DELEUZE VE GUATTARI’DE İLİŞKİSEL MARKSİZM’E DAİR POLİTİK BİR MÜDAHALE

Bu çalışma, Deleuze ve Guattari’nin Marksizm’e dair geliştirdikleri politik ontolojiyi, İlişkisel Marksizm’e politik müdahale olarak görmektedir. İlişkisellik kavrayışını bir yöntem değil, düzlem olarak benimseyen düşünürlerin Marksizm’i kavrama biçimleri ilişkisellik üzerindendir. Bu ilişkisellik gerek ortakduyusal yaklaşımla gerekse de içsel ilişkiler felsefesiyle kurulmadığı gibi organizmacı anlayışa dayalı parça-bütün ilişkisinden de yola çıkmamaktadır. Burada ilişkiye giren terimlerin ilişkinin kendisine indirgenemeyeceği temel kalkış noktasıdır. Düşünürler, buradan hareketle terimlerin ilişkisinin iki bağımsız kendiliğin (entity) ilişkisi değil, birbirine içkin bir asamblaj (assemblage) ilişkisi olduğunu savunmaktadır. Böylelikle Marx’ın kapitalizmin toplumsal kuruluşu için ortaya koyduğu “özgür işçi” (vogelfrei) ile “para sahibi”nin karşılaşması, akışlar olarak kapitalist asamblaj ilişkisi şeklinde düşünülmektedir. Bu iki ögenin karşılaşması, Deleuze ve Guattari’de virtüel, daha doğrusu virtüel olanın edimselleşmesi olarak aktarılmaktadır. Virtüelin edimselleşmesiyse öznellik üretimleri içinden ele alınmaktadır, yani emek gücünden başka satacak hiçbir şeyi olmayan “özgür işçi” ile onun emek gücünü satın almak için hazır hale gelen “para sahibi” öznellik üretimleri olarak serimlenmektedir. Öznellik üretimlerini düşünmekse ikilinin makine teorisinden bağımsız olarak kavranamazdır. Öznellik üretimleri “makinesel süreçler”e içkindir. Tüm bunların doğrultusunda bu çalışma, Deleuze ve Guattari’nin politik ontolojisinde terimlerin ilişki karşısındaki özerkliğini asamblaj kuramı üzerinden ortaya koyarak ilişkiselliği nasıl kavradıklarına değinecek, buradan hareketleyse Marx’ta kapitalizmin ilişkisel kuruluşu olarak “özgür işçi” ile “para sahibi”nin karşılaşmasını nasıl ele aldıklarını analiz edecektir.

A POLITICAL INTERVENTION TO RELATIONAL MARXISM IN DELEUZE AND GUATTARI

This study sees the political ontology developed by Deleuze and Guattari regarding Marxism as a political intervention in relational Marxism. The philosophers who adopt the concept of relationality as a plane rather than a method in their works, handle to Marxism in the focus of relationality. This relationality isn’t built with the common sense approach and the philosophy of internal relations. It is not part-whole relationship based on organism understanding. For thinkers, it is the main point of departure that the terms in the relationship can’t be reduced to the relationship itself. Based on this claim, the relation of terms isn’t the relation of two independent entities, but an assembly relation inherent to each other. The encounter between the “free labor” and the “owner of money” that Marx put forward for the social organization of capitalism is considered as the relation of capitalist assembly as flows. The encounter of these two elements is presented in Deleuze and Guattari as the virtual or the actualization of the virtual. The actualization of the virtual is dealt with in the context of the productions of subjectivity. “Free labor” and “owner of money” are revealed as the productions of subjectivity. Analyzing through subjectivity productions can’t be conceived independently from Deleuze and Guattari’s machine theory. Firstly, this study put forward the issue of autonomy of terms against relation in Deleuze and Guattari’s political philosophy through assembly theory and will address how thinkers grasp relationality. Then, it will analyze how is handled the encounter between the “free worker” and the “owner of money”, perceived as the relationality of capitalism in Marx.

