İç Göçlerin İstanbul Kent ve Çalışma Hayatına Etkileri

Türkiye' de 1950'li yıllarda, kırsal alanların itici, kentsel alanların çekici faktörleri sonucunda başlayan, kitle iletişim ve ulaşım araçlarının gelişmesiyle de giderek ivme kazanan iç göç hareketlerinin temel hedefi büyükşehirler; özellikle de gelişmiş ve sanayileşmiş yapısıyla İstanbul ili olmuştur. Aniden ve yoğun olarak gelen göç, İstanbul'un zaten var olan sorunlarını daha da büyütmüştür. Dönemlere göre göçlerin ve göç edenlerin niteliği değişse de, değişmeyen şey, göçlerin hem gönderen yerler, hem alan yerler ve hem de göç eden kişiler üzerinde bıraktığı derin etkilerdir. Çok farklı etkiler sonucunda ortaya çıkan göçü engellemek için vize benzeri yasakların konması yeterli değildir. İnsanların doğdukları, yetiştikleri yerleri terk etmelerine yol açan faktörlerin ortadan kaldırılması, göç etmiş kişilerin de, göç ettikleri yerlere uyum sağlamaları; "kentli" kılınması için meslek edindirme, anne-çocuk sağlığı kursları düzenlemek gibi gerekli tedbirlerin alınması şarttır. Bu çalışmada İstanbul 'a göç edenlerin kent hayatına ve kentsel emek piyasasına ne derece uyum sağladıkları incelenmeye çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler:

İstanbul, kentsel alanlar

The Impact of Internal Migrations on Urban and Labour Life of İstanbul

This article points out that the big cities in Turkey, especially Istanbul with its developed and industrialized structure, have been main targets of internal migrations during 1950s due to the pushing factors of rural areas and pulling factors of urban areas. Development of mass communication and transportation facilities gave a momentum to the internal migrations. Sudden and intense characteristics of migration movements towards Istanbul led to an increase in the problems which Istanbul already had before. Although characteristics of the migrations and migrants have changed with respect to the periods, the drastic impacts of the migrations on the regions where people migrate from and to and migrants stay unchanged. Measures such as applying visa are not enough to hamper migrations which occur due the different reasons. Hence it is required to abolish the factors that led people to leave their homelands and it is also required to provide adaptation of migrants with necessary measures such as vocational training and course centres for the health of mothers and children where they migrate to in order to make them "urban dwellers". This study aims to examine degree of adaptation of migrants to urban life and urban labour life in Istanbul.

Keywords:

