Salih DEĞİRMENCİ, Sevilay KARAMUSTAFAOĞLU, Orhan KARAMUSTAFAOĞLU

İlahiyat ve Fen Bilgisi Öğretmenliği Öğrencilerinin Işık Kavramı Hakkındaki Metaforik Algıları

Eğitim-öğretim sürecinde metaforlardan, kavram, olay ve durumların nasıl algılandığını, zihinde nasıl yapılandırıldığını belirlemede ve kavram öğretiminde yararlanılmaktadır. Bu araştırmada, İlahiyat ve Fen Bilgisi Öğretmenliği programlarındaki son sınıf öğrencilerinin “Işık” kavramına ilişkin algılarında farklılık olup olmadığını metaforlar aracılığıyla ortaya koymak amaçlanmıştır. Çalışma nitel araştırma yaklaşımlarından olgubilim yöntemiyle yürütülmüştür. Araştırmanın çalışma grubunu, gönüllük esası ve kolay ulaşılabilirlik durumu dikkate alınarak Amasya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi’nde öğrenim gören 84 (K:54, E:30) son sınıf ilahiyat öğrencisi ile Eğitim Fakültesi’nde öğrenim gören 63 (K: 48, E: 15) fen bilgisi öğrencisi olmak üzere toplam 147 öğrenci oluşturmaktadır. Araştırmanın verileri, çalışma grubunda bulunan öğrencilerin “Işık … gibidir. Çünkü …” ifadesinin tamamlamalarıyla toplanmış ve içerik analizi yöntemiyle analiz edilmiştir. Araştırma sonuçlarına göre, ilahiyat öğrencileri ışık kavramına ilişkin 44 geçerli ve farklı metafor, fen bilgisi öğretmenliği öğrencileri ise 35 geçerli ve farklı metafor üretmiştir. Üretilen metaforlar “Bilimsel”, “Duygusal”, “Yol gösterici”, “İhtiyaç” ve “Dini kavramlar” olmak üzere beş kategoride toplanmıştır. İlahiyat öğrencileri için “Bilimsel”, “Yol gösterici” ve “Duygusal” olarak isimlendirilen kategorilerde toplanan metaforların “Dini Kavramlar” ve “İhtiyaç” kategorilerinde toplanan metaforlardan daha fazla olduğu, fen bilgisi öğrencileri için ise “Bilimsel” ve “İhtiyaç” olarak isimlendirilen kategorilerde toplanan metaforların “Yol gösterici” ve “Duygusal” kategorilerinde toplanan metaforlardan daha fazla olduğu görülmüştür. Ayrıca ilahiyat öğrencilerinin oluşturduğu “Dini kavramlar” kategorisindeki metaforlardan fen bilgisi öğretmenliği öğrencilerinin hiçbir metafor oluşturmadığı tespit edilmiştir. Farklı programlardaki öğrencilerin her kategori için oluşturdukları benzer metaforların yanında çoğunlukla farklı metaforlar oluşturması öğrencilerin geçmiş deneyimleri ve eğitim hayatlarında karşılaştıkları öğretmen ve arkadaş gruplarının farklı olmasından kaynaklandığı sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Işık, Metafor, Algı, İlahiyat, Fen Eğitimi

The Metaphorical Perceptions of Theology and Science Education Students About Light Concept

Since the existence of humanity, scientists have tried to understand the structure of light. Access to information about understanding the structure of light begins with the writing considered as the beginning of science. Light is one of the most important causes of life on Earth. Light illuminates the Earth's surface, heats it, provides the realization of natural events and creates the necessary energy source for the photosynthesis, which is the food source of the plants. At the same time, light is necessary for people and animals to communicate with their surroundings. Light is needed for people to understand the events and situations that take place in their environment. In the absence of light, the sight phenomenon, which is one of the basic facts of communication on Earth, cannot be realized. It is important to know what light means for living things and human beings (Ayvacı, 2011: 261). Therefore, it is important to reveal the perceptions of individuals with the light concept and to design educational activities according to the findings. There are many ways to determine the meanings that individuals create in their minds for the relevant concept. Metaphors are one of the methods in which an individual express himself / herself (Schreglmann - Kazancı, 2016: 24; Tulunay Ateş, 2016: 79). In formal education, metaphors can be used for different purposes such as diagnostic, formative, or achievement assessment in the teaching-learning process. Metaphors are a teaching style that help cases, events and concepts to keep in mind through analogy (Candan - Öztaş, 2017: 508). When students make up such associations, it contributes to their creative and critical thinking skills. Achieving an unknown case by using a known one provides information to the teacher for the endurance of the education by giving knowledge that the students make sense of events and cases in their mind. Metaphors contribute to the student's ability to relate new knowledge that he encounters to existing knowledge in his mind. Metaphors help students to develop their scientific thinking and problem-solving skills in order to provide metacognitive skills (Saban, 2004: 131). Detection, interpretation, and association of phenomena varies from person to person. Such a case can be explained by the concept of metaphoric thinking (Arslan - Bayrakcı, 2006: 101). Three concepts are important in metaphorical thinking process. These are the subject of metaphor, the source and the relationship between the source and the subject (Forceville, 2002: 12). Metaphors are used in teaching process to determine how concepts, events and situations are perceived and how they are designed in mind and in concept teaching. In this study, it is aimed to reveal whether there is any difference in the perceptions of “light” concept in senior students of Theology and Science Education programs through metaphors. The study was carried out by using phenomenological method. The study group consists of 84 (F:54, M:30) senior theology students in the Faculty of Theology and 63 (F:48, M:15) senior science prospective teachers in the Faculty of Education of Amasya University, total 147 students depending on volunteer basis and easy accessibility. The data of the study was collected from the students in the study group after completing the statement “The Light is like … because …” and analyzed by content analysis method. According to the results of the research, the students of theology produced 44 valid and different metaphors related to the concept of light, and students of science education program produced 35 valid and different metaphors. The metaphors produced were put into five categories as “Scientific”, “Emotional”, “Guiding”, “Need” and “Religious Concepts”. For the students of theology, the metaphors collected in the categories called ”Scientific“, ”Guiding” and “Emotional” are more than metaphors collected in “Religious Concepts” and “Need“ categories, whereas for science students, metaphors collected in the categories called “Scientific“ and ”Need” are more than metaphors collected in ”Guiding” and “Emotional” categories. In addition, it was determined that science students did not create any metaphors from metaphors in the category of Religious Concepts formed by theology students. It is concluded that students in different programs often create different metaphors as well as similar metaphors for each category, resulting in students' previous experiences and different types of teachers and groups of friends they encounter in their educational lives. Such suggestions are presented depending on the results of the research that it can be investigated whether the metaphors produced by the students in the university environment related to the Light concept differ according to their demographic characteristics such as high school, age and gender and a study can be done to determine the perceptions of religious concepts for the faculty of theology students with metaphors.

Keywords:

Light, Metaphor, Perception, Theology, Science Education,

PDF

___

Akbaba Altun, Sadegül - Apaydın, Çiğdem. “Kız ve Erkek Öğretmen Adaylarının ‘Eğitim’ Kavramına İlişkin Metaforik Algıları”. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi 19/3 (2013): 329-354.
Arık, Selçuk - Benli Özdemir, Esra. “Fen ve Teknoloji Öğretmen Adaylarının Fen Laboratuvarına Yönelik Metaforik Algıları”. Kastamonu Eğitim Dergisi 24/2 (2016): 673-688.
Arslan, M. Metin - Bayrakçı, Mustafa. “Metaforik Düşünme ve Öğrenme Yaklaşımının Eğitim-Öğretim Açısından İncelenmesi”. Milli Eğitim 35/171 (2006): 100-108.
Ay, Mahmut. “Sufi Teolojinin Peygamberlik Algısı”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 49/1 (2008): 17-47.
Aydın, Fatih. “Ortaöğretim Öğrencilerinin Coğrafya Kavramına İlişkin Sahip Oldukları Metaforlar“. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri 10/3 (2010): 1293-1322.
Aydoğdu, Elif. İlköğretim Okullarındaki Öğrenci ve Öğretmenlerin Sahip Oldukları Okul Algıları İle İdeal Okul Algılarının Metaforlar (Mecazlar) Yoluyla Analizi. Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, 2008.
Aygün, Müge - Durukan, Ümmü Gülsüm - Hacıoğlu, Yasemin. “Fen Bilgisi ve İlköğretim Matematik Öğretmenliği Öğrencilerinin ‘Işık’ Kavramıyla İlgili Metaforik Algıları”. Fen Bilimleri Öğretimi Dergisi 3/2 (2015): 52-64.
Ayvacı, Hakan Şevki. “Işık”. Genel Fizik ve Teknolojinin Bilimsel İlkeleri. Ed. Metin Orbay - Feda Öner. 268-348. Ankara: Pegem Yayınları, 2011.
Black, Max. “More about Metaphor”. Metaphor and Thought. 2. Edition. Ed. Andrew Ortony. 19-41. Cambridge: Cambridge University Press, 1993.
Candan, Ahmet Sait - Öztaş, Sezai. “Secondary School Students’ Metaphors about the History Concept”. Journal of History Culture and Art Research 6/2 (2017): 507-526.
Cerit, Yusuf. “Öğretmen Kavramı ile İlgili Metaforlara İlişkin Öğrenci, Öğretmen ve Yöneticilerin Görüşleri”. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi 6/4 (2008): 693-712.
Çelikkaya, Tekin - Seyhan, Osman. “Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin ve Öğretmen Adaylarının Evrensel Değerlere İlişkin Metafor Algıları”. E-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi 8/3 (2017): 65-87.
Çulha Özbaş, Banu - Aktekin, Semih. “Tarih Öğretmen Adaylarının Tarih Öğretmenliğine İlişkin İnançlarının Metafor Analizi Yoluyla İncelenmesi”. Eğitimde Kuram ve Uygulama 9/3 (2013): 211-228.
Demirtaş, Hasan - Çoban, Duygu. “Üniversite Öğrencilerinin, Üniversite ve Fakülte Kavramlarına İlişkin Metaforları (İnönü Üniversitesi Örneği)”. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 33/1 (2014): 113-143.
Derman, Ayşegül. “Lise Öğrencilerinin Kimya Kavramına Yönelik Metaforik Algıları”. Turkish Studies 9/5 (2014): 749-776.
Döş, İzzet. “Aday Öğretmenlerin Müfettişlik Kavramına İlişkin Metafor Algıları”. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 9/3 (2010): 607-629.
Ekici, Gülay. “Biyoloji Öğretmeni Adaylarının Mikroskop Kavramına İlişkin Algılarının Belirlenmesi: Bir Metafor Analizi Çalışması”. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi 17/1 (2016): 615-636.
Ekiz, Durmuş - Koçyiğit, Zehra. “Sınıf Öğretmenlerinin ‘Öğretmen’ Kavramına İlişkin Metaforlarının Tespit Edilmesi”. Kastamonu Eğitim Dergisi 21/2 (2013): 439-458.
Fırat, Mehmet - Kabakçı Yurdakul, Işıl. “University Metaphors: A Study of Academicians’ Perspectives”. International Journal of Social Sciences and Education 2/2 (2012): 194-206.
Forceville, Charles. “The Identification of Target and Source In Pictorial Metaphors”. Journal of Pragmatics 34/1 (2002): 1-14.
Geçit, Yılmaz - Gençer, Gülşah. “Sınıf Öğretmenliği 1. Sınıf Öğrencilerinin Coğrafya Algılarının Metafor Yoluyla Belirlenmesi (Rize Üniversitesi Örneği)”. Marmara Coğrafya Dergisi 23 (2011): 1-19.
Glesne, Corrine. Nitel Araştırmaya Giriş. 2. Baskı. Trc. Ed. Ali Ersoy - Pelin Yalçınoğlu. 139-188. Ankara: Anı Yayıncılık, 2013.
Göçer, Ali - Aktürk, Yunus. “İlk ve Ortaokul Öğretmenlerinin Öğretmen Kılavuz Kitabına Yönelik Algıları: Metafor Analizi”. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi 5/4 (2015): 186-199.
Hacıfazlıoğlu, Özge - Karadeniz, Şirin - Dalgıç, Gülay. “Okul Yöneticilerinin Teknoloji Liderliğine İlişkin Algıları: Metafor Analizi Örneği”. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi 1/1 (2011): 97-121.
Işık, Özlem. Sınıf Öğretmeni Adaylarının Öğretmen, Öğretme ve Öğrenme Kavramları ile İlgili Metaforik Algılarının Yapılandırmacı Yaklaşım Açısından İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi, 2014.
