Kurtuluş savaşı yıllarında Türkiye'de ülke yönetimi, Halkçılık beyannamesi, Teşkilat-ı esasiye ve yasalaşamayan kanun tasarıları

Kurtuluş Savaşı döneminde Teşkilat-ı Esasiye Kanunu 'nun yapısına uygun olarak ülke yönetimine dair kanun tasarıları hazırlandı, ancak bunlar yasalaşamadı; dolayısıyla, Teşkilat-ı Esasiye Kanunu'nun ilgili maddeleri uygulama alanına sokulamadı. Bu tasarılardan bir tanesi İdare-i Hususiye-i Vilayat Kanun Tasarısı 'dır. Diğer tasarı ise Karye ve Nevahi Kanun Tasarısı 'dır. Bunların haricinde 1921 Teşkilat-ı Esasiye Kanunu 'nun öngördüğü umumi müfettişlikler ile ilgili yasa tasarısı da bu dönemde meclis gündemine giren, ancak yasalaşma şansı bulamayan tasarılardandır. Makalemizde, Kurtuluş Savaşı sürecinde, Türkiye 'nin ülke yönetiminde Halkçılık Beyannamesi, Teşkilatı Esasiye ve Yasalaşamayan Kanun Tasarılarını inceleyeceğiz.

Country administration during Turkish war of independence

During Turkish War of Independence, a number of state administration bills were drawn up compliant with the structure of Teşkilat-ı Esasiye Kanunu (The 1921 Constitution. However none of them could pass into law. Among those bills were Bill on Special Provincial Administrations and Bill on Administration of Villages and Towns. Apart from these bills, the bill related to general inspectorates, which was stipulated by the 1921 Constitution, failed to pass into law as well. This study will attempt to examine Populist Declaration of Independence, Teşkilat-ı Esasiye Kanunu and the bills that could not been enacted during Turkish war of independence.

___

Arşiv
T.C. Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, 030.18.01/6.47.7
T.C. Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, 030.18/72-1.
TBMM Zabıt Ceridesi (Tarihlere Göre Sıralanmıştır)
TBMMZC, Devre:l, Cilt:3, İçtima:52, 18.8.1336a.
TBMMZC, Devre: 1, Cilt:4, İçtima:.67, 18.9.1336b.
TBMMZC, Devre: 1, Cilt:4, İçtima:72,25.9.1336c.
TBMMZC, Devre:l, Cilt:6, İçtima:106, 30.11.1336d.
TBMMZC, Devre: 1, Cilt:6, İçtima: 114, 14.12.1336 e
TBMMZC, Devre:l, Cilt:6, İçtima:119, 22.12.1336f
TBMMZC, Devre:1, Cilt:7, İçtima: 130, 6.1.1337a.
TBMMZC, Devre: 1, Cilt:7, İçtima: 134, 17.1.1337b
TBMMZC, Devre: 1, Cilt:9, İçtima: 15, 2.4.1337c.
TBMMZC, Devre.l, Cilt:12, İçtima 68, 29.8.1337d.
TBMMZC, Devre:l, Cilt:12, İçtima:80,22.9.1337e.
TBMMZC, Devre: 1, Cilt: 13, İçtima: 81,24.09.1337f.
TBMMZC, Devre:l, Cilt:13, İçtima: 82,26.9.1337g.
TBMMZC, Devre:l, Cilt:13, İçtima: 83, 29.9.1337h.
TBMMZC, Devre:l, Cilt:13, İçtima: 95, 17.10.1337ı.
TBMMZC, Devre:l, Cilt:13, İçtima :95, 20.10.1337i.
TBMMZC, Devre:l, Cilt:13, İçtima: 98,22.10.1337J.
TBMMZC, Devre: 1, Cilt:14, İçtima: 104, 3.11.1337k.
TBMMZC, Devre:l, Cilt:20, İçtima: 56, 17.6.1338.
TBMMZC, Devre:2, Cilt:23, İçtima: 73, 18.03.1926.
TBMMZC, Devre:3, Cilt: 10, İçtima: 54, 18.4.1929.
TBMMZC, Devre:2, Cilt:10, İçtima: 9, 19.11.1340.
İnceleme-Araştırma
Akın, Rıdvan (1996), "1920'ler Anadolu'sunda Yerel Demokrasi Girişimi: İdare-i Kura ve Nevahi Kanunu Layihası," Toplumsal Tarih, Ağustos, s. 31-41.
Bayramoğlu Alada, Adalet (2004), "Osmanlı'dan Cumhuriyet'e Yerel Yönetim Anlayışı Üzerine Notlar," Bülent Tanör Armağanı, Yayıma Hazırlayan: Öget Öktem Tanör, İstanbul, Legal Yayınları.
Devellioğlu, Ferit (1993), Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lügat, Ak Yayınları, Ankara.
Koçak, Cemil (2003), Umûmi Müfettişlikler (1927-1952), İstanbul, İletişim Yayınları.
Par. Diran Kelekian (Muharriri) (1911-1329), Kamus-i Fransevî: Musavver Türkçe 'den Fransızca 'ya Lügat: Dictionnaire Turc-Français, Constatinoble/İstanbul.
Reyhan, Cenk (2007), Osmanlı 'da İki Tarz-ı İdare: Merkeziyetçilik-Adem-i Merkeziyetçilik, Ankara, İmge Yayınları, 2007.
Reyhan, Cenk (2000), "1913 Tarihli Vilâyat Genel İdaresi Geçici Kanunu", Çağdaş Yerel Yönetimler, Cilt 9, Sayı 1, Ocak 2000, s. 129-154.
Tanör, Bülent (1996), Osmanlı-Türk Anayasal Gelişmeleri: 1789-1980, Üçüncü Baskı,İstanbul, AFA Yayınları.
Tekeli, İlhan - Şayian, Gencay (1978), "Türkiye'de Halkçılık İdeolojisinin Evrimi,"Toplum ve Bilim, Sayı 6-7 (Yaz-Güz), s. 44-110.
Tönük, Vecihi (1945), Türkiye'de İdare Teşkilâtı, İçişleri Bakanlığı Yayınları, Ankara; Kanaat Basım ve Ciltevi.
Tunçay, Mete, (1991), Türkiye 'de Sol Akımlar-I (1908-1925) 1, İstanbul, BDS Yayınları.