EMRE YILDIRIM

24570

Modernitenin eleştirisi ve ‘Milliyetçi söylem' bağlamında milliyetçiliğe yeniden bakmak

Öz: Bu makale, milliyetçilik literatüründe merkezi konumda bulunan ve millet ve milli- yetçiliği modernite merkezli açıklama girişimlerinin, ilgili literatürde görülen yakın dö- nem çalışmalar paralelinde, ek okumalar ile geliştirilmesini amaçlamaktadır. Bu doğ- rultuda makale, modernist kuramların millet ve milliyetçiliği modernitenin temel top- lumsal dinamikleri olan sanayileşme, kentleşme ve toplumsal seferberlik gibi olgular çerçevesinde ele almalarından farklı olarak, millet ve milliyetçiliğe, modernitenin eleş- tirisi ve ‘söylem’ kavramı dâhilinde yaklaşmaktadır. Bu bağlamda, öncelikle moderni- tenin eleştirilerine; ardından da Michel Foucault’nun ‘söylem’ tanımlamasından hare- ketle milliyetçiliğe yeniden bakmak için, genelde milliyetçiliği ve milli kimliği ifade eden ‘‘milliyetçi söylem’’in doğasına, özelde ise milliyetçi söylemin iki yeni yaklaşımına, gündelik hayat ve toplumsal cinsiyet boyutuna yönelik çözümlemelere yer verilmiştir.

Criticism of modernity and revisiting ‘Nationalist discourse’ in the context of nationalism

Abstract: This article, in line with recent studies in the literature on nationalism, aims to contribute to the modernity-centered attempts to explain nation and nationalism that take center stage in the relevant literature. Accordingly, the article, unlike modernist theories’ approach to nation and nationalism based on the phenomena such as indus- trialization, urbanization, and social mobilization, which are the basic social dynamics of modernity, approaches to nation and nationalism within the context of the criticism of modernity and the concept of ‘discourse’. In this context, with an aim to revisit first the criticisms of modernity and then nationalism taking the Michel Foucault’s definition of “discourse” as starting point, the article contains analyses on the nature of ‘nation- alist discourse’ that refers to nationalism and national identity in general, as well as analyses on ‘daily life’ and ‘gender’–two new approaches of nationalist discourse–in particular.

