv
Sayıdaki Diğer Makaleler

Osmanlı Taşrasında Memur Suçları (XIX. ve XX. Yüzyıl Safranbolu Örneği)

Hakan TÜRKAN

Genç İşsizliği ve Geleceğe Uzanan Zorlu İşgücü Piyasası Koşulları: Diyarbakır, Suriçi Bölgesi Örneği

Işıl KURNAZ BALTACI

Lehistan Elçisi Karol Boscamp Lasopolski’ye Babıali Tarafından Uygulanan Teşrifat ve Kabul (1776-1778)

Hacer TOPAKTAŞ ÜSTÜNER

Eşitsizlik Mekânları Olarak Mahalleler ve Kadınların Kent Hakkı

Şerife GENİŞ, Dilek KÖSE AKKİRMAN

Avusturya’da Aşırı Sağın Yükselişinin Ana Akım Siyasete ve Göçmenlerin Hayatlarına Etkileri

Faik TANRIKULU