Istanbul, urban areas,

___

Bedir, Eyüp (1994), Kalkınma Öncelikli Yöreler (Temel Sorunlar ve Öneriler), Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği, Yaym No: Genel 277; BÖM: 23, Ankara,
TOBB.DİE (1997), 1990 GNS, Ankara.
DİE (2004), 2000 GNS Nüfusun Sosyal ve Ekonomik Nitelikleri İl 34-İstanbul, Ankara.
DİE (2005), 2000 Yayınlanmamış Göç İstatistikleri, 2000, Ankara.
DİE, GNS, Göç İstatistikleri, Sayı 52, s. 3., (çevrimiçi) www.die.gov.tr. 17.04.2006.
DİE (1995), Türkiye Nüfusu, 1923-1994 Demografi Yapısı ve Gelişimi, 21. Yüzyıl Ortasına Kadar Projeksiyonlar, Ankara.
Dinçer, Bülent- Metin Özaslan, - Erdoğan Satılmış (1996), İllerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırması, DPT Yayını No: 2466, Ankara.
Dinçer, Bülent- Metin Özaslan - Taner Kavasoğlu (2003), İllerin ve Bölgelerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırması (2003), DPT Yayını No: 2671, Ankara.
Erder, Sema (1998), "Köysüz 'Köylü' Göçü", Görüş, Sayı 34, Şubat-Mart, s. 24-26.
Erder, Sema (1997), Kentsel Gerilim, 1. bs, UM:AG Vakfı Yayını No:31, Ankara.
Erkal, Mustafa (1997), Sosyoloji, Genişletilmiş 8. bs., Der Yayınları, İstanbul.
Fields, G. S (1976), "Labor Force Migration, Unemployment and Job Turnover", The Review of Economics and Statistics, Vol. 58, No:4, November, s. 407.
Gilbert, John- Edward Tower (2002), "Protectionism, Labor Mobility and Immiserizing Growth in Developing Economies", Economics Letter 75, s. 135-140.
Gökçe, Birsen, v.d. (1993), Gecekondularda Ailelerarası Geleneksel Dayanışmanın Çağdaş Organizasyonlara Dönüşümü, Başbakanlık Kadın ve Sosyal Hizmetler Müsteşarlığı, Ankara.
HÜNEE (2004), Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması 2003, Ankara.
Kalça, Adem (1999), "Sanayileşme Temeline Dayanmayan Şehirleşme ve Kayıtdışı İstihdam", İzzet Öztürk, Mustafa Aykaç ve Ahmet Ekerim (Der.), Kent Yönetimi İnsan ve Çevre Sorunları Sempozyumu, 17-19 Şubat 1999, Cilt: 2, Kent Yönetimi ve Çevre Politikaları, İBB İSTAÇ Yayını No: 6/1, İstanbul, s. 124-133.
Kartal, Kemal (1983), "Kentlileşmenin Ekonomik ve Sosyal Maliyeti", Amme İdaresi Dergisi, C.16. S.4., Aralık, s. 92-102.
Kaya, Erol (2003), Kentleşme ve Kentlileşme, İlke Yayıncılık, İstanbul.
Keleş, Ruşen (2002), Kentleşme Politikası, 7. bs., İmge Kitabevi, Ankara.
Keleş, Ruşen (1984), Kentleşme ve Konut Politikası (Kentbilim İlkeleri), AÜ Yayın No:540, Ankara.
Keleş, Ruşen (1964), "Türkiye'de Bölgelerarası Dengesizlikler: Bölgelerarası Sosyal Adalet Dengesi", Yedinci İskan ve Şehircilik Haftası Konferansları, 11-13 Kasım 1964, İskan ve Şehircilik Derneği Yayını No: 2, Ankara.
Kıray, Mübeccel (1999), Toplumsal Yapı, Toplumsal Değişme, Bağlam Yayınları, İstanbul.
Mimarlar Odası (1971), Türkiye 'de Kentleşme, Mimarlar Odası Ankara Şubesi Yayını, Ankara.Murat,
Sedat (1996), "Gelişmekte Olan Ülkelerde Gençlerin Sosyo-Demografik, İstihdam ve Eğitim Özellikleri", İÜ İktisat Fakültesi Mecmuası, Cilt 46, 38/13-93, s. 317-340.
Murat, Sedat (2002), "Avrupa Birliği Ülkeleri ve Türkiye' nin Karşılaştırmalı Nüfus Yapısı", Tüm Yönleriyle Türkiye-AB İlişkisi, Mustafa Aykaç ve Zeki Parlak (Ed.), Elif Kitabevi, İstanbul, s. 45-92.
MÜSİAD, "İstanbul'un Geleceği MÜSİAD' da Masaya Yatırıldı", (çevrimiçi) www.musiad.org.tr, 25.4.2006.
Özbay, Ferhunde (1998), "İstanbul'a Göç ve İl İçi Nüfus Hareketleri (1985-1990)", 75 Yılda Köylerden Şehirlere, Oya Baydar (Ed.), Tarih Vakfı Yayını, İstanbul, s. 277-294.
Öztürk, Mustafa (2006), "Türkiye'deki İç Göçlerin Sosyal Politika Açısından İncelenmesi: İstanbul Semt Pazarcıları Örneği", Yayınlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Peker, Mümtaz (1998), "Türkiye' de İçgöçün Değişen Yapısı", 75 Yılda Köylerden Şehirlere, Ed. Oya Baydar, Tarih Vakfı Yayını, İstanbul, s. 295-304.
Sabah, "Aileler Kapkaçı Bilir Ama Susar", 08-12-2004, (çevrimiçi) www.sabah.com.tr, 26.4.2006.
Suher, Hande (199.1), "Kentleşme Sürecinde Kentlileşmeyi Geliştirici Politikalar", Kentleşme ve Kentlileşme Politikaları, TÜSES, İstanbul.
Tatlıdil, Ercan (1997), "Hızlı Kentleşmenin Eğitim Politikaları Üzerindeki Etkileri", Toplum ve Göç, II Ulusal Sosyoloji Kongresi, 20-22 Kasım 1996, Mersin, Ankara, s. 598-604.
Tekeli, İlhan- Yiğit Gülöksüz - Tarık Okyay (1976), Gecekondulu, Dolmuşlu, İşportalı Şehir, İstanbul.
Tınç, Ferai (2005), "İstanbul, Bir Güneydoğu Sorunu", Hürriyet Gazetesi, 13 Şubat 2005.
TMMOB, "Zorunlu Göç Raporu", 06.4.2004. (çevrimiçi) www.tmmob.org.tr, 24.4.2006.
TÜSİAD (1999), Türkiye'nin Fırsat Penceresi, Demografik Dönüşüm ve İzdüşümleri, TÜSİAD Yayın No:-T/99-1-251, İstanbul.
Üstel, Füsun ve Özlem Ece (2004), "Zorunlu İç Göç Sonrası Köye Dönüş", Ön Rapor, TESEV, İstanbul.
Yazan, Ümit Meriç (1997), "İstanbul'un Nüfus Yapısı", Habitat II Kent Zirvesi: Uluslararası Bilimsel Toplantılar, C.II. İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür İşleri Daire Başkanlığı Yayını No:44, İstanbul, s. 208-213.
Yeter, Enis (2002), "Metropol Alan Yönetiminde Yeni Arayışlar: İstanbul", Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi, Cilt 11, Sayı 2, Nisan, s. 41-50.
Zaim, Sabahaddin (1997), Çalışma Ekonomisi, 10. bs., Filiz Kitabevi, İstanbul.