TÜRK MASALLARININ MİLLÎ TİPİ: KELOĞLAN
Bazı araştırmacılar tarafından “hayallerden ibaret bir
tür” olarak düşünülen masallar, aslında gerçek hayatın sembollerle dışa
vurumudur. Yaşamak zorunda olduklarımızla, yaşamak istediklerimizin sistemli
bir şekilde anlatıldığı masallarda, arzu edilen dünya, sembolik bir dil ile
ifade edilir. Bu bağlamda masallarda geçen tiplerin, renklerin, olayların,
sayıların, canlı ve cansız varlıkların hemen hepsinin gerçek anlamları dışında
bir de sembolik anlamlarının olduğu görülür.
Bu yazıda, masalların önemli
kahramanlarından biri olan “Keloğlan” tipi sembolik açıdan
değerlendirilecektir. Çeşitli masallarda, gücün (padişahın) karşısında halkı
temsil eden Keloğlan; Türk insanının zekâsını, aklını, başarısını, azmini,
şansını ve saflığını da en güzel şekliyle kendi üzerinde toplayan, problemleri
gülerek çözümleyen “hümorist” yapıya sahip bir tiptir. Bilindiği gibi, Türk
dünyasında, “Keloğlan” tipine bağlı olarak anlatılan çok sayıda masal vardır.
Yazıda, bunların tamamının incelenmesi makale boyutunu aşacağından konuya bir
sınırlandırma getirerek, çoğunluğu Çukurova yöresinde anlatılan ve tarafımızdan
derlenen “Keloğlan” masalları incelemeye esas alınmıştır.
Anahtar Kelimeler:
Masal, Keloğlan, keçel, anlatı türleri
KALOGHLAN: THE NATIONAL TYPE OF TURKISH FAIRY TALES
Fairy tales, that considered by some researchers as '' some kind
consisting of dreams '' , in fact , are the outpouring of real life with
symbols. Told in a systematic way, and together with what we have to live
through and of the things we want to live through, in these tales, the
desirable world is expressed in a symbolic language. In this context, it is
seen that the characters, the colors, the events, the numbers, almost all of
the true meanings of animate and in inanimate beings, taking part in these
tales, have a symbolic meaning out of their real ones.
In this article, being one of the important types of these tales,
Kaloghlan will be evaluated symbolically. In various stories, representing the
people in the face of power (Sultan); and gathering the Turkish people's
intelligence, mind, success, determination, luck and own purity on him in the
best way; Kaloghlan has a '' humorist '' side who solves out problems by
laughing at them. As is well known, in Turkish world, there are lots of stories
told related to Kaloghlan. In the article, as all of these would exceed
the size of the article examination, by introducing a restriction to the
subject, '' Kaloghlan '' tales were based on review of which the majority is
told in Cukurova region and compiled by us.
Keywords:
fairy tales, Kaloghlan, kecel, narrative types,
___
- Ahmet Yaşar Ocak; Osmanlı İmparatorluğunda Marjinal Sûfîlik / Ka-lenderîlik (XIV- XVII. Yüzyıllar), Ankara 1992.
- Ali Berat Alptekin; Taşeli Masalları, Ankara 2002.
- Ali Berat Alptekin; Kazak Masallarından Seçmeler, Ankara 2003.
- Ali Fuat Bilkan; Masal Estetiği, İstanbul 2001.
- Anthony Stevens; Jung, İstanbul 1999.
- Bahaeddin Ögel; “Keloğlan Masal Motifinin Eski Türk Kökenleri”, I. Uluslararası Türk Folklor Kongresi Bildirileri / II. Cilt Halk Edebiyatı, Ankara 1976, 265-268.
- Bahaeddin Ögel; Türk Mitolojisi / I. Cilt, Ankara 1989.
- Bahaeddin Ögel; Türk Mitolojisi / II. Cilt, Ankara 1995.
- Carl Gustav Jung; Dört Arketip, (Çev.: Zehra Aksu Yılmazer), İstanbul ; 2003.
- Cengiz Ketene; Kerkük Halk Edebiyatından Seçmeler, Ankara 1990.
- Erich Fromm; Rüyalar, Masallar, Mitoslar (Sembol Dilinin Çözümlen-mesi), (Çev.: Aydın Arıtan – Kaan H. Ökten), İstanbul 1990.