PDF

___

Althusser, Louis (2005), Yeniden- Üretim Üzerine: İdeoloji ve Devletin İdeolojik Aygıtları (İstanbul: İthaki Yayınları) (Çev. Işık Ergüden).
Althusser, Louis (2009), Kriz Yazıları: Althusser’den Sonra Louis Althusser (İstanbul: İthaki Yayınları) (Çev. Zühre İlkgelen).
Althusser, Louis (2019), “Köken Üzerine” (Çev. Ekin Topçu), https://komunizminguncelligi. wordpress.com/2019/03/29/koken-uzerine-ongenesis-louis-althusser/ (01.05.2021).
Bourdieu, Pierre (1984), Distinction: A Social Critique of the Judgement of Taste (London: Routledge).
Buchanan, Ian (2014), Deleuze ve Guattari’nin Anti-Ödipus’u (Ankara: Bilim ve Sosyalizm Yayınları) (Çev. Fahrettin Ege, Hakan Erdoğan).
Corrigan, Philip, Ramsay Harvie and Sayer Derek (1978), Socialist Construction and Marxist Theory: Bolshevism and its Critique (London: Macmillan Press).
Crossley, Nick (2011), Towards Relational Sociology (London: Routledge).
De Angelis, Massimo (2007), The Beginning of History: Value Struggles and Global Capital (Londra: Pluto Press).
Deleuze, Gilles (1990), Diyaloglar (İstanbul: Bağlam Yayıncılık) (Çev. Ali Akay).
Deleuze, Gilles (1995), Kant Üzerine Dört Ders (İstanbul: Öteki Yayıncılık) (Çev. Ulus Baker).
Deleuze, Gilles (2006), Müzakereler (2. Baskı) (İstanbul: Norgunk Yayıncılık) (Çev. İnci Uysal).
Deleuze, Gilles (2007), Two Regimes of Madness (New York: Semiotext(e)) (Trns. Ames Hodges and Mike Taormina).
Deleuze, Gilles (2008), Ampirizm ve Öznellik (İstanbul: Norgunk Yayıncılık) (Çev. Ece Erbay).
Deleuze, Gilles (2009), Isssız Ada ve Diğer Metinler (İstanbul: Bağlam Yayıncılık) (Çev. Ferhat Taylan, Hakan Yücefer).
Deleuze, Gilles (2015), Anlamın Mantığı (İstanbul: Norgunk Yayıncılık) (Çev. Hakan Yücefer).
Deleuze, Gilles (2016), “Edimsel ve Virtüel”, Cogito, 82: 14-19.
Deleuze, Gilles (2017), Fark ve Tekrar (İstanbul: Norgunk Yayıncılık) (Çev. Burcu Yalım, Emre Koyuncu).
Deleuze, Gilles ve Guattari Félix (1987), A Thousand Plateaus: Capitalism and Schizophrenia (Londra: Atholone Press) (Çev. Brian Massumi).
Deleuze, Gilles ve Guattari Félix (2012). Anti -Ödipus: Kapitalizm ve Şizofreni-1 (Ankara. Bilim ve Sosyalizm Yayınları) (Çev. Fahrettin Ege, Hakan Erdoğan, Mustafa Yiğitalp).
Emirbayer, Mustafa ve Goldberg Chad Alan (2005), “Pragmatism, Bourdieu, and Collective Emotions in Contentious Politics” Theory and Society, 34: 469-518.
Hegel Georg Wilhelm Friedrich (1991), Mantık Bilimi (Küçük Mantık) (İstanbul: İdea Yayınevi) (Çev. Aziz Yardımlı).
Holland, Eugene (2007), Deleuze ve Guattari’nin Anti- Oedipus’u: Şizoanalize Giriş (İstanbul: Otonom Yayıncılık) (Çev. Ali Utku, Mukadder Erkan).
