Ekofeminizm ve Ekososyalizm Yaklaşımlarıyla Çevre Sorunları ve Ekoloji
Ekolojik sorunların küresel boyuta ulaşması ve tüm canlıları tehdit etmesi üzerine, bu problemler özellikle 20. Yüzyılın son dönemlerinde dünya gündemine oturarak feministleri dikkati ekoloji hareketlerine yöneltmiştir. Bu süreç 1980'lerin batı toplumlarının kadın çalışmalarına yeni bir boyut kazandırmıştır: Ekofeminizm. 1970’lerden itibaren kendini iyice hissettirmeye başlayan ve dünyayı saran küresel ekolojik sorunlar, toplumsal hayatın pek çok alanını ilgilendirdiği gibi, ideolojilerinde ilgi alanına girmeye başlamıştır. Ekososyalizm tam bu noktada Marksist çerçevedeki ekoloji tartışmalarıyla ön plana çıkmıştır ve temeline de Marksist düşüncedeki kapitalist üretim tarzının hem emek hem de doğanın sömürüsünü gerçekleştirdiği tespitini koyarak işe başlamıştır. Kapitalist sistemin ve ekonomi anlayışının, doğal kaynakları sınırsız görüp çevrenin tahribatına neden olduğunu düşünen ekososyalizm anlayışı; sürdürülebilir çevre yaklaşımı için kapitalist ekonomik sistemin dönüştürülmesi gerektiğini savunur. Çalışmanın ilk bölümünde ekofeminizm kavramı, ekofeminizm perspektifinden çevre, ekofeminist yaklaşımlar ve ekofeminizme yöneltilen eleştiriler yer alacaktır. İkinci bölümde ise ekososyalizm yaklaşımına değinilecek; ekomerkezcilik ve teknomerkezcilik kavramları açıklanacaktır. Doğa ve çevrede Marksist yaklaşımlar ele alınacaktır. Sonuç bölümünde ise bu iki yaklaşımla ilgili genel bir değerlendirme yapılacaktır.
Anahtar Kelimeler:
Ekoloji, Çevre, Ekofeminizm, Ekososyalizm
Environmental Problems and Ecology with Ecofeminism and Ecosocialism Approaches
As ecological problems reach a global dimension and threaten all living things, these problems have been on the world agenda especially in the last period of the 20th century and the attention of feminists has turned to ecology movements. This process brought a new dimension to women's studies in the western societies of the 1980s: Ecofeminism. Global ecological problems, which started to make itself felt in the 1970s and enveloping the world, started to be of interest in ideologies as well as in many areas of social life. At this point, ecosocialism came to the fore with the ecology discussions within the Marxist framework, and it started with the determination that the capitalist mode of production in Marxist thought exploits both labor and nature. In the first part of the study, the concept of ecofeminism, environmental ecofeminist approaches from the perspective of ecofeminism, and criticisms of ecofeminism will take place. In the second part, the ecosocialism approach will be discussed; The concepts of ecocentrism and technocentrism will be explained. Marxist approaches to nature and environment will be discussed. In the conclusion part, a general evaluation will be made about these two approaches.
Keywords:
Ecology, Environment, Ecofeminism, Ecosocialism,
___
- Yayımlanmış Eserler
- Akal, C. B. (1998). İktidarın üç yüzü. Dost Kitapevi.
- Akdağ, Y. (2014). Kapitalizm ve sınıf mücadelesi: Teorinin güncelliği. Evrensel Yay.
- Alptekin, Y. (2015). Kapitalizmin ortaya çıkışı: Jeo-kültürel yaklaşım. Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5(10), 231-241.
- Bahro, R. (1982). Socialism and survival. Heteric Books.
- Biehl, J. (1991). Finding our ways: Rethinking ecofeminist politics. Black Rose Book.
- Bigwood, C. (1993). Earth muse. Temple University Press.
- Birkeland, J. (1993). Ecofeminism: Linking theory and practice. In G. Gaard (Ed.), Ecofeminism: Woman, animals, nature (pp. 13-59). Temple University Press.
- Bookchin, M. (1994). Özgürlüğün ekolojisi. Ayrıntı Yay.
- Clark, J. (2022). Dialectical ecology: The origins of dialectical ecology. In L. Brownhill, S. Engel-Di Mauro, T. Giacomini, A. Isla, M. Löwy & T. E. Turner (Eds.), The routledge handbook on ecosocialism. Routledge Taylor & Francis Group.
- Clark, B., & Foster, J. B. (2022). Marx’s ecology and metabolic analysis. In L. Brownhill, S. Engel-Di Mauro, T. Giacomini, A. Isla, M. Löwy & T. E. Turner (Eds.), The routledge handbook on ecosocialism (pp. 89-98). Routledge Taylor & Francis Group.
- Collard, A. (1988). Rape of the wild. The Women’s Press.
- Çetin, O. B. (2005). Ekofeminizm: Kadın-doğa ilişkisi ve ataerkillik. Sosyo Ekonomi, 1, 61-76.
- Deleage, J. P. (1989). Eco-Marxist critique of political ecology. Capitalism, Nature, Socialism, 3, 15–31. https://doi.org/10.1080/10455758909358382
- Eaton, H., & Lorentzen L. A. (2003). Ecofeminism and globalization: Exploring culture, context and religion. Rowman & Littlefield Publishers.
