Şiddeti Önlemede Aşk Teodisesinin Rolü

Günümüz sorunlarından biri olan şiddet yaşamımızın birçok alanında karşımıza çıkmaktadır. Şiddet insanlarda fiziksel ve psikolojik açıdan büyük yaralar açmaktadır. Genel olarak baktığımızda şiddet, ülkeler arası savaşlarda, iç savaşlarda, toplumsal olaylarda, günlük çalışma alanlarımızda, okullarda, hatta evlerimizin içindedir. Şiddetle ilgili son dönemlerde çalışmalara ağırlık verilmektedir ama bu çalışmaların yeterli olduğu çok söylenemez. Şiddetin önlenmesine yönelik çalışmaların planlanması, bu planların uygulamaya geçirilmesi, şiddete uğramış insanların almış olduğu fiziksel ve psikolojik yaraları sarmaya yardımcı olmak gerekmektedir. Şiddet olayları özgür iradeli insanların iradelerini kötü yönde kullanmalarından kaynaklanmaktadır. Bu nedenle çalışmamamızda şiddeti ahlâkî bir kötülük problemi olarak değerlendirmekteyiz. Filozoflar var olan kötülükleri çeşitli şekillerde sınıflamışlardır. Bunlardan en yaygın olanları doğal kötülük ve ahlâkî kötülüktür. Ahlâkî kötülük özgür bir iradeye sahip olan bir bireyin bu sahip olduğu özgür iradesiyle yaptığı kötü eylemleri içermektedir. Teistik inanca göre Tanrı her şeye gücü yeten, mutlak iyidir. Teistik inancın her şeye gücü yeten Tanrısı ile kötülüğün dünyada birlikte var olması kötülüğün varlığının bir sorun olarak görülmesine sebep olmuştur. Teistlerin dünyadaki kötülükler ile mutlak iyi bir Tanrı’nın var olmasını uzlaştırma çabası teodise denir. Çalışmamızda teodiselerden insan iradesini içeren özgür irade savunması ve ruh olgunlaştırma teodisesini ele aldık. Özgür irade teodisesine göre kötülükler evrenin özgür iradeyi içeren seviyelerinde ortaya çıkar yani bu teodiseyle Tanrı, kötülüğün varlığına dair sorumluluklardan arındırılmak istenmiştir. Bu teodisede Tanrı insanları başlangıçta özgür yaratmıştır ama insanlar özgür iradeleriyle kötülüğü seçip mükemmellikten uzaklaşmışlardır. Ele alacağımız bir diğer teodise olan ruh olgunlaştırma teodisesinde Tanrı insanları kendisinden bilişsel bir mesafede yaratmıştır. Bu mesafe insana Tanrı karşısında temel bir özgürlük imkânı tanır. Ruh olgunlaştırma teodisesinde insanlar başlangıçta olgun olmayan, kusurlu varlıklardır. İnsanlar bu dünyadaki imtihanları ve zorlukları aşarak ahlâki olgunluğa ulaşırlar. Bu sebeple Tanrı insanları özgür iradeli yaratmıştır. Bu teodisede dünya haz ve mutluluk içinde yaşama yeri değildir. Eğer bu dünya haz ve mutluluk yaşama yeri olursa bu durum doğa yasalarına ters düşecektir. Böyle bir dünyada etik kavramlar anlamını yitirir, ahlâkî gelişimlerini tamamlayamazlar. Bu iki teodiseyi şiddet konusu üzerinden ele alırsak her iki teodise de şiddet olaylarının çözümünde yetersiz kalmaktadır. Bu teodiseler aracılığıyla öğretilen erdemler insanlar tarafından dikkate alınmamaktadır ve insanlar iradelerini yine kötü olana yöneltmektedirler. İradesini kötüye yönelten insanların olgunlaşması da eksik kalmaktadır. Olgunlaşmayan ruhlar şiddeti berberinde getirirler. Buradaki yetersizlik karşısında bizler aşk teodisesinden faydalanabiliriz. Aşk teodisesinde aşkın hoşgörüsü ve insan sevgisi ön plandadır. Sevgiyle beraber gelen huzur ve muhabbet aşk teodisesinin beraberinde getirdiği güzelliklerdir. Ölçülü ve dengeli olma aşkla sağlanır. Aşk teodisesi kişinin aşırı öfkesini dizginlemesine yardımcı olur. Aşk teodisesinin insanlara sorumluluk veren yönü insanların olgunlaşmasını sağlar. Aşk teodisesi insanlardaki yardımlaşma, güzellik, doğruluk duygularını ortaya çıkarır. Aşkla dolu olan bir insan ulaştığı olgunluk sayesinde insanlara sevgi ve saygı duyar, nefret duygularından arınır. Şiddet olaylarının engellenmesinde ve kalıcı çözümler bulunmasında aşk teodisesi bir yol gösterici olabilir. Bu makale şiddet olaylarına bir çözüm önerisi olarak aşk teodisesinin rolünün ne olduğunu incelemektedir. Aşk teodisesi, şiddete karşı aşkın etkileyici ve değiştirici gücünü kullanıp, tüm yaşamı aşka, saygıya, hoşgörüye dönüştürmesinden, insanlar arası sevgiyi artırmasından dolayı önemlidir. Bu makaledeki amacımız aşk teodisesinin özünden yola çıkarak şiddet olaylarına çözüm önerileri sunma, bunlara farklı felsefî kavram ve perspektiften bakarak, bu bakış açılarını örneklerle zenginleştirmektir.