- Esma Şimşek; “Nasreddin Hoca Fıkraları İle Masalların Birbirine Tesiri”, Nasreddin Hoca’ya Armağan, (hzl. M. Sabri Koz), İstanbul 1996, 311-322.
- Esma Şimşek; Yukarıçukurova Masallarında Motif ve Tip Araştırması C. I-II, Ankara 2001.
- Evrim Ölçer Özünel; “Kel Ata’dan Keloğlan’a ‘Hilebaz’ Dönüşüm”, Millî Folklor, 9 (67), Güz 2005, 47-52.
- Fikret Türkmen; Tahir ile Zühre, Ankara 1983.
- Fikret Türkmen; Âşık Garip Hikâyesi / İnceleme – Metin, 2. baskı, Anka-ra 1995.
- Kürşat Bilge; Çukurova Bölgesinden Derlenen Folklor ve Halk Edebiyatı Örnekleri, Elazığ 1998, F.Ü. Fen-Ed. Fak. Lisans Tezi.
- Martin Lings; Simge ve Köken Örnek Oluşum Anlamı Üzerine, (Çev.: Sü-leyman Sahra), Ankara 2003.
- Mehmet Temiz; Andırın Yöresinde Anlatılan Halk Hikâyeleri Andırın (Andırın/ Kahramanmaraş), Malatya 1995, (F.Ü. Sos. Bil. Enst. Yüksek Lisans Tezi).
- Nuri Taner; “Türk Masallarında Anlatım Biçimlerine Göre Köse Tipi ve Keloğlan ile Köse Tipinin Karşılaştırılması”, V. Milletlerarası Türk Halk Kültürü Kongresi / Halk Edebiyatı Seksiyon Bildirileri II, Ankara 1997, 273-280.
- Pertev Naili Borata; Halk Hikâyeleri ve Halk Hikâyeciliği, Ankara 1988.
- Pertev Naili Boratav; Zaman Zaman İçinde, 2. baskı, Ankara1992.
- Pervin Ergun; “Altay Destanlarında ve Anadolu Türk Masallarında Tas-tarakay – Keloğlan”, Millî Folklor, 9 (68), Kış 2005, 78-84.
- Rene Guenon; Yatay ve Dikey Boyutların Sembolizmi, (Çev.: Fevzi To-paçoğlu), İstanbul 2001.
- Saim Sakaoğlu; “Bir Masal Kahramanı Olarak Nasreddin Hoca”, Masal Araştırmaları, Ankara 1999, 234-239.
- Saim Sakaoğlu; Gümüşhane ve Bayburt Masalları, Ankara 2002.
- Suna Gökfidan; Osmaniye’den Derlenmiş Efsane ve Masallar, Elazığ 1991, (F.Ü. Fen-Ed. Fak. Lisans Tezi).
- Şahin Köktürk; Azerbaycan ve Türkiye’den Derlenmiş Masalları Karşı-laştırma Denemesi, Samsun 1996 (Ondokuz Mayıs Ünv. Sos. Bil. Enst. doktora tezi).
- Şükrü Elçin; Anadolu Köy Orta Oyunları (Köy Tiyatrosu), Ankara 1977.
- Tahir Alangu; “Keloğlan Masalları / Mitostan Kurtuluş – Gerçeğe Yöne-liş”, Türk Dili (Türk Halk Edebiyatı Özel Sayısı), (207), Aralık, 1968, 458-469.
- Üstün Dökmen; İletişim Çatışmaları ve Empati, 21. baskı, İstanbul 2003.
- ISSN: 2148-0370
- Yayın Aralığı: Yılda 3 Sayı
- Başlangıç: 2013
- Yayıncı: Tuzla Belediyesi
Sayıdaki Diğer Makaleler
AHMET MUHİP DIRANAS’IN ŞİİRLERİNE YANSIYAN DEĞERLER
Salim Durukoğlu, İbrahim Doyumgaç
ADALET VE KAHRAMANLIK URUKAGİNA’DAN KINALIZADE ALİ’YE KÜRŞAT’TAN ÖMER HALİSDEMİR’E
TÜRK MASALLARININ MİLLÎ TİPİ: KELOĞLAN
ÂŞIK SIDKÎ BABA DİVANI’NDA DEVRİYELER