Alışıldık Tanımlamaların Gölgesinde İslami İnancın Batı Sineması’nda Yeniden Sunumu Taken 2

Türkiye’nin Batılılaşma süreci boyunca güzel sanatların birçok dalında İslamiyet’e, Türklere ve Müslümanlara dair birçok imgenin kullanıldığı bilinmektedir. Sinemada temsil edilen söz konusu imgeler, hem ‘görüntüsel göstergeler’ hem de ‘söylemsel’ açıdan üretilebilmektedir. Bu çalışmada, Türkiye’de çekilmiş olan yurtdışı menşeli filmlerin bu imgeleri nasıl oluşturduğu ve yansıttığı Fransa yapımı Taken 2 (2012) filmi özelinde incelenmiştir. Filmde yer alan Türk-İslâm algısına yönelik unsurlar göstergebilimsel analiz metodu aracılığıyla tespit edilerek Saussure’ün gösterge modeli temel alınarak irdelenmiştir. Taken 2 filminin örneklem olarak belirlendiği bu çalışmada, Hollywood ve Avrupa sinemasında Türkiye’de üretilen ve Türk-İslâm algısına yönelik imgeler içeren diğer filmlere de değinilmiştir. Çalışmanın temel amacı, söz konusu filmlerdeki Türk-İslâm algısını ve temsilini göstergeler ve imgeler üzerinden tespit etmektir. Ayrıca sinemanın bir eğlence, endüstri, kitle iletişim aracı olmasının yanında, “ideolojik bir araç” olarak değerlendirilmesini sağlamak, çalışma açısından önem taşımaktadır. Çalışma sonucunda, filmlerde belirlenen temsillerin film kareleri üzerinden analiz edilmesi sonucunda bu filmlerde Türk-İslâm algısını temsil eden imgelerin genellikle olumsuz algılamalara yol açacak şekilde kullanıldığı görülmüştür. İncelenen Taken 2 filminde Türkiye ve İstanbul Ortadoğu’nun geri kalmış İslam ülkeleri gibi, Türk halkı ise özellikle giyim kuşam açısından İranlılar gibi, sosyal düzen ve adalet açısından ise kanunsuz işlerin yapıldığı ve yasadışı güçlerin hakim olduğu bir kabile devleti olarak sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Türkiye’de Üretilen Yabancı Filmler, Türk-İslâm Algısı, Taken 2

Re-Presentation of Islamic Faith in Western Cinema in the Shadow of Common Definitions: Taken 2

It is known that many images of Islam, Turks and Muslims were used in many branches of Fine Arts during the Westernization process of Turkey. These images represented in cinema can be produced both in terms of ‘visual indicators’ and ‘discourse’. In this study, how the films of foreign origin shot in Turkey create and reflect these images was examined in the special film Taken 2 (2012) Made in France. The elements of Turkish-Islamic perception in the film were identified through semiotic analysis method and examined based on Saussure's indicator model. In this study, the film Taken 2 was identified as a sample, and other films produced in Hollywood and European cinema in Turkey and containing images for Turkish-Islamic perception were also mentioned. The main aim of the study is to determine Turkish-Islamic perception and representation in these films through indicators and images. Furthermore, it is important to ensure that cinema is considered as an “ideological tool” as well as an entertainment, industry and mass media. As a result of the study, it was observed that images representing Turkish-Islamic perception in these films were often used in such a way as to lead to negative perceptions. Examined the Taken 2 film in backward Islamic countries like Turkey and the Middle East in Istanbul, Turkish people, especially in terms of clothing, like the Iranians, in terms of social order and justice, is presented as a tribal state dominated by illegal forces and the illegal work gets done.