___

  • Adorno, Theodor W. ve Horkheimer, Max (1995), Aydınlanmanın Diyalektiği: Felsefi Fragmanlar, (Çev. Oğuz Özügül), Kabalcı Yayınevi, İstanbul.
  • Aksakal, Hasan (2011), ‘‘Melankoliden Karşı-Aydınlanma’ya: Romantizmin Moderni- teye Başkaldırısı’’, Bibliotech Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt. 4, Sayı. 13, Şubat-Mart-Nisan, s. 49-57.
  • Anderson, Benedict (2007), Hayali Cemaatler: Milliyetçiliğin Kökenleri ve Yayılması, (Çev. İskender Savaşır), Metis Yayınları, İstanbul.
  • Appadurai, Arjan (1990), ‘‘Disjuncture and Difference in the Global Cultural Eco- nomy’’, Theory, Culture and Society, Vol. 7, No. 1, s. 295-310.
  • Aravamudan, Srinivas (2003), ‘‘The Colonial Logic of Late Romanticism’’, The South Atlantic Quarterly, Vol. 102, No. 1, s. 179-214.
  • Aybars, Ergün (1997), ‘‘Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Ulusal Kimlik Oluşumu ve Batının Etkisi’’, Bilgin, Nuri (Ed.), Cumhuriyet, Demokrasi ve Kimlik, Bağlam Yayınları, İstanbul.
  • Aydın, Suavi (2000), Modernleşme ve Milliyetçilik, Gündoğan Yayınları, İstanbul.
  • Balibar, Etienne (2000), ‘‘Ulus Biçimi: Tarih ve İdeoloji’’, Sökmen, Semih, Sosi Dola- noğlu (Ed.), Irk Ulus Sınıf: Belirsiz Kimlikler, (Çev. Nazlı Ökten), Metis Yayınları, İstanbul.
  • Barthes, Roland (1999), ‘‘Yazının Sıfır Derecesi’’, Yücel, Tahsin (Ed.) Yazı ve Yorum, (Çev. Tahsin Yücel), Metis Yayınları, İstanbul.
  • Bayart, Jean-François (1999), Kimlik Yanılsamaları, (Çev. Mehmet Moralı), Metis Ya- yınları, İstanbul.
  • Beck, Ulrich (1992), Risk Society: Towards a New Modernity, (Çev. Mark Ritter), Sage Publications, London, Newbury Park.
  • Beck, Ulrich (2005), Siyasallığın İcadı, (Çev. Nihat Ülner), İletişim Yayınları, İstanbul.
  • Berktay, Fatmagül (1999-2000), ‘‘Küreselleştikçe Parçalanan Bir Dünyanın Düşünsel İzdüşümü’’, İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, Sayı. 21-22, s. 1-12.
  • Berlin, Isaiah (2004), Romantikliğin Kökenleri, Hardy, Henry (Ed.), (Çev. Mete Tun- çay), Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
  • Bhabha, Homi (1990), ‘‘DissemiNation: Time, Narrative and the Margins of the Mo- dern Nation’’, Bhabha, Homi (Ed.), Nation and Narration, Routledge, London.
  • Billig, Michael (1995), Banal Nationalism, Sage Publications, London.
  • Bora, Tanıl (2001), ‘‘Türkiye’de Futbol ve Milliyetçilik’’, Bora, Tanıl (Ed.), Türkiye’de Sivil Toplum ve Milliyetçilik, İletişim Yayınları, İstanbul.
  • Borneman, John (1992), Belonging in The Two Berlins: Kin, State, Nation, Cambridge University Press, Cambridge.
  • Busekist, Astrid Von (2010), ‘‘Dil Milliyetçiliklerinin Başarıları ve Başarısızlıkları’’, Dieckhoff, Alain, Christophe Jaffrelot (Ed.), Milliyetçiliği Yeniden Düşünmek, (Çev. Devrim Çetinkasap), İletişim Yayınları, İstanbul.
  • Calhoun, Craig (1993), ‘‘Nationalism and Ethnicity’’, Annual Review of Sociology, Vol. 19, No. 1, s. 211-239.
  • Calhoun, Craig (1997), Nationalism, Open University Press, Buckhingham.
  • Calhoun, Craig (2009), Milliyetçilik, (Çev. Bilgen Sütçüoğlu), İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
  • Cangulheim, George (1996), ‘‘The Death of Man or Exhaustion of the Cogito?’’, Gutt- ting, G. (Ed.), The Cambridge Companion to Foucault, (Çev. C. Porter), Cambridge University Press, Cambridge.
  • Cassier, Ernst (2009), The Philosophy of Enlightenment, Princeton University Press, Princeton.
  • Castoriadis, Cornelius (1997), Toplum İmgeleminde Kendini Nasıl Kurar? 1. Cilt: Marksizm ve Devrimci Kuram, (Çev. Hülya Tufan), İletişim Yayınları, İstanbul.
  • Chatterjee, Partha (1996), Milliyetçi Düşünce ve Sömürge Dünyası, (Çev. Sami Oğuz), İletişim Yayınları, İstanbul.
  • Cheah, Pheng (2006), ‘‘Cosmopolitanism’’, Theory, Culture and Society, Vol. 23, No. 2-3, s. 486-496.
  • Çiğdem, Ahmet (2006), Aydınlanma Düşüncesi, İletişim Yayınları, İstanbul. D’Entreves, Maurizio Passerin (2000), ‘‘Critique and Enlightenment: Michael Foucault on ‘Was ist Aufklaurung?’’’, Geras, N. - Wolker, R. (Ed.), The Enlightenment and Modernity, Macmillan Press, Londra.
  • Delanty, Gerard (2005), Avrupa'nın İcadı: Fikir, Kimlik, Gerçeklik, (Çev. Hüsamettin İnanç), Adres Yayınları, Ankara.
  • Dellaloğlu, Besim F. (2010), Romantik Muamma, Ayrıntı Yayınları, İstanbul. Deveci, Cem (1999), ‘‘Foucault’nun İktidar Kavramlaştırmasında Siyasal Boyutun Ay- rıştırılamazlığı’’, Doğu Batı, Sayı. 9, Kasım-Aralık-Ocak, s. 24-40.
  • Dochherty, Thomas D. (2002), ‘‘Postmodernizm: Bir Giriş’’, Golz, Andre (Ed.), Post Modernist Burjuva Liberalizmi, (Çev. Yavuz Alogan), Doruk Yayınları, Ankara.
  • Foucault, Michel (1998), ‘‘Özne ve İktidar’’, Defter, (Çev. Kamil Park), Sayı. 34, Yaz, s. 151-167.
  • Foucault, Michel (2005a), ‘‘Aydınlanma Nedir?’’, Özne ve İktidar, (Çev. Işık Ergüden Osman Akınhay), Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
  • Foucault, Michel (2005b), Urhan, Veli (Ed.), Bilginin Arkeolojisi, (Çev. Veli Urhan), Birey Yayınları, İstanbul.
  • Fox, Nick J. (1998), ‘‘Foucault, Foucauldians and Sociology‘‘, The British Journal of Sociology, Vol. 49, No. 3, September, s. 415-433.
  • Gellner, Ernest (2008), Uluslar ve Ulusçuluk, (Çev. Büşra Ersanlı - Günay Göksu Öz- doğan), Hil Yayınları, İstanbul.
  • Giddens, Anthony (1996), The Consequences of Modernity, Polity Press, London.
  • Giddens, Anthony (1998), Modernliğin Sonuçları, (Çev. Ersin Kuşdil), Ayrıntı Yayınla- rı, İstanbul.
  • Giddens, Anthony (2001), Siyaset, Sosyoloj ve Toplumsal Teori, (Çev. Tuncay Birkan), Metis Yayınları, İstanbul.
  • Habermas, Jurgen (1981), ‘‘Modernity versus Post Modernity’’, New German Critique, (Çev. Seyla Ben-Habib), No. 22, Winter, s. 3-11.
  • Hall, Stuart (1993), ‘‘Melez Şahsiyetlerimiz’’, Birikim, (Çev. Özgür Gökmen), Sayı. 45- 46, Ocak-Şubat, s. 54-57.
  • Halliday, Fred (1998), İslam ve Çatışma Miti, (Çev. Umut Özkırımlı - Gülberk Koç), Sarmal Yayınevi, İstanbul.
  • Hentch, Thierry (1996), Hayali Doğu: Batının Akdenizli Doğuya Politik Bakışı, (Çev. Aysel Bora), Metis Yayınları, İstanbul.
  • Herzfeld, Michael (1997), Cultural Intimacy Poetics in The Nation-State, Routledge, New York, London.
  • Hobsbawm, Eric J. (2006), Milletler ve Milliyetçilik: Program, Mit, Gerçeklik, (Çev. Osman Akınhay), Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
  • Horkheimer, Max (2008), Akıl Tutulması, (Çev. Orhan Koçak), Metis Yayınları, İstanbul.
  • İrem, Nazım (2006-2007), ‘‘Aydınlanma ve Sınırlılık Siyaseti Olarak Ulus-Devlet Mo- dernliği’’, Doğu Batı, Sayı. 39, s. 157-179.
  • Jaffrelot, Christophe (2003), ‘‘For a Theory of Nationalism’’, Research in Question, No.10, June, s. 2-51.
  • Jenkins, Richard (1995), ‘‘Nations and Nationalism: Towards More Open Models’’, Nations and Nationalism, Vol. 1, No. 3, s.369-390.
  • Jordan, Glenn ve Weedon, Chris (1995), Cultural Politics: Class, Gender, Race and the Postmodern World, Blackwell, Oxford.
  • Jusdanis, Gregory (2005), ‘‘Enlightenment Postcolonialism’’, Research in African Lite- rature, Vol. 36, No. 3, s. 137-150.
  • Kahraman, Hasan Bülent (2004), Modernite ile Postmodernite Arasında Türkiye, Eve- rest Yayınları, İstanbul.
  • Kaya, İbrahim (2006), Sosyal Teori ve Geç Modernlikler: Türk Deneyimi, İmge Kitabe- vi, Ankara.
  • Kedourie, Ellie (1994), Nationalism, Blackwell, Oxford.
  • Keskin, Ferda (1999), ‘‘Söylem, Arkeoloji ve İktidar’’, Doğu Batı, Sayı. 9, Kasım- Aralık-Ocak, s. 15-23.
  • Koçak, Orhan (2008), ‘‘Önsöz, Horkheimer ve Frankfurt Okulu’’, Horkheimer, Max, Akıl Tutulması, (Çev. Orhan Koçak), Metis Yayınları, İstanbul.
  • Laclau, Ernest ve Mouffe, Chantal (1985), Hegemony and Socialist Strategy, Verso, London.
  • Laclau, Ernest ve Mouffe, Chantal (1987), ‘‘Post-Marxism Without Apologies’’, New Left Review, No. 166, s. 79-106.
  • Leca, Jean (1998), ‘‘Neden Söz Ediyoruz?’’, Leca, Jean (Ed.), Uluslar ve Milliyetçilik- ler, (Çev. Siren İdemen), Metis Yayınları, İstanbul.
  • Llobera, Joseph R. (2007), Modernliğin Tanrısı: Batı Avrupa’da Milliyetçiliğin Gelişi- mi, (Çev. Emek Akman - Ebru Akman), Phoenix Yayınevi, Ankara.
  • Löwy, Michel ve Sayre, Robert (2007), İsyan ve Melankoli: Moderniteye Karşı Roman- tizm, (Çev. Işık Ergüden), Versus Kitap, İstanbul.
  • Mardin, Şerif (2006), ‘‘Max Weber Üzerine’’, Weber, Max, Sosyoloji Yazıları, (Çev. Taha Parla), İletişim Yayınları, İstanbul.
  • Mazower, Mark (2003), Karanlık Kıta: Avrupa'nın 20. Yüzyılı, (Çev. Mehmet Moralı), İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
  • Minc, Alain (1995), Yeni Ortaçağ, (Çev. Mehmet Ali Ağaoğulları), İmge Kitabevi, Ankara.
  • Mouffe, Chantal (1993), ‘‘Radikal Demokrasi: Modern mi, Postmodern mi?’’, Küçük, Mehmet (Ed.), Modernite versus Postmodernite, (Çev. Mehmet Küçük), Vadi Ya- yınları, Ankara.
  • Mulgan, Geoff (1995), Antipolitik Çağda Politika, (Çev. Abdullah Yılmaz), Ayrıntı Ya- yınları, İstanbul.
  • Muthu, Sankar (1999), ‘‘Enlightenment Anti-Imperialism’’, Social Research, Vol. 66, No. 4, s. 959-1007.
  • Öğün, Süleyman Seyfi (1997), ‘‘Türk Milliyetçiliğinde Hakim Millet Kodunun Dönü- şümü’’, Bilgin, Nuri (Ed.), Cumhuriyet, Demokrasi ve Kimlik, Bağlam Yayınları, İstanbul.
  • Özkırımlı, Umut (2002), ‘‘Türkiye’de Gayriresmi ve Popüler Milliyetçilik’’, Bora, Ta- nıl (Ed.) Modern Türkiye’de Siyasal Düşünce IV: Milliyetçilik, İletişim Yayınları, İstanbul.
  • Özkırımlı, Umut (Ed.) (2008a), 21. Yüzyılda Milliyetçilik, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
  • Özkırımlı, Umut (2008b), Milliyetçilik Kuramları: Eleştirel Bir Bakış, Doğu Batı Ya- yınları, Ankara.
  • Özkırımlı, Umut (2010), Milliyetçilik Üzerine Güncel Tartışmalar: Eleştirel Bir Müda- hale, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
  • Paz, Octavia (1999), ‘‘Tarihin Sonu’nda Batı Doğu’ya Dönüyor’’, Gardels, Nathan (Ed.), Yüzyılın Sonu, (Çev. Belkıs Çorakçı Dişbudak), Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul.
  • Paz, Octavia (1995), Öteki Ses, Şiir ve Yüzyılın Sonu, (Çev. Hüseyin Demirhan), Suteni Yayıncılık, Ankara.
  • Rattansi, Ali ve Westwood, Sallie (1997), Irkçılık, Modernite ve Kimlik, (Çev. Sevda Akyüz), Sarmal Yayınları, İstanbul.
  • Renaut, Alain (2003), ‘‘Us’’, Raynaud, Philippe - Rials, Stephane (Ed.), Siyaset Felse- fesi Sözlüğü, (Çev. Emel Ergun), İletişim Yayınları, İstanbul.
