Bölgelerarası Rivâyet Farklılıkları Açısından Mısır’daki Hadis Kültürünün Tahlili (Yezîd b. Ebî Habîb’in (ö. 128) Rivâyetleri Özelinde)

Hz. Peygamber (sa) daha hayatta iken sahâbe, farklı bölgelere yayılmaya başlamış, bunun bir sonucu olarak da kendi hadis kültürlerini beraberlerinde taşımışlardı. Bu durum her bölgede kendine has bir hadis birikiminin oluşmasına sebep oldu. Biz bu rivâyetlerin bölgesellikten evrenselliğe geçişini takip etmek maksadıyla Mısır örneğini ele almaya çalıştık. Bu bağlamda dışarıdan gelen hadislerin Mısır’a girişini de incelemeyi amaçladık. Bunun için de söz konusu rivâyetlerin içeri ve dışarı naklinde önemli rol oynayan Yezîd b. Ebî Habîb adlı âlimin rivâyetleri üzerinde yoğunlaştık. Netice itibariyle Mısır’da yaşayan sahâbîler tarafından rivâyet edilen hadislerin hicrî ikinci yüzyılın ortalarına kadar büyük oranda bölgesel olarak bilindiğini, daha sonra râviler vasıtasıyla diğer İslâm beldelerine yayıldığını görmekteyiz.

Anahtar Kelimeler:

Hadis Coğrafyası, Mısır, Hadis, Yezîd b. Ebî Habîb, Rivâyet

The Analysis of the Hadith Culture in Egypt in terms of Inter-regional Tradition Differences (In the case of the Traditions of Yazîd b. Abû Habîb -d. 128/AH-)

The Companions had begun to spread in different regions while Muhammad (pbuh) was still alive. As a result of this, they carried their own hadith culture with them. This situation led to the formation of a unique hadith accumulation in each region. We have tried to deal with the case of Egypt in order to keep track of the transition from locality to universality of these traditions. And in this context, we have aimed to examine the introduction of the hadiths to Egypt. So, we have focused on traditions of scholar Yazîd b. Abû Habîb, playing a part in transmitting to inside and out of these traditions. Consequently, we see that hadiths narrated by the Companions who lived in Egypt had largely known regionally until the middle of the second century of the Hijra, then spread through the narrators to other Islamic areas.

Keywords:

