The effect of various nitrogen fertilizers on saffron (Crocus sativus L.) yield

Safran (Crocus sativus L.) dünyanın tıbbi ve aromatik açıdan değerli bitkilerinden birisi olup kurutulmuş stigmalartndan yararlanılmaktadır. Bu araştırma, farklı azotlu gübre uygulamalarının safranın yaş ve kuru stigmalanna, çiçek sayısına ve yaprak uzunluğuna olan etkisini belirlemek amacıyla 2004-2005 yetişme sezonunda, Kocaeli ilinde yürütülmüştür. Tesadüf blokları deneme desenine göre 3 tekerrürlü olarak yürütülen çalışmada; 4 farklı azotlu gübre (amonyum nitrat, amonyum sülfat, üre, kalsiyum amonyum nitrat) ve kontrol uygulamaları ele alınmıştır. Safran kormlarının dikiminden önce bütün parsellere 4 kg/da olacak şekilde NPK gübresi verilmiş, işlemden 25 gün sonra azotlu gübre çeşitleri saf azot 6 kg/da hesabıyla her bir parsele uygulanmıştır. Dekara en fazla çiçek sayısı 14330 ile üre uygulamasından, en az çiçek sayısı ise 8330 ile kontrol uygulamasından elde edilmiştir. Yaprak uzunluğuna bakıldığında kontrol ve gübre çeşitleri arasında önemli bir fark görülmemiştir. En yüksek taze safran verimi 431 g/da ile üre, en düşük taze safran verimi ise 224 g/da ile amonyum sülfat uygulamasından elde edilmiştir. En yüksek kuru safran verimi 78 g/da ile üre, en düşük kuru safran verimi ise 40 g/da ile amonyum sülfat uygulamasından elde edilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

amonyum nitrat, amonyum sülfat, kalsiyum amonyum nitrat, ürün verimi, çiçekler, azotlu gübreler, bitki boyu, safran, üreli gübreler, verim ögeleri, Crocus sativus, tıbbi bitkiler

Farklı azotlu gübre çeşitlerinin safran (Crocus sativus L.) verimi üzerine etkisi

Saffron (Crocus sativus L.) is one of the world's highest priced medicinal and aromatic plants from which dried stigmas are used. This study was carried out in Kocaeli-Turkey to determine the effect of various nitrogen fertilizers on number of flower, length of leaf, fresh and dried saffron yield in 2004-2005 growing seasons. Experiments were conducted in a randomized blocks design with three replications using four different nitrogen fertilizers (ammonium nitrate, ammonium sulphate, urea, calcium ammonium nitrate) and control. Before planting saffron corms, 4 kg/da fertilizers in the form of NPK were applied to all parcels and after 25 day of planting, different nitrogen fertilizers were applied as pure nitrogen 6 kg/da to each parcel. The highest numbers of flowers, 14330 per da were obtained from urea treatment while the lowest numbers of flowers, 8330 per da, were obtained from control treatment. There were no significant differences among fertilizers treatments in leaf length trait. The highest fresh saffron yields of 431 g/da were obtained from urea treatment while the least fresh saffron yield of 224 g/da was obtained from parcel with ammonium sulphate. The highest dried saffron yield of 78 g/da was harvested on urea treatment while the least 40 g/da was harvested on ammonium sulphate treatment.

Keywords:

ammonium nitrate, ammonium sulfate, calcium ammonium nitrate, crop yield, flowers, nitrogen fertilizers, plant height, saffron, urea fertilizers, yield components, Crocus sativus, medicinal plants,

PDF

___

Aktaş, M. 2004. Bitkilerde beslenme bozuklukları ve tanınmaları. Türkiye 3. Ulusal Gübre Kongresi, Tarım Sanayi Çevre, 11-13 Ekim 2004, Tokat. 1118-1186.
Behnia, M. R., Estilai, A. and Ehdaie, B. 1999. Application of fertilizers for increased saffron yield, J. Agro. Sci., 182:9-15.
Behzad, S., Razavi, M. and Mahajeri, M. 1992a. The effect of mineral nutrients (N.P.K.) on saffron production. International Symposium on Medicinal and Aromatic Plants, Acta Horti., 306:426-430.
Behzad, S., Razavi, M. and Mahajeri, M, 1992b. The effect of various amount of ammonium phosphate and urea on saffron production. International Symposium on Medicinal and Aromatic Plants, Acta Horti., 306: 337-339.
Dhar, A. K., Sapru, R. and Rekha, K. 1988. Studies on saffron in Kashmir 1. Variation in natural population and its cytological behavior. Crop Improvement, 15: 48-52.
Güneş, A., Alpaslan, M. and İnal, A. 2004. Bitki besleme ve gübreleme. Ankara Üni. Zir. Fak. Yayın No: 1539.
Hosseini, M., Sadeghiand, B. and Aghamiri S. A. 2004. Influence öf foliar fertilization on yield of saffron {Crocus sativus L.): I. International Symposium on Saffron Biology and Biotechnology. Acta Horti., 650: 207-209.
Kacar, B. and Katkat, A. V. 1998. Bitki besleme. Uludağ Üni. Güçlendirme Vakfı Yayını 127.
Kellog, C. E. 1952. Our garden soils. Tha Macmillan Company, Newyork.
Molina, R. V., Garcia-Luis, A., Valero, M., Navarro, Y. and Guardiola, J. L. 2003. Extending the harvest period of saffron. I International Symposium on Saffron Biology and Biotechnology, Acta Horti., 650: 219-225.
Moltay, İ. 1979. Bursa bölgesinde yetiştirilen J. H. Hale çeşidi şeftalilerin besin elementi içeriği, bu elementlerin mevsime ve konum yerlerine göre değişimi üzerinde araştırmalar. Uzm. Tezi, Yalova Bahçe Kültürleri Araş. Ens.
Sampathu, S. R., Shivashankar, S. and Lewis, Y. S. 1984. Saffron {Crocus sativus L.) cultivation processing, chemistry and standardisation CRC critical reviews in food science and nutrition, 20: 123-157.
Vurdu, H., Şaltu, Z. and Ayan, S. 2002a. Crocus sativus L. (Safran) un yetiştirme tekniği. Gazi Üni. Orman Fak. Derg., 2: 175-187.
Vurdu, H., Şaltu, Z. and Güney, K. 2002b. Safran'in {Crocus sativus L.) biyolojik özellikleri. Gazi Üni., Orman Fak. Derg., 2: 89-101.