  • Said, Edward W. (2006), Şarkiyatçılık: Batının Şark Anlayışı, (Çev. Berna Ülner), Metis Yayınları, İstanbul.
  • Sarıbay, Ali Yaşar (2001), Postmodernite, Sivil Toplum ve İslam, Alfa Yayıncılık, İstanbul.
  • Schulman, Stephen (2002), ‘‘Challenging the Civic/Ethnic and West/East Dichotomies in the Study of Nationalism’’, Comparative Political Studies, Vol. 35, No. 5, s. 554-585.
  • Smith, Anthony D. (1998), ‘‘The Myth of the Modern Nation and Myths of Nations’’, Ethnic and Racial Studies, Vol. 2, No. 1, s. 1-26.
  • Smith, Anthony D. (2009), Milli Kimlik, (Çev. Bahadır Sina Şener), İletişim Yayınları, İstanbul.
  • Sutherland, Claire (2005), ‘‘Nation-Building Through Discourse Theory’’, Nation and Nationalism, Vol. 11, No. 2, s. 185-202.
  • Tekelioğlu, Orhan (1999), ‘‘Moderniteye Sıkışan Özgürlük: Foucault’nun ‘Kendilik Teknolojileri‘ne Bir Bakış‘‘, Doğu Batı, Sayı. 9, Kasım-Aralık-Ocak, s. 41-51.
  • Therborn, Göran (1995), European Modernity and Beyond, Sage Publications, London.
  • Thiesse, Anne-Marie (2010), ‘‘Ulusal Kimlikler, Ulusaşırı Bir Paradigma’’, Dieckhoff, Alain, Christophe Jaffrelot (Ed.), Milliyetçiliği Yeniden Düşünmek, (Çev. Devrim Çetinkasap), İletişim Yayınları, İstanbul.
  • Timur, Taner (2008), Habermas’ı Okumak, Yordam Kitap, İstanbul.
  • Todorova, Maria (1994), ‘‘The Balkans: From Discovery to Invention’’, Slavic Review, Vol. 53, No. 2, s. 453-483.
  • Tok, Nafız (2003), Kültür, Kimlik ve Siyaset, Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
  • Touraine, Alain (2010), Modernliğin Eleştirisi, (Çev. Hülya Tufan), Yapı Kredi Yayın- ları, İstanbul.
  • Van Dijk, Teun A. (1993), Elite Discourse and Racism, Sage Publications, Newbury Park, London.
  • Venn, Couze (2000), Occidentalism, Sage Publications, London.
  • Wagner, Peter (2003), Modernliğin Sosyolojisi, (Çev. Mehmet Küçük), Doruk Yayınla- rı, İstanbul.
  • Wallerstein, Immanuel (1992), ‘‘The West, Capitalism and Modern World-System’’, Review, Vol.15, No.4, Autumn, s. 561-619.
  • Wallerstein, Immanuel (2006), Tarihsel Kapitalizm, (Çev. Necmiye Alpay), Metis Ya- yınları, İstanbul.
  • Wallerstein, Immanuel (2012), Bildiğimiz Dünyanın Sonu: Yirmi Birinci Yüzyıl İçin Sosyal Bilim, (Çev. Tuncay Birkan), Metis Yayınları, İstanbul.
  • Weber, Max (2006), Sosyoloji Yazıları, (Çev. Taha Parla), İletişim Yayınları, İstanbul. Yumul, Arus (2003), ‘‘Arafta Kalanlar’’, Doğu Batı, Sayı. 23, s.11-23.
  • Yuval-Davis, Nira (2003), Cinsiyet ve Millet, (Çev. Ayşin Bektaş), İletişim Yayınları, İstanbul.
  • Zawadski, Paul (2010), ‘‘Milliyetçilik, Demokrasi ve Din’’, Dieckhoff, Alain, Chris- tophe Jaffrelot (Ed.), Milliyetçiliği Yeniden Düşünmek, (Çev. Devrim Çetinkasap), İletişim Yayınları, İstanbul.
Amme İdaresi Dergisi-Cover
  • ISSN: 1300-1795
  • Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
  • Başlangıç: 1968
  • Yayıncı: -
Arşiv
Sayıdaki Diğer Makaleler

Nüfusun yaşlanması ve ekonomik büyüme ilişkisi: Türkiye üzerine bir analiz

GÜLER GÜNSOY, SEDA TEKELİ

Çocuk ve genç ceza adaleti politikaları: Muğlâklaşan sınırlar, yetişkinleştirilen çocuk ve gençler

ZEYNEP VERDA İRTİŞ GAJAC

Modernitenin eleştirisi ve ‘Milliyetçi söylem' bağlamında milliyetçiliğe yeniden bakmak

EMRE YILDIRIM

Sağlıkta bireysel sorumluluk ve rekabet toplam maliyetleri neden düşürmez?

HASAN TEKGÜÇ, Zehra Nurdan GÜNEŞ ATALAY

Avukatların adalet hizmetlerinde etkinlik ve verimliliğe ilişkin görüşleri

SERDAR GÜLENER, DİLŞAD TÜRKMENOĞLU KÖSE