Türkiye’de Yaşayan Bireylerin Toplumsal Cinsiyet Eşit(siz)liği Algısı - Gender (In) Equality Perception of Individuals Living in Turkey
Toplumsal cinsiyet, kadınlık ve erkeklik kategorilerinin toplumsal inşasını içeren bir kavram olarak günümüzde sosyal bilimler literatüründe önemli bir yer almaktadır. Kalıplaşmış toplumsal cinsiyet rolleri, toplumsal cinsiyet temelli ayrımcılığa yol açmakta ve toplumun hemen her alanında gözlemlenebilen toplumsal cinsiyet eşitsizliklerini beraberinde getirmektedir. Uygulamalı bir nicel araştırma olan bu çalışmanın amacı, Türkiye’de yaşayan bireylerin toplumsal cinsiyet rolleri temelinde kurgulanan eşitsizliklere olan yaklaşımlarını ve bu yaklaşımlarının altında yatan faktörleri ortaya çıkarmaktır. Ankara Sosyal Bilimler Üniversitesi (ASBÜ) tarafından gerçekleştirilen “2015 Türkiye Anketi”nden yararlanılarak, basmakalıp toplumsal cinsiyet rolleri temelli toplumsal cinsiyet eşitsizliğini ölçmek üzere bir endeks geliştirilmiştir. Türkiye’nin 7 farklı coğrafi bölgesindeki 70 farklı ilden 18 yaş ve üzeri toplam 2630 kişi üzerinden yapılan analizler neticesinde, basmakalıp toplumsal cinsiyet rollerini destekleyecek şekilde kurgulanan ifadelere yüksek oranda katılım görülmüştür. Çalışmada, toplumsal cinsiyet eşitsizliğine yol açabilecek basmakalıp toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin bireylerin bakış açılarının temel belirleyicileri arasında kişinin cinsiyeti, yaşadığı bölge, eğitim düzeyi ve çalışma durumu gibi faktörler olduğu bulunmuştur.
Anahtar Kelimeler:
Toplumsal cinsiyet, Basmakalıp toplumsal cinsiyet rolleri, Toplumsal cinsiyet eşitsizliği, 2015 Türkiye Anketi
Gender (In) Equality Perception of Individuals Living in Turkey
As a concept of socially constructed categories of femininity and masculinity, gender is today highly emphasized in social sciences literature. Stereotypical gender roles lead to gender-based discrimination and bring about gender inequalities that can be observed in almost every area of society. As an applied quantitative research, the objective of this study examines the Turkish people’s perception of gender inequality and uncovers the factors underlying this perception. Utilizing “2015 Turkey Survey” conducted by Social Sciences University of Ankara (ASBU), an index has been developed to measure gender inequality based on stereotypes of gender roles. The study found that the majority of Turkish people agreed with statements that promote stereotypical gender roles. The study also found that the main determinants of individuals’ perception of stereotypical gender roles that would promote gender inequality are gender, region of residence, level of education, and working status.
Keywords:
Gender, Stereotypical Gender Roles, Gender Inequality, 2015 Turkey Survey,
___
- KAYNAKÇA
- Akın, A. ve Demirel, S. (2003). Toplumsal Cinsiyet Kavramı ve Sağlığa Etkisi. Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 25: 4: ss. 73-82.
- Alptekin, D. (2014).” Çelişik Duygularda Toplumsal Cinsiyet Ayrımcılığı Sorgusu: Üniversite Gençliğinin Cinsiyet Algısına Dair Bir Araştırma”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 32: ss. 203-211.
- Altan, S. (2001). Eğitim Materyallerinde Cinsiyetçi Öğeler. Ankara: Can Matbaacılık.
- Altuntaş, O. ve Altınova, H. H. (2015). “Toplumsal Cinsiyet Algısı İle Sosyo-Ekonomik Değişkenler Arasındaki İlişkinin Belirlenmesi”, Turkish Studies International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 10:6: ss. 83-100.
- Basow, S. A. (1992). Gender: Stereotypes and roles (3rd ed.). Belmont, CA, US: Thomson Brooks/Cole Publishing Co.
- Bhasin, K. (2003). Toplumsal Cinsiyet “Bize Yüklenen Roller”. (K.Ay, Çev.) Dayanışma Vakfı Yayınları. İstanbul: Kuşak Ofset Birinci Basım.
- Bingöl, O. (2014). “Toplumsal Cinsiyet Olgusu ve Türkiye’de Kadınlık”. KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi 16 (Özel Sayı I): ss. 108-114.
- Dökmen, Z. Y. (2014). Toplumsal cinsiyet, sosyal psikolojik açıklamalar, İstanbul: Remzi Kitapevi (5. Baskı).
- Eccles, J. S., Jacobs, J. E., ve Harold, R. D. (1990). “Gender Role Stereotypes, Expectancy Effects, and Parents’ Socialization of Gender Differences”. Journal of Social Issues, 46: 2: ss. 183-201.
- Ecevit, Y. ve Karkıner, N (Ed.) (2012) Toplumsal Cinsiyet Sosyolojisi, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
- Erkal, S. ve Çopur, Z. (2013). “The Views and Behaviours of Women on the Distribution of Responsibility in Household Activities” Sosyal Politika Çalışmaları 13: 31. .
- Giddens, A. (2000) Sosyoloji. Ankara: Ayraç Yayınevi.
- Günay, G. ve Bener, Ö. (2011). “Kadınların Toplumsal Cinsiyet Rolleri Çerçevesinde Aile İçi Yaşamı Algılama Biçimleri”. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 15(3): ss. 157-171.
- Haigler, V. F., Day, H. D. ve Marshall, D. D. (1995). Parental attachment and gender-role identity. Sex Roles, 33(3/4): ss. 203-220.
- İmamoğlu, Olcay E. (1991). Aile içinde kadın-erkek rolleri. Türk Aile Ansiklopedisi, T.C. Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu, ss. 832-35.
- Kahraman, L., Kahraman, A. B., Ozansoy, N., Akıllı, H., Kekillioğlu, A., Özcan, A. (2014). “Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi Toplumsal Cinsiyet Algısı Araştırması”, Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 9:2: ss. