Aziz Pavlus’un Seyahatleri Çerçevesinde Arnavutların Hıristiyanlıkla İlk Temasları Konusundaki İddiaların Değerlendirilmesi

Günümüzde Arnavutların dinî yapısına bakıldığında, halkın çoğunluğunun Müslümanlardan oluştuğu görülse de, İslâm dinini benimsemeden önce ekseriyetle Hıristiyan inancına sahip idiler. Bu konu kapsamında yapılan bazı çalışmalarda Arnavutların Hıristiyanlık ile ilgili ilk temaslarının Aziz Pavlus ile başladığı ifade edilmektedir. Bu iddiayı öne sürenler, Aziz Pavlus’un Hıristiyan mesajını diğer milletlere duyurmak üzere yapmış olduğu seyahatlerinden biri olan “Roma’ya Yolculukları” esnasında Arnavutluk’un Dyrrhachium (Durrës) ve Apollonia şehirlerine uğrayarak Hıristiyan inancını yaydığı sonucuna varmışlardır. Bu görüş her ne kadar Arnavut Kiliseleri tarafından şiddetle savunuluyor ise de arkeolojik Hıristiyan kalıntılarının en erken IV.-VI. yüzyıllara ait olması ve yaptığımız çalışmalar sonucu Aziz Pavlus’un günümüz Arnavutluk’un sınırları içerisine girmediğini göstermektedir. Ancak Aziz Pavlus bizzat Arnavutluk’ta bulunmamış olsa da Hıristiyan merkezleri olan “Dyrrhachium (Durrës), Apollonia, Aulon (Avlonya), Pulcheriopolis (Berat) gibi piskoposluklardan İznik, Efes, Kadıköy ve İstanbul gibi ekümenik konsillere Arnavutluk’tan piskopos katılımının gerçekleşmiş olması, hem bu inancın erken bir tarihte Arnavutlar arasında yayıldığını hem de hızlı bir şekilde yayıldığını göstermektedir.

Anahtar Kelimeler:

İllirikum/Arnavutluk, Aziz Pavlus’un Seyahatleri, Hıristiyanlığın Yayılması, Dyrrachium (Durrës), Arnavut Kilisesi

The Evaluation of the Arguments on the Albanians’ First Contacts with Christianity in Scope of St. Paul’s Journeys

Although it is historically one of the oldest and most indigenous nation of the Balkans, it can be said that Albania, today a small country in terms of geography and population, has historically served as a bridge linking East and West in social, cultural, religious and administrative terms. When it comes to religion, even though nowadays Albanians are mostly Muslims, most of them had Christian beliefs before adopting Islam. This topic has attracted the attention of many authors and researchers. The majority of the authors claimed that the origin of the Christianity in the Albanian regions should be attributed to the time of apostolicism, linking it to St. Paul's journeys to Rome. However, it is difficult to say that the first contact of the Albanians with the Christian faith began in the period of the apostleship, and this seems to be the main reason of disagreements between Albanian and foreign researchers.There are two arguments used by those claiming that the origin of Christianity in the Albanian regions extends to the apocalyptic period. The first one was St. Paul's statement in the Holly Bible's “Romans passages” of 15/18-19: “For I will not dare to speak of anything except what Christ has accomplished through me in order to bring about the obedience of the Gentiles, by word and deed, in the power of signs and wonders, in the power of the Spirit of God. So from Jerusalem even as far as Illyricum I have fully preached the gospel of Christ”.St. Paul’s “from Jerusalem even as far as Illyricum I have fully preached the gospel of Christ” statement made the Albanian Orthodoxies and Catholic Christians as well as the majority of researchers to claim that Christianity existed in Albania from the first century. Related to this, it is obvious that they even pretend that St. Paul has used the famous road of Via Egnatia during his journey to Rome, passing through Dyrrhachium (Durrës), one of the most important Albanian cities of that period. It is also claimed that while in Durres, he appointed Saint Caesar/Qezar as archbishop.The second basis of their argument is the name of the city of Apollonia mentioned in the Holly Bible. The “After they traveled through Amphipolis and Apollonia, they came to Thessalonica, where there was a Jewish synagogue” (Acts, 17/1) passage was used as an argument for claiming that Saint Paul has come to Apollonia in Albania and spread Christianity. However, it is understood that there is a misunderstanding resulting from the similarity of the Apollonia name. It is not the Albanian Apollonia, but the Apollonia of today's Greece that is mentioned in the statement above. These two cities are geographically far from each other. Thus, claiming’s on the arrival of St. Paul in nowadays Albania and the spreading of the Christianity by him remain very weak due to the lack of any basis or any concrete evidence of archaeological relic. Neither there is any St. Paul's statement like “I have delivered the gospel of Jesus in Illyricum” nor is it given to us by the second or third person in the form of “St. Paul delivered the gospel of Jesus in Illyricum”. Thus, all these information’s are nothing but an indication that Paul himself did not spread the Christian faith in nowadays Albania. Nevertheless, it can easily be said that Christianity is spreaded at an early date and in a quickly way, while this is true for the big cities of Albania at least. Participation of bishops from dioceses of Dyrrhachium (Durrës), Apollonia, Aulon (Vlora), Scampa (Elbasan), Lychnidus (Ohri), Pulcheriopolis (Berat), Byllis, Amantia, Phoinike (Finiq), Onchesmos (Saranda) and Buthrotum (Butrint) to the ecumenical councils such as Iznik, Ephesus, Kadikoy and Istanbul from the) diocese as well as the archaeological Christian remains dating back to the II - VI centuries also confirm this view. The participation of many Albanian regions in the above mentioned ecumenical councils is extremely important for the Albanian church due to the fact that such a wide participation in ecumenical councils from various regions of Albania shows how fast and in a how wider geography of Albania the Christian faith was spreaded. In this study, it has been tried to bring a different point of view to the claims put forward to the present day and at the same time to examine the subject in the light of scientific criteria and in an objective perspective. In addition, it should be noted that this study includes the period of Saint Paul and the geographical borders of nowadays Albania. In this regard; in order to be able to consider every view related to topic, efforts have been made to use relevant sources of Albanian and other languages.