Anahtar Kelimeler:

Din Felsefesi, Şiddet, Ahlâkî Kötülük, Kötülük Problemi, Aşk Teodisesi

The Role of Theodicy of Love in Preventing Violence

Violence, one of today's problems, appears in many areas of our lives. In general, violence occurs in wars between countries, civil wars, social events, in our daily work areas, in schools, and even in our homes. Violence inflicts excellent physical and psychological wounds on people. Recently, studies on violence have increased, but it cannot be said that these studies are sufficient. It is necessary to plan activities to prevent violence, to put these plans into practice, and to help heal the physical and psychological wounds of people subjected to violence. Incidents of violence are caused by free-willed people's misuse of their will. Therefore, in our study, we consider violence as a morally evil problem. Philosophers have classified existing evils in various ways. The most common of these are natural evil and moral evil. Moral evil includes the wrong actions of an individual with free will. According to theistic belief, God is omnipotent and absolute good. The coexistence of the omnipotent God of theistic belief and evil in the world has caused the existence of evil to be seen as a problem. Theists' effort to reconcile the world's evils with the existence of a perfect God is called theodicy. According to the free will theodicy, evils occur at the levels of the universe that include free will; that is, this theodicy is aimed at freeing God from the responsibilities of the existence of evil. In our study, we discussed the free will theodicy and soul-making theodicy, which includes a human will from theodicy. In this theodicy, God created humans free initially, but humans chose evil with their free will and turned away from perfection. In the soul-making theodicy, another theodicy we will discuss, God created humans at a cognitive distance from himself. This distance gives man the possibility of fundamental freedom before God. In soul-making theodicy, humans are initially immature, imperfect beings. People reach moral maturity by overcoming the tests and difficulties in this world. That is why God created humans with free will. In this theodicy, the world is not a place to live in pleasure and happiness. If this world becomes a place to experience pleasure and happiness, this will go against the laws of nature. In such a world, ethical concepts lose meaning and cannot complete moral development. If we consider these two theodicies over the issue of violence, both theodicies are insufficient to solve violent incidents. The virtues taught through these theodicies are not taken into account by people, and people turn their will to evil again. The maturation of people who mislead their will is also incomplete. Immature souls bring violence with them. In the face of the inadequacy here, we can benefit from the love theodicy. In love theodicy, the tolerance of love and human love is at the forefront. The peace and love that comes with love are the beauties brought by the love theodicy. Being measured and balanced is achieved through love. The theodicy of love helps one restrain one's excessive anger. The responsibility aspect of the love theodicy enables people to mature. The theodicy of love reveals people's feelings of cooperation, beauty and truth. A person who is full of love, thanks the maturity he has reached, loves and respects people and gets rid of feelings of hatred. The theodicy of love can guide preventing violence and finding permanent solutions. This article examines the role of love theodicy as a solution to violence. The theodicy of love is essential because it uses the impressive power of love against violence, transforms life into love, respect and tolerance, and also increases love between people. Our aim in this article is to offer solutions to violent incidents based on the essence of love theodicy, to look at them from different philosophical concepts and perspectives, and to enrich these perspectives with examples.