Keywords:

Foreign Films Taken in Turkey, Perception of Turkish-Islâm, Taken 2,

PDF

___

Akbar, A. (1994). Medya Moğolları Bağdat Kapısında, Umran Dergisi, Mart-Nisan, 13-16.
Althusser, L. (2010). İdeoloji ve Devletin İdeolojik Aygıtları. A. Tümertekin (Çev.), İstanbul: İthaki Yayınları.
Bayraklı, E. ve Hafez, F. (2015). European Islamophobia Report, Ankara: SETA Vakfı Yayınları.
Canatan, K. (2007). İslamofobi ve Anti-İslamizm: Kavramsal ve Tarihsel Bir Yaklaşım. K. Canatan ve Ö. Hıdır (ed.). Batı Dünyasında İslamofobi ve Anti-İslamizm. Ankara: FCR Yayınları, s. 19-63.
Chansel, D. (2004) Beyaz Perdedeki Avrupa Tarih Öğretimi ve Sinema. Elhüseyni N. (Çev.), İstanbul: Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı Yayınları.
Demir, T ve Aşan, N. (2014). Hollywood Kamerasında İslam’ın Ötekileştirilmesi, International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic. 9 (5): s.741-748.
Diken, B, Lausten, C, B. (2017). Filmlerle Sosyoloji. İstanbul: Metis Yayınları.
Er, T ve Ataman, K. (2008). İslamofobi ve Avrupa’da Birlikte Yaşama Tecrübesi Üzerine. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 17 (2): s.747-770.
Güçhan, G. (1999). Tür Sineması, Görüntü ve İdeoloji, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi İletişim Bilimleri Fakültesi.
Kassır, S. (2011). Arap Talihsizliği. Ö. Gökmen (Çev.), İstanbul: İletişim Yayınları.
Kırel, S. (2018). Kültürel Çalışmalar ve Sinema. İstanbul: İthaki Yayınları.
Kolker, R. P. (1999). Yalnızlık Sineması. Ertan Yılmaz (Çev.), İstanbul: Öteki Yayınevi
Lean, N. (2015). İslamofobi Endüstrisi, H. Gümüşsoy (Çev.) Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, Ankara.
Mcclintock, M. ve Le G. (2007). Islamophobia: 2007 Hate Crime Survey, New York: Human Rights First.
Monaco, J. (2011) Bir Film Nasıl Okunur?. Ertan Yılmaz (Çev.), İstanbul: Oğlak Yayıncılık.
Oskay, Ü. (2000). Tek Kişilik Haçlı Seferleri. İstanbul: İnkılâp Kitabevi.
Ryan, M. ve Kellner, D. (2010). Politik Kamera. E. Özsayar (Çev.), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Said, E. (2008). Medyada İslam. A. Babacan (Çev.), İstanbul: Metis Yayınları.
Said, E. (2013). Şarkiyatçılık. B. Ülner (Çev.), İstanbul: Metis Yayınları.
Saussure F. (1985). Genel Dilbilim Dersleri, Berke Vardar (Çev.), Ankara: Birey ve Toplum Yayınları.
Shaheen, J. (2001). Reel Bad Arabs. New York: Olive Branch Press.
Stam, R, Burgoyne, R. ve Lewis S. (2019). Sinemasal Göstergebilim Sözlüğü Simten Gündeş (Çev.), İstanbul: Es Yayınları.
Teker, U. (2003). Grafik Tasarım ve Reklam. İzmir: Dokuz Eylül Yayınları.
Türkmen, M. Y. (2018). Hollywood Sineması ve İslamofobi: 11 Eylül Sonrası Hollywood Sinemasında İslamofobinin Yeniden Üretimi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İletişim Bilimleri Anabilim Dalı. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
Yel, A, M. (2018). Medya ve Sinemada Temsil Edilme Biçimleriyle İslam Karşıtlığı. Medya ve Din Araştırmaları Dergisi 1 (1): s.5-16.
Yetişkin, E. (2010). Güncel Politik Sinemayı Yeniden Düşünmek. Akademik İncelemeler Dergisi, 5(2): s.95-116.
Yılmaz, E. (2008). Sinema ve İdeoloji İlişkileri Üzerine, Burak Bakır, Yörükhan Ünal, Sali Saliji (Der.), Ertan Yılmaz (Çev.), Sinemasal Yazılar-1. Ankara: Orient Yayıncılık. s.63-87.
Zizek, S. (2010). Filmler Sosyoloji-Önsöz. Bülent Diken, Carsten B. Lausten (Haz.), İstanbul: Metis Yayınları.