- Eckersley, R. (1992). Environmentalism and political theory: Towards an ecocentic approach. UCL Press.
- Eisler, R. (1990). The gaia tradition and the partnership future: an ecofeminist manifest. I. Diamond & G. F. Orenstein (Eds.), Reweaving the world (pp. 23-29). Sierra Club Books.
- Engels, F. (1934). Dialectics of nature. Progress Publishers.
- Engels, F. (1992). Ailenin, özel mülkiyetin ve devletin kökeni. Sol Yay.
- Ferry, L. (2000). Ekolojik yeni düzen. Yapı Kredi Yayıncılık.
- Heywood, A. (2016). Siyasi ideolojiler. Bb101 Yayınları.
- İmançer, D. (2002). Feminizm ve yeni yönelimler. Doğu Batı Dergisi, 19, 155-178.
- Johnston, R. J. (1989). Environmental problems: Nature, economy and state. Belhaven.
- Kovel, J. (2022). The ecofeminist ground of ecosocialism. In L. Brownhill, S. Engel-Di Mauro, T. Giacomini, A. Isla, M. Löwy & T. E. Turner (Eds.), The routledge handbook on ecosocialism (pp. 32-38). Routledge Taylor & Francis Group.
- MacKinnon, A. C. (2003). Feminist bir devlet kuramına doğru. Metis Yayınları.
- Mandel, E. (1998). Marksist ekonomi kuramına giriş. Toplumsal Dönüşüm Yayınları.
- Martinez-Allier, J. (1990). Ecological economics: Energy, environment and society. Blackwell.
- Marx, K. (1973). Grundrisse. Penguin Books.
- Mellor, M. (1992). Breaking the boundaries. Virago Press Ltd.
- Merchant, C. (1996). Earthcare: women and the environment. Routledge.
- Morris, W. (1887). How we live and how we might live. Collected Works.
- O’Riordan, T. (1981). Environmentalism. Pion.
- Özdemir, H., & Aydemir, D. (2019). Ekolojik yaklaşımlı feminizm/ekofeminizm üzerine genel bir değerlendirme: Kavramsal analizi, tarihi süreci ve türleri. Akdeniz Kadın Çalışmaları ve Toplumsal Cinsiyet Dergisi, 2(2), 261-278. https://doi.org/10.33708/ktc.608639
- Pepper, D. (1993). Eco socialism from deep ecology to social justice. Routledge.
- Radel, C. (2009). Nature / Environment: Natures, gendered. In R. Kitchin & N. Thrift (Eds.), International encyclopedia of human geography (pp. 331-336). Elsevier.
- Redclift, M. (1986). Redefining the environmental “Crisis” in the south. In J. Weston (Ed.), Red and green: A new politics of the environment (pp. 80–101). Pluto Press.
- Reuther, R. R. (1992). Gaia & God. Harper Collins Publishers Ltd.
- Saito, K. (2017). Karl Marx’s ecosocialism. Monthly Review Press.
- Saiato, K. (2022). The legacy of Karl Marx’s ecosocialism in the twenty first-century. In L. Brownhill, S. Engel-Di Mauro, T. Giacomini, A. Isla, M. Löwy & T. E. Turner (Eds.), The routledge handbook on ecosocialism (pp.135-143). Taylor & Francis Group.
- Salleh, A. (2017). Ecofeminism as politics: Nature, marx and the postmodern. Zed.
- Spretnak, C. (1993). Earth body and personal body as sacred. In C. J. Adams (Ed.), Ecofeminism and the sacred (pp. 261-280). Continuum.
- Taylor, D. E. (1997). Woman of color, environmental justice, and ecofeminism. In K. J. Warren (Ed.), Ecofeminism: Women, culture, nature (pp. 38-81). Indiana University Press.
- Tekin, Y. (2012). Kamu yönetimi. Orion Kitabevi.
- Turhan, E., & Atay, H. (2015). Ekososyalizm: Bugüne ve geleceğe dair siyasi bir tahayyül. İki Aylık Sosyalist Siyaset ve Kültür Dergisi, 1, 137-149.
- Weber, M. (1999). Protestan ahlakı ve kapitalizmin ruhu. Ayraç Yayınları.
- İnternet Kaynakları
- Ecosocialism. (2023). StudySmarter. https://www.studysmarter.co.uk/explanations/politi cs/political-ideology/ecosocialism/
- Gaia Dergi. (2021). Ekoloji ve kadının kesişim noktası: Ekofeminizm. Gaia Dergi. https://gaiadergi.com/ekoloji-ve-kadinin-kesisim-noktasi-ekofeminizm/
- Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
- Başlangıç: 2017
- Yayıncı: Adem Yavuz SÖNMEZ
Sayıdaki Diğer Makaleler
Ukrayna Krizi Bağlamında Putin Rusyası’nın Biyografik Anlatıları ve Rutinleri
Mustafa YENİ, Deniz TABAKCIOĞLU
Ekofeminizm ve Ekososyalizm Yaklaşımlarıyla Çevre Sorunları ve Ekoloji
Mehmet Kuru, Osmanlı’nın Para ile İmtihanı, Fol Kitap, Ankara, 2022, 192 sayfa, ISBN: 9786258242102
Ahilik Kurumu ve Yansımaları: Bolu Mudurnu
Kastamonu’da Kurt ve Geyikler ile İlgili İnanışlar (Orhun’dan Kastamonu’ya)