Keywords:

Philosophy of Religion, Violence, Moral Evil, The Problem of Evil, Love Theodicy Din Felsefesi, Şiddet, Ahlâkî Kötülük, Kötülük Problemi, Aşk Teodisesi,

PDF

___

(MAK), Türkiye Büyük Millet Meclisi Araştırması Komisyonu. Türkiye’de Ortaöğretime Devam Eden Öğrencilerde ve Ceza ve İnfaz Kurumlarında Bulunan Tutuklu ve Hükümlü Çocuklarda Şiddet ve Bunu Etkileyen Etkenlerin Saptanması: Araştırma Raporu. Ankara: TBMM, 2007.
Aslan, Şebnem vd. "Kadına Yönelik Cinsel Şiddet: Kybele’nin Günahı Mı?". Dünya’da Türkiye’de Kadın ve Şiddet. ed. Murat Korkmaz vd. 73-98. Ankara: Nobel Kitabevi, 2015.
Bayındır, Nida. "Aile İçinde Yaşanan Şiddete Karşı Çocuğun Gösterdiği Tepkiler". Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 2 (Haziran 2010), 1-9.
Boyacıoğlu, İnci vd. “Psikolojik Şiddetin Ölçümü: Psikolojik İstismar Profili’nin ve Kadına Kötü Muamele Envanteri’nin Türkçe’ye Uyarlanması”. Psikoloji Çalışmaları 40/1 (2020), 1-37.
Carrel, Alexis. Başarının Sırları. çev. Refik Özdek. İstanbul: Yağmur Yayınları, 1991.
Cevizci, Ahmet. Felsefe Sözlüğü. İstanbul: Paradigma Yayıncılık, 2005.
Çelik, Hilal. “Aile İçi Şiddet”. İNSAMER Araştırma, Erişim 24 Kasım 2022. https://insamer.com/tr/aile-ici-siddet_3420.html
Davies, Brian. An Introduction to the Philosophy of Religion. New York: Oxford University Press, 1993.
Demirtaş, Mehmet. “İslam Düşüncesinde ’Ölçülü ve Dengeli Olmak’ Bir Değer Olarak Nasıl Ele Alınmıştır?”. Tokat İlmiyat Dergisi 5/2 (2017), 191-202.
Dönmezer, Sulhi. "Çağdaş Toplumda Şiddet ve Mafia Suçları". Cogito 6-7 (1996), 215-220.
Eddy, Mary Baker. Science and Healty With Key to the Scriptures. Boston: Christian Science Publishing, 1971.
Emiroğlu, İbrahim. “Mevlâna’da Aşkı İfade Etme İmkanı ve Aşk Betimlemeleri”. DEÜİFD XXVII (2008), 1-40.
Erten, Yavuz - Ardalı, Cahit. "Saldırganlık, Şiddet ve Terörün Psikososyal Yapıları", Cogito 6-7 (1996), 143-163.
Farabi, Fusulü’l Medeni. çev. Hanifi Özcan. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Yayınları, 1987.
Farabi, İdeal Devlet El-Medînetü’l-Fadıla. çev. Ahmet Arslan. Ankara: Vadi Yayınları, 1997.
Fraim, Nalan Linda. "Kadına Karşı Fiziksel Şiddetin Biyopsikososyal Sonuçları", Uluslararası Katılımlı Kadın ve Çocuğa Karşı Şiddet Sempozyumu. ed. Dolunay Şenol vd. 1/1-4 Ankara: Mutlu Çocuklar Derneği Yayınları, 2012.
Gökalp, Nurten. “Aşk”, Değerler Üzerine Felsefi Sorgulamalar. ed. Cengiz, Ceyhun Akın vd. 25-37. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık, 2021.
Güler, Nuran vd. "Kadının Aile İçinde Yaşanan Şiddete Bakışı", Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi 27/2 (2005), 51-56.
Gündoğan, Saim. Muhammet İkbal’de Ölümsüzlük Düşüncesi. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2019.
Gündoğan, Saim. Mevlâna Düşüncesinde Tanrı-Evren İlişkisi. Ankara: Fecr Yayınları, 2020.
Güzel, Abdurrahman. “Yunus Emre’de İnsan Kavramı”, Vakıf Haftası Dergisi 8 (1991), 83-96.
Hançerlioğlu, Orhan. “Şiddet”. Felsefe Ansiklopedisi Kavramlar ve Akımlar. İstanbul: Remzi Kitabevi, 1979.
Hick, John. “Ruh Oluşturma Teodisesi”. çev. Rahim Acar vd. Din Felsefesi Seçme Metinler Kötülük Problemi. ed. Michael Petersen vd. İstanbul: Küre Yayınları, 2. Basım, 2018.
Hick, John. Evil and God of Love. San Francisco: Harper & Row, 1977.
Hick, John. Philosophy of Religion. New Jersey: Prentice-Hall, Fourth Edition, 1990.
