KARAKOYUNLU (MENUAHİNİLİ) ARKEOLOJİK MERKEZİNİN GEÇ DEMİR ÇAĞI SÜRECİNE İLİŞKİN GÖZLEMLER

Menuahinili olarak tanımlanan arkeolojik merkez, Iğdır’ın Karakoyunlu ilçesinin 2,6 km. güneydoğusunda alçak bir lav akıntısı tepesi üzerinde bulunmaktadır. Bu merkez ile ilgili ilk araştırmalar 19. Yüzyılın sonlarında Rus bilim insanları tarafından başlatılmış olup geride kalan yaklaşık 150 yıllık süreçte yerli yabancı birçok bilim insanının hemfikir olduğu üzere ilgili arkeolojik merkez Menuahinili olarak tanımlanmıştır. Urartu Kralı Menua’ya ait Taşburun ve/veya Başbuluk-Bulakbaşı yazıtları ile haberdar olunan antik kentin Urartu Krallığı sonrasında Geç Demir Çağı’nda da yoğun bir kullanıma sahne olduğu anlaşılmaktadır. 2021 yılı araştırmaları kapsamında çalışma yapılan arkeolojik merkezde ateş çukuru bu ateş çukurlarına entegre libasyonlar, Geç Demir Çağı’na tarihlenen çanak çömlek parçaları ve bir tane heykelcik kafası tespit edilmiştir. Orta Aras Havzası’nın Iğdır Ovası ile Ağrı Dağı’nın doğuda iç içe geçtiği alanda bulunan arkeolojik merkezin İran ve Ermenistan’a olan yakınlığı merkezin Geç Demir Çağı’nda kullanılmış olma ihtimalini güçlendirmektedir. Menuahinili olarak adlandırılan arkeolojik merkezde Geç Demir Çağı’na tarihlenen bulgular bu makalenin özünü oluşturmaktadır

Anahtar Kelimeler:

GEÇ DEMİR ÇAĞI, ORTA DEMİR ÇAĞI, URARTU, KARAKOYUNLU

OBSERVATIONS REGARDING THE LATE IRON AGE PROCESS OF THE KARAKOYUNLU (MENUAHİNİLİ) ARCHAEOLOGICAL CENTER

The Arhaeological center, defined as Menuahinili is 2,6 km. from Karakoyunlu district of Iğdır southeast of it is on a low lava flow hill. The first researches on this center were starded by Russian scientists at the end of the 19 century, and in the past 150 years, as many local and foreign scientists agree the relevant archaeological center was defined as Menuahinili. It is understood that the ancient cidy which is known with the Taşburun and/or Başbulak-Bulakbaşı inscirptions belonging to the Urartian King Menua was the sceene of intense use in the Late Iron Age after the Urartu Kingdom. In the city where the work was carried out with the scope of the 2021 researches, libations integrated into these fire pits, potsherdes from the Late Iron Age and a figurine head were found. The proximity that the archaeological center to Iran and Armenia located in the area where the Iğdır Plain of the Middle Aras Basin and Mount Ararat intertwine in the east, strengthens the possibility that the center was used in the Late Iron Age. Findings dated to the Late Iron Age in the archaeological center called Menuahinili constitute the core this article.

PDF

___

Şevket Dönmez, “Amasya-Oluz Höyük Ateşgedesi ve Zerdüşt Dini Kutsal Alanı”, Tüba-Ar, 22/2018, ss. 145-160.
Vedat Evren Belli, “Iğdır Ovası’nda Bir Erken Demir Çağı Kalesi: Luhiune”, IV. Uluslararası Ağrı Dağı ve Nuh’un Gemisi Sempozyumu, Ed. Oktay Belli, Faruk Kaya, İbrahim Özgül, Vedat Evren Belli, Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi Yayını, No: 21, Belli Eğitim Kültür Tarih ve Arkeoloji Araştırma Merkezi Yayını, No: 7, Ağrı Valiliği Yayını, No: 2, Erzurum, 64-68.
Margaret R. Payne, Urartu Çivi Yazılı Belgeler Kataloğu, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul 2006.
Ceylan-Kalmış, “Sürmeli Çukuru’nda Önemli Bir Merkez: Suveren Kalesi ve Yerleşmeleri”, Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sonbahar 2019, Sayı 24, ss. 753-768. Aynur Özfırat, “Melekli-Kültepe (Iğdır) Höyüğü, Urartu Kalesi ve Columbarium: Ağrı Dağı’nın Kuzey Eteğindeki Minuahinili (Karakoyunlu) Kenti”, Olba XXV, Kaam Yayınları, Ayrı Basım, 2017, ss.161-182.
Mehmet Işıklı, “Urartu Krallığı’nın Kuzey Yayılım Sürecinde Aras Havzası”, Tarih ve Kültür Ekseninde Orta Aras Havzası Uluslararası Sempozyumu, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara 2018, ss. 5-23.
Mahmut Bilge Baştürk, “Ayanis Tapınağı’ndaki Simgeler Işığında Urartu Kült Uygulamaları Üzerine”, Altan Çilingiroğlu’na Armağan Yukarı Denizin Kıyısında Urartu Krallığı’na Adanmış Bir Hayat, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul 2009. ss. 133-149.