M. Alp FURAN, İBRAHİM DEMİR, Süer YÜCE, Akçalı R. Refika CAN, Fatma AYKUT

Ege Bölgesi tritikale çeşit geliştirme çalışmaları; geliştirilen, çeşit ve hatların verim ve kalite özellikleri üzerinde araştırmalar

Bu çalışmada CIMMYT'den temin edilmiş tritikale çeşit ve hatlarının Ege Bölgesinde verim, verim öğeleri ve kalite özellikleri ile ilgili sonuçlar ele alınmış ve diğer tahıl türleri ile karşılaştırılmıştır. Altı tritikale çeşit ve hattında, verim ve verim komponentleri arasındaki ilişkilerin incelenmesi ve Bornova koşullarına uygun çeşitierin belirlenmesi amaçlanmıştır. Verim, bin tane ağırlığı (BTA), hektolitre, bitki boyu, m2'de başak sayısı ve başaklanma gün sayıları gibi agronomik özellikler bakımından çeşit ve hatların performansları 2002-2003 ve 2003-2004 yıllarında Bornova ekolojik koşullarında incelenmiştir. Araştırma Ege Üniversitesi Tarla Bitkileri Bölümü deneme tarlalarında, 4 tekerrürlü olarak tesadüf blokları deneme desenine uygun olarak kurulmuştur. İki yıllık birleştirilmiş varyans analizi sonuçlarına göre ele alınan tüm özelliklerde genotipler arası farklılıkların istatistiki düzeyde önemli olduğu saptanmıştır. BTA ve nr'de başak sayısı özellikleri için genotip x yıl (GxY) önemli olduğu gözlenmiştir. Tane verimi bakımından en yüksek değeri 5 nolu hat (Fahad 5 / Pollmer-3) 440.13 kg/da ile ve 6 nolu hat (Bagal-2 / Coatı-4) 405.63 kg/da ile vermiştir. Korelasyon analizleri sonucuna göre tane verimi hektolitre dışındaki tüm özellikler ile önemli ve pozitif, başaklanma gün sayısı ile negatif bir korelasyon göstermiştir.

Anahtar Kelimeler:

Triticum x Secale, Türkiye, korelasyon analizleri, ürün kalitesi, ürün verimi, kültür çeşitleri, genotip çevre etkileşimi, başaklanma zamanı, kabuk içi, hatlar, bitki boyu, tohum ağırlığı, tritikale, verim ögeleri, Ege Bölgesi

Research on Aegean Region triticale variety development studies and relationships among yield and quality components in the developed variety and lines

In this study, triticale varieties and lines obtained from CIMMYT were studied in terms of yield, yield components and quality characteristics with the other cereals in Aegean region. Six triticale varieties and lines were undertaken to investigate the relationships among yield and yield components and determine the best varieties suitable to Bornova conditions. The performances of the triticale varieties and lines introduced for yield, 1000 kernel weight, hectoliter weight, plant height, number of plant per m2 and number of date to heading were measured in 2002-2003 and 2003-2004 growing season in Bornova, İzmir. The experiments were conducted in the fields of Ege University, Faculty of Agriculture in a randomized complete block design with four replications. Results from analyses of variance over two years indicated that the differences among genotypes were significant for all characteristics studied. The differences between two years genotype x year were found to be significant for 1000 kernel weigh and number of plant per m2. The highest grain yield was obtained from the line 5 (Fahad 5 / Pollmer-3) 440.13 kg/da and the line 6 (Bagal-2 / Coati-4) 405.63 kg/da. Simple correlation coefficient analyses revealed that the yield had positive and significant associations with all the traits except the hectoliter weight.

Keywords:

Triticum x Secale, Turkey, correlation analysis, crop quality, crop yield, cultivars, genotype environment interaction, heading date, kernels, lines, plant height, seed weight, triticale, yield components, Aegean Region,

PDF

___

Açıkgöz, N., İlker, E., Gökçöl, A. 2004. Biyolojik araştırmaların bilgisayarda değerlendirilmeleri. Ege Üniversitesi Tohum Teknoloji ve Uygulama ve Araştırma Merkezi Yay., 2, İzmir, s, 236.
Bağcı, A. 2005. İnsan ve hayvan beslenmesi için yeni bir umut (Alternatif bir tahıl): Tritikale, www.afyontarim.gov.tr
Baum, B. R. 1971. The taxonomic and cytogenetic implications of the problem of naming amphiploids of triticum and secale. Euphytica, 20: 302-306.
Çöplü, N. 2001. Bazı triticale genotiplerinin diallel melezlerinde kantitatif ve sitolojik analizler. Doktora Tezi, Uludağ Üni. Zir. Fak. Tarla Bitkileri Böl., Fen Bilimleri Ens., Bursa.
Demir, İ., Korkut, K. Z., Altınbaş, M., Akdemir, H.ve Dutlu, C. 1986. Yazlık triticale ıslah çalışmaları. Tübitak-TOAG. Bitki Islahı Sempozyumu, İzmir, s, 131-140.
Demir, İ., Honermeier, B., Marquard, R., Yüce, S., Can, R. R. A. 2004. Untersuchungen üker leistung und qualitaetseigenschaften ertragsreicher triticalesorten im Ege gebiet. Deutsch-Türkische Agrorforschung. 7. Symposium, Ankara. 171-176. Cuvillier Verg. Göttingen.
Kınacı, G. ve Kınacı, E. 2000. Yeni tahıl türü triticale'nin buğdaya karıştırılması ile elde edilen paçalların, kalite özellikleri ve ekmek yapımında kullanılma olanakları. Unlu Mamuller Teknolojisi, 4: 41-47.
Müntzing, A. 1979: Triticale results and problems, institute of genetics, University of Lund, Sweden.
Poehlman, J. M. 1979. Breeding field crops, AVI Pub. Co. Inc. Westport, Connecticut. USA.
Yağdı, K. ve Çöplü, N. 2004. Triticalede melez gücü üzerine bir araştırma. Selçuk Üni. Zir. Fak. Derg., 18:33-38.