İspir, Meheddin. “Mevlâna’da İnsan ve Aşk”. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi 7/1 (2007), 179-186.
Kızmaz, Zahir. "Şiddetin Sosyo-Kültürel Kaynakları Üzerine Sosyolojik Bir Yaklaşım". Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 16/2 (2006), 247-267.
Kudat, Ayşe. Al Sopayı Vur Kocaya. İstanbul: Doğan Kitap, 2007.
Mavili, Aliye. Aile İçi Şiddet Kadının ve Çocuğun Korunması. Ankara: Elma Yayınevi. 2. Baskı, 2014.
McCloskey, H. J. “God and Evil”, The Philosophical Quarterly 39/10, (April 1960), 97–114.
Meister, Chad. Praise for Introducing Philosophy of Religion. New York: Roudledge, 2009.
Özgür, Gönül vd. "Lise Öğrencilerinin Şiddet Algıları, Şiddet Eğilim Düzeyleri ve Etkileyen Faktörler", Psikiyatri Hemşireliği Dergisi-Journal of Psychiatric Nursing 2/2 (2011), 53-60.
Peterson, Michael vd. Akıl ve İnanç. çev. Rahim Acar. İstanbul: Küre Yayınları, 2. Basım, 2009.
Plantinga, Alvin. God Freedom and Evil. Michigan: William B. Eerdmans Publishing Company, 3. Baskı, 2002.
Platon. Şölen, çev. Azra Erhat - Sabahattin Eyuboğlu. İstanbul: Remzi Kitabevi, 1993.
Platon. Devlet. çev. Cenk Saraçoğlu - Veysel Atayman. İstanbul: Bordo-Siyah Yayınları, 2006.
Sevil, Ümran vd. "Türkiye’de Kadına Yönelik Aile İçi Şiddet". Dünya’da Türkiye’de Kadın ve Şiddet. ed. Murat Korkmaz vd. 565-628. Ankara: Nobel Kitabevi, 2015.
Swinburne, Richard. The Existence of God. Oxford: Clerandon Press, Second Edition, 2004.
Şenbalkan, Şadıman. Kadına Şiddet Madalyonun Öbür Yüzü. İstanbul: IQ Kültür Sanat Yayıncılık, 1. Basım, 2013.
Tatçı, Mustafa. Yunus Emre Divânive Risâletün Nushiyye. İstanbul: Sahhaflar Kitap Sarayı, 2005.
Tatlılıoğlu, Kasım – Küçükköse, İsmail. "Türkiye’de Kadına Yönelik Şiddet: Nedenleri, Koruma, Önleme ve Müdahale Hizmetleri". Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 13 (Nisan 2015), 194-209.
Thiselton, Anthony C. “Theodicy”. A Concise Encyclopedia of the Philosophy of Religion. Oxford: Oneworld Publications, 2002.
Thompson, Mell. Understand the Philosophy of Religion. London: John Murray Press, 2010.
Timurtaş, Faruk Kadri. Yunus Emre Divanı. Ankara: Tercüman 1001 Eser, 1986.
Topakkaya, Arslan - Karakaya, Emel. “Din-Felsefe İlişkisi Bağlamında Ruh Kavramına İki Farklı Yaklaşım: İslam ve Platon Örneği”. Temaşa Erciyes Üniversitesi Felsefe Bölümü Dergisi 1 (2015), 29-55.
Uludağ, Süleyman. "Aşk". Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 4/11-17. İstanbul: TDV Yayınları, 1991.
Ünsal, Artun. “Genişletilmiş Bir Şiddet Tipolojisi”. Cogito 6-7 (Bahar-Kış 1996), 29-36.
Weber, Alfred. Felsefe Tarihi. çev. H. Vehbi Eralp. İstanbul: Sosyal Yayınlar, 5. Basım, 1998.
Werner, Charles. Kötülük Problemi. çev. Sedat Umran. İstanbul: Kaknüs Yayınları, 2000.
Yaran, Cafer Sadık. Din Felsefesine Giriş. İstanbul: Dem Yayınları, 2. Basım, 2017.
Yaran, Cafer Sadık. Kötülük ve Teodise. Ankara: Vadi Yayınları, İkinci Basım, 2016.
Yasa, Metin. “Kötülük Sorunu”. Din Felsefesi El Kitabı. ed. Recep Kılıç vd. Ankara: Grafiker Yayınları, 2014, 193-211. Yasa, Metin. Bütüncül ve Eleştirel Din Felsefesi Okumaları I Tanrı ve Felsefe. Ankara: Elis Yayınları, 2015.
Yasa, Metin. Din Felsefesi Açısından Yunus Emre’de Aşk-Yaratılış-Kendi Olma. Ankara: Ankara Okulu, 2002.
Yasa, Metin. Rubaileri Işığında Mevlâna’da Aşk ve İşlevi. Ankara: Elis Yayınları, 2010.
Yasa, Metin. Tanrı ve Kötülük. Ankara: Elis Yayınları, 2. Basım, 2014.