Keywords:

Illyricum / Albania, Saint Paul’s Journeys, Spread of Christianity, Dyrrachium (Durrës), Albanian Church,

PDF

___

A new catholic commentary on holy scripture. New York: Thomas Nelson And Sons Ltd., 1975.
Anamali, Skender... (ve öte.). Historia e Popullit Shqiptar. Tiranë: Akademia e Shkencave e Shqipërisë Instituti i Historisë - Toena, 2002.
Bozbora, Nuray. Osmanlı Yönetiminde Arnavutluk ve Arnavut Ulusçuluğunun Gelişimi. İstanbul: Boyut Kitapları, 1997.
Dürüşken, Çiğdem. Pavlus’un Kutsal Görev Gezileri ve Anadolu Halklarına Mektupları: Latince-Türkçe. İstanbul: Homer Kitabevi, 2003.
Edwin, Jacques. Shqiptarët: Historia e Popullit Shqiptar nga Lashtësia Deri në Ditët e Sotme. Trc. Edi Seferi. Tiranë: Kartë e Pendë, 1996.
Elsie, Robert. “Shenjtorët e Krishterë të Shqipërisë”. Mitropolia e Shenjtë e Korçës. 12 (2007): 71-93.
Frasheri, Kristo. “Fillimet e Krishtërimit në Viset Shqiptare”. 1-2 (2000): 5-19.
Frashëri, Mehdi. Historia e Lashtë e Shqipërisë dhe e Shqiptarëve. 2. Baskı. Tiranë: Phoenix, 2000.
Gjini, Gasper. Ipeshkvia Shkup Prizren neper shekuj. Ferizaj: Drita, 1992.
Gündüz, Şinasi. Pavlus: Hıristiyanlığın Mimarı. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2001.
Hoti, Afrim. “Aspekte të Përhapjes së Krishterimit Të Hershëm Në Provincën e Epirit të Ri”. Tiranë: Kisha Orthodhokse Autoqefale e Shqipërisë - 2003, 2000.
Kiel, Machiel. Ottoman Architecture in Albania 1385-1912. İstanbul: Research Centre for Islamic History Art & Culture (IRCICA), 1990.
Kondilli, Pirro. “Apostull Pavli ne viset e Shqiperise se sotme”. Kisha Orthodhokse e Shqiperise. Temmuz 2008. https://tr.scribd.com/doc/97569465/Gazeta-e-Nentorit-2008.
Kora, Sonila. “Kisha e Provincës Epirus Nova në Marrëdhëniet e saj me Selinë e Romës (Shek. V-VI)”. 3-4 (2006): 7-24.
Kristo, Frasheri. Skëndërbeu: Jeta dhe Vepra. Tiranë: Akademia e Shkencave e Shqipërisë, 2002.
Küçük, Abdurrahman. “Gregoryan Ermeni Kilisesinin Oluşması ve Konsil Kararları Karşısındaki Tutumu”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 35 (1996): 117-154.
Lako, Kosta. “Qyteti dhe Peshkopata e Anchiasmosit (Sarandës) në Krishtërimin e Hershëm”. Tiranë: Kisha Orthodhokse Autoqefale e Shqipërisë - 2003.
Llukani, Andrea. Kisha Ortodokse Autoqefale e Shqipërisë: (nga vitet apostolike deri në vitet tona). Tiranë: Botimet Trifon Xhagjika, 2009.
Loka, Nikolle - Kola, Gjet. İliria Biblike. Shejtorët Iliro-Shqiptare nga Konstandini i Madh te Nënë Tereza. Tiranë: Geer, 2005.
Meksi, Aleksander. Arkitektura e Kishave të Shqipërisë (shekujt VII-XV). Tiranë: Uegen, 2004.
Meksi, Aleksandër. Shën Pali Ungjillëzuesi i İlirëve (Shën Pali Dhe Fillimet e Krishtërimit në Trojet e Sotme Të Shqiptarëve). Prishtinë: Universiteti Mbretëror İliria & Drita, 2009.
Mirdita, Zef. Krishtenizmi nder Shqiptare. Prizren - Zagreb: Drita & Misioni Katolik Shqiptar ne Zagreb, 1998.
Nichol, Francis D. The seventh-day adventist Bible commentary: the Holy Bible with exegetical and expository comment. Washington: Review and Herald Publishing Association, 1957.
Paqarizi, Sead. “Hıristiyanlığın Arnavutluk ve Kosova’ya Giriş ve Yayılış Sürecine Kısa Bir Bakış-2”. Balkan Araştırmaları Dergisi 2/2 (2011): 67-83.
Peake. Peake’s commentary on the bible. Nairobi: Nelson, 1977.
Pepa, Pjeter. Tragjedia dhe Lavdia e Klerit Kalotik në Shqipëri. Tiranë: 55, 2007.
Peters, Markus W. E. Përballjet e Historisë së Kishës Katolike në Shqipëri 1919-1996. Trc. Darragjati Klaudia. Lezhë: Gjergj Fishta, 2010.
Qiriazi, Dhori. Krishtërimi në Shqipëri. Tiranë: Argeta-LMG, 2000.
Richard, Frucht. “Albania - History”. Encyclopedia of Eastern Europe (From the Congress of Vienna to the Fall of Communism). Londra - New York: Garland Publishing, 2000.
Schmiedel, P. W. “Galatia”. Encyclopedia Biblica a dictionary of the Bible. Toronto: George N. Morang & Company Limited, 1902.
Sinani, Shaban. Berat, Beratinus, Buhara. Tiranë: Naimi, 2015.
Sinani, Shaban. “Berati-Qyteti qe rrezatoi”. 2010.
Stott, John R. W. Romalılar Mektubu’nun Mesajı. Trc. Leyla Güleç. İstanbul: İnkılap Kitabevi, 2006.
Thomo, Pirro. Kishat Pasbizantine ne Shqiperine e Jugut. Tiranë: KOASH (Kisha Orthodhokse Autoqefale e Shqiperise), 1998.
Topalli, Kolec. “Lashtësia e Krishtërimit ndër Shqiptare sipas Dëshmive të Gjuhës Shqipe”. Shkodër: Phoenix, 2000.
Turan, Süleyman. Misyonerliğin Kurucusu Pavlus. İstanbul: IQ Kültür Sanat Yayıncılık, 2006.
Vocotopoulos, Panayotis L. “Religious Painting In Albania From The 10th to the 19th century”. Icons from the Orthodox Communities Of Albania. 18-25. Selanik: Ministry of Culture. Museum of Byzantine Culture, 2006.
Woodhouse, W. J. “Illyricum”. Encyclopedia Biblica a dictionary of the Bible. New York: The Macmillan Company, 1901.
Zavalani, Tajar. Histori e Shqipnis. Tiranë: Phoenix, 1998.
Zefi, Don Shan. Islamizimi i shqiptareve gjate shekujve: arsyet e islamizimit dhe qëndrimi i Kishes ndaj kesaj dukurie. Prizren: Drita, 2000.
Zheku, Koço. “Peshkopata e Bylisit nje nga peshkopatat me te hershme ne Shqiperi”. Tiranë: Kisha Orthodhokse Autoqefale e Shqipërisë, 2003.