Geography of Hadith, Egypt, Hadith, Yazîd b. Abû Habîb, Narrative.,

PDF

___

Abdullah b. Mübarek, Ebû Abdurrahmân, Kitâbü’l-Cihâd, thk. Nezîh Hammâd, Tunus, 1972.
Abdullah b. Mübarek, Müsnedü'l-imam Abdullah b. el-Mübârek, thk. Subhi Sâmerrâî, Riyad, 1987.
Abdürrezzâk b. Hemmâm, el-Musannef, thk. Habiburrahman el-A’zamî, I-XI, Beyrut, 1983.
Ahmed b. Hanbel, el-Müsned, thk. Şuayb el-Arnaût ve diğerleri, I-XLV, Beyrut, 2001.
Akgün, Hüseyin, Goldziher ve Hadis, Ankara, 2014.
Akgün, “Sahabe Coğrafyasının Oluşumu ve Sonuçları”, “İslâm Medeniyetinin Kurucu Nesli Sahabe” Konulu Tartışmalı İlmi Toplantı, SAÜ İlahiyat-İSAV, 27-28 Nisan 2013, Sakarya, İstanbul, 2013, s. 33-52.
Aybakan, Bilal, “Şâfiî”, DİA, c. 38, 2010, s. 223-233.
Başoğlu, Tuncay, “Yezîd b. Ebû Habîb”, DİA, c. 43, 2013, s. 518-519.
Buhârî, Muhammed b. İsmail, el-Câmiu’s-Sahîh, thk. Muhammed Züheyr b. Nâsır en-Nâsır, I-IX, Dâru Tavki’n-Necât, 2001.
Ebû Dâvûd, Süleyman b. Eş’as es-Sicistânî, Risâletü Ebî Dâvûd ilâ ehli Mekke ve gayrihim fî vasfi sünenihî, thk. Muhammed es-Sabbâğ, Beyrut, ty.
Ebû Dâvûd, Sünen, thk. Şuayb el-Arnaût ve Muhammed Kamil Karabelli, I-VII, Dımaşk, 2009.
Erul, Bünyamin, “Telfîk”, DİA, c. 40, 2011, s. 400-401.
Goldziher, Ignaz, Muhammedanische Studien, I-II, Halle, 1889-1890.
Hâkim, Ebû Abdullah en-Nîsâbûrî, el-Müstedrek ala’s-Sahîhayn, thk. Mustafa Abdülkadir Atâ, I-IV, Beyrut, 1990.
Hatîb, Ahmed b. Ali el-Bağdâdî, er-Rihle fî talebi’l-hadîs, thk. Nureddin Itr, Beyrut, 1975.
Hatîb, el-Câmi li ahlâki’r-râvî ve âdâbı’s-sâmii, thk. Mahmûd Tahhân, Riyad, 1983.
İbn Ebî Hâtim, Ebû Muhammed Abdurrahmân b. Muhammed, el-Cerh ve’t-ta’dîl, I-IX, Beyrut, 1952.
İbn Ebî Hâtim, Âdâbu’ş-Şâfiî ve menâkıbehû, thk. Abdülganî Abdülhâlık, Beyrut, 2003.
İbn Hacer, Ahmed b. Ali el-Askalânî, Tehzîbü’t-tehzîb, I-XIV, Beyrut, 1984.
İbn Hibbân, Muhammed b. Hibbân el-Büstî, el-İhsân fî takrîbi Sahîhi İbn Hibbân, thk. Şuayb Arnaût, I-XVIII, Beyrut, 1988.
İbn Kuteybe, Ebû Muhammed Abdullah b. Müslim, Te’vîlu muhtelifi’l-hadîs, Beyrut, 1999.
İbn Mâce, Muhammed b. Yezîd, Sünen, thk. Şuayb el-Arnaût ve diğerleri, I-V, Beyrut, 2009.
İbn Receb, Abdurrahmân b. Ahmed, Fethü’l-bârî şerhu Sahîhi’l-Buhârî, thk. Mahmûd b. Şaban b. Abdü’l-maksûd ve diğerleri, I-IX, Medine, 1996.
İbn Sa’d, Muhammed b. Sa’d, et-Tabakâtü’l-kübrâ, thk. Muhammed Abdülkâdir Atâ, I-VIII, Beyrut, 1990.
İbn Teymiyye, Takıyyuddin Ebû’l-Abbâs Ahmed b. Abdülhalîm, Ref’ul melâm ani’l-eimmeti’l-a’lâm, Riyad, 1983.
İbn Vehb, Ebû Muhammed Abdullah b. Vehb el-Mısrî, el-Câmi fi’l-hadîs, thk. Mustafa Hasan Hüseyin Ebû’l-Hayr, Riyâd, 1995.
İbn Yûnus, Abdurrahmân b. Ahmed, Târîhu İbn Yûnus el-Mısrî, I-II, Beyrut, 2001.
İbnü’l-Esîr, Mecidüddîn Ebû’s-Seâdât el-Cezerî, en-Nihâye fî garîbi’l-hadîs, I-V, Beyrut, 1979.
Juynboll, G. H. A., Hadis Tarihinin Yeniden İnşası, Ankara, 2002.
Koçyiğit, Talat, Hadis Tarihi, Ankara, 1997.
Kuzudişli, Bekir, “Bölgelere Göre ‘Men Kezebe ‘Aleyye...’ Hadisinin Rivâyet Seyri”, HTD, VI/1, 2008, s. 71-110.
Mâlik b. Enes, Muvattâ, thk. M. Mustafa el-A’zamî, I-VIII, Abu Dabi, 2004.
Musa, Muhammed Yusuf, “İmam Mâlik ile Leys b. Sa’d Arasındaki İhtilaf ve Yazışma”, çev. Abdülkadir Şener, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, c. XVI, 1968, s. 131-154.
Müslim, Ebû’l-Hüseyin Müslim b. el-Haccâc en-Nisâbûrî, Sahîhu Müslim, thk. Muhammed Fuâd Abdülbâkî, I-V, Kahire, 1955-1956.
Nâcî, Lumeyn, “İmam Şâfiî’nin Bazı Görüşlerini Değiştirmesinde Mısır‘daki Çevreden Etkilenmesi Mes’elesi”, e-Şarkiyat İlmi Araştırmalar Dergisi, çev. Muammer Bayraktutar, sayı: 3, 2010, s. 117-128.
Nesâî, Ahmed b. Şuayb, Sünenü’n-Nesâî, thk. Abdülfettâh Ebû Gudde, I-IX, Haleb, 1986.
Nevevî, Ebû Zekeriyyâ Muhyiddin Yahyâ b. Şeref, el-Minhâc fi şerhi Sahihi Müslim b. Haccâc, I-XVIII, Beyrut, 1972.
Sadeghi, Behnam, “The Travelling Tradition Test: A Method for Dating Traditions”, Der Islam, c. 85/1, 2009, s. 203–242.
Schacht, Joseph, “Hadislerin Yeniden Değerlendirilmesi”, çev. İshak Emin Aktepe, Hadis Tetkikleri Dergisi, V/2, 2007, s. 135-144.
Süyûtî, Abdurrahmân b. Ebî Bekr, Hüsnü’l-muhâdara fî târîhi Mısr ve’l-Kâhire, I-II, Kahire, 1967.
Süyûtî, Tedrîbu’r-râvi fî şerhi Takrîbi’n-Nevevî, thk. Ebû Kuteybe Nazr Muhammed el-Faryâbî, I-II, Riyad, 1994.
Şafiî, Ebû Abdullah Muhammed b. İdrîs, el-Müsned, Beyrut, 1980.
Tartı, Nevzat, “Ebû Hureyre’nin Mürselleri Üzerine Bir İnceleme”, Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 12/3, 2012, s. 7-25.
Tayâlisî, Süleyman b. Dâvûd, Müsnedü Ebî Dâvûd et-Tayâlisî, thk. Muhammed b. Abdülmuhsin et-Türkî, I-IV, Kahire, 1999.
Tirmizî, Muhammed b. İsa, Sünenü’t-Tirmizî, thk. Ahmed Muhammed Şâkir ve diğerleri, I-V, Kahire, 1975.
Yezîd b. Ebî Habîb, “Cüzü ehâdîsi Yezîd b. Habîb el-Mısrî bi rivâyeti’l-imâmi’l-Leys b. Sa’d”, Ehâdîsu’ş-şuyûhi’l-kibâri –Akdemü’l-mahtûtâti’l-hadîsiyyeh, thk. Hamza Ahmed ez-Zeyn, Kahire, 2004, s. 11-64.
Zehebî, Şemsuddîn Ebû Abdullah Muhammed b. Ahmed, Siyeru a’lâmi’n-nübelâ, I-XVIII, Kahire, 2006.