Holland, Eugene (2014), “Deleuze and Guattari and Minor Marxism” Habjan, Jernej, Whyte Jessica (Der.), (Mis)readings of Marx in Continental Philosophy (London: Palgrave Macmillan): 99-110.
Hume, David (2009), İnsan Doğası Üzerine Bir İnceleme (Ankara: BilgeSu Yayınları) (Çev. Ergün Baylan).
Kant, Immanuel (2017), Arı Usun Eleştirisi (5. Baskı) (İstanbul: İdea Yayınevi) (Çev. Aziz Yardımlı).
Marx, Karl (1986), Kapital Birinci Cilt (3. Baskı) (Ankara: Sol Yayınları) (Çev. Alaattin Bilgi).
Marx, Karl (1975), Ücret, Fiyat ve Kar: Ücretli Emek ve Sermaye (Ankara: Sol Yayıncılık) (Çev. Sevim Belli).
Marx, Karl (1997), Kapital Üçüncü Cilt (3. Baskı) (Ankara: Sol Yayınları) (Çev. Alaattin Bilgi).
Marx, Karl (2013a), Grundrisse 1 (2. Baskı) (Ankara: Sol Yayınları) (Çev. Arif Gelen).
Marx, Karl (2013b), Grundrisse 2 (2. Baskı) (Ankara: Sol Yayınları) (Çev. Arif Gelen).
Marx, Karl ve Engels Friedrich (1977), Kapitalizm Öncesi Ekonomi Biçimleri (2. Baskı) (Ankara: Sol Yayınları) (Çev. Mihri Belli).
Marx, Karl ve Engels Friedrich (1996), Seçme Mektuplar: 1844-1895 (İstanbul: Evrensel Basın) (Çev. Alaattin Bilgi).
Ollman, Bertell (2006), Diyalektiğin Dansı: Marx’ın Yönetiminde Adımlar (İstanbul: Yordam Kitap) (Çev. Cenk Saraçoğlu).
Ollman, Bertell (2015), Yabancılaşma: Marx’ın Kapitalist Toplumdaki İnsan Anlayışı (İstanbul: Yordam Kitap) (Çev. Ayşegül Kars).
Öğütle, Vefa Saygın ve Güney Çeğin (2010), Toplumsal Sınıfların İlişkisel Gerçekliği (2. Baskı) (Ankara: Tan Kitabevi).
Pellejero, Eduardo (2014), “Minör Marksizm: Yeni Politik Praksise Bir Yaklaşım”, Jain, Dhruv (Der.), Özgürleşme Makineleri: Deleuze ve Marx (İstanbul: Otonom Yayıncılık) (Çev. Aslı İkizoğlu): 145-169.
Poulantzas, Nicos (1992), Siyasi İktidar ve Toplumsal Sınıflar (İstanbul: Belge Yayınları) (Çev. Şen Süer ve Fevzi Topaçoğlu).
Read, Jason (2014), Sermayenin Mikropolitikası: Şimdiki Zamanın Tarihöncesi ve Marx (İstanbul: Metis Yayıncılık) (Çev. Ayşe Deniz Temiz).
Read, Jason (2017), “Olumsallığın Evrensel Tarihi: Deleuze ve Guattari’ye Göre Kapitalizm Tarihi” (Çev. Eser Kömürcü) https://komunizminguncelligi.wordpress.com/2017/01/29/olumsalliginevrensel-tarihi-deleuze-ve-guattariye-gore-kapitalizmin-tarihi-jason-read/ (10.05.2021).
Sayer, Andrew (1992), Method in Social Science: A Realist Approach (London: Routledge).
Thoburn, Nicholas (2009), Deleuze, Marx ve Politika (İstanbul: Otonom Yayıncılık) (Çev. Ali Utku, Mukadder Erkan).
Thompson, Edward Palmer (2004), İngiliz İşçi Sınıfının Oluşumu (İstanbul: Birikim Yayıncılık) (Çev. Uygur Kocabaşoğlu).