Kalaycı, Serpil - Yoğun, Cansu. “Ortaokul Öğrencilerinin ‘Alyuvar’, ‘Akyuvar’ ve ‘Kan Pulcukları’ Kavramları Hakkındaki Algılarının Metaforlar Yoluyla İncelenmesi”. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi 8/14 (2018): 188-216.
Kalaycı, Serpil. “İlkokul Öğrencilerinin ‘Bilim’ ve ‘Fen Bilimleri Dersi’ Kavramlarına Yönelik Algılarının Metafor Yoluyla Belirlenmesi”. Uluslararası Sosyal ve Eğitim Bilimleri Dergisi 5/9 (2018): 1-21.
Kalyoncu, Raif. “Görsel Sanatlar Öğretmeni Adaylarının ‘Öğretmenlik’ Kavramına İlişkin Metaforları”. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 9/20 (2012): 471-484.
Karaçam, Sedat - Aydın, Fatih. “Ortaokul Öğrencilerinin Teknoloji Kavramına İlişkin Algılarının Metafor Analizi”. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 13/2 (2014): 545-572.
Karamustafaoğlu, Sevilay - Aktürk, Mesut. “İlkokul Öğrencilerinin ‘Uzay’ Kavramına İlişkin Metaforları”. Turkish Studies 11/3 (2016): 1387-1406.
Kartopu, Saffet - Dağcı, Abdullah. “University Students’ Perceptions Regarding of Prophet Mohammad: A Metaphorical Study”. The Journal of Academic Social Science Studies 34 (2015): 217-235.
Kelleci, Derya. Sınıf Öğretmeni Adaylarının İklim Kavramına İlişkin Algılarının Metafor Yoluyla İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Giresun Üniversitesi, 2014.
Lakoff, George - Johnson, Mark. Metaphors We Live By. Chicago: The University of Chicago Press, 2008.
Miles, Matthew. B. - Huberman, A. Michael. “Qualitative Data Analysis: An Expanded Sourcebook”. Thousand Oaks. CA: Sage Publications, 1994.
Ortony, Andrew. “Metaphor, Language and Thought”. Metaphor and Tho¬ught. 2. Edition. Ed. Andrew Ortony. 1-16. Cambridge: Cambridge University Press, 1993.
Oxford, Rebecca - Tomlinson, Stephen, Barcelos, Ana - Harrington, Cassandra - Lavine, Roberta - Saleh, Amany - Longhini, Ana. “Clashing Metaphors About Classroom Teachers: Toward A Systematic Typology for The Language Teaching Field”. System 26/1 (1998): 3-50.
Özbuğutu, Emrah. “Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının Evrim Kavramına İlişkin Metaforik Algıları”. Academia Eğitim Araştırmaları Dergisi 3/1 (2018a): 28-43.
Özbuğutu, Emrah. “Pre-Service Science Teachers’ Metaphorical Perceptions Towards the Conceptions of Genes”. International Journal of Active Learning 3/1 (2018b): 1-18. Ritchie, David. (2013). Metaphor. New York: Cambridge University Press.
Saban, Ahmet. “Giriş Düzeyindeki Sınıf Öğretmeni Adaylarının ‘Öğretmen’ Kavramına ilişkin İleri Sürdükleri Metaforlar”. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi 2/2 (2004): 131-155.
Saban, Ahmet. “Okula ilişkin Metaforlar”. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi 55 (2008): 459-496.
Saban, Ahmet. “Öğretmen Adaylarının Öğrenci Kavramına İlişkin Sahip Oldukları Zihinsel İmgeler”. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi 7/2 (2009): 281-326.
Sanchez, Alvaro - Barreiro, Jose Maria - Maojo, Victor. “Design of Virtual Reality Systems for Education: A Cognitive Approach”. Education and Information Technologies 5/4 (2000): 345-362.
Schreglmann, Sinan - Kazancı, Zekeriya. “Öğretmen Adaylarının ‘Yaratıcı Öğretmen’ Kavramına Yönelik Metaforik Algıları”. Üstün Zekâlılar Eğitimi ve Yaratıcılık Dergisi 3/3 (2016): 21-34.
Soysal, Davut - Afacan, Özlem. “İlköğretim Öğrencilerinin ‘Fen ve Teknoloji Dersi’ ve ‘Fen ve Teknoloji Öğretmeni’ Kavramlarına Yönelik Metafor Durumları”. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 9/19 (2012): 287-306.
Tortop, Hasan Said. “Öğretmen Adaylarının Üniversite Hocası Hakkındaki Metaforları ve Bir Değerlendirme Aracı Olarak Metafor”. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi 3/2 (2013): 153-160.
Tulunay Ateş, Öznur. “Öğrencilerin öğretmen ve okul metaforları”. Uluslararası Güncel Eğitim Araştırmaları Dergisi 2/1 (2016): 78-93.
Tutar, Miyase - Karamustafaoğlu, Orhan. “Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının Bilgi Kavramına Yönelik Algılarının Metaforlar ile Belirlenmesi”. International Conference on Quality in Higher Education. 321-327. Sakarya University: Proceeding Book, 2016.
Uğurlu, Zeynep. “Öğretmen Adaylarının Üniversite Kavramına İlişkin Algılarının Metafor Analizi”. Çağdaş Yönetim Bilimleri Dergisi 5/1 (2018): 82-97.
Yıldırım, Ali - Şimşek, Hasan. Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. 11. Baskı. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2018.
Yılmaz, Fatih - Göçen, Selin - Yılmaz, Ferat. “Öğretmen Adaylarının Öğretmen Kavramına İlişkin Algıları: Bir Metaforik Çalışma”. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 9/1 (2013): 151-164.
Yob, Iris M. “Thinking Constructively with Metaphors”. Studies in Philosophy and Education 22 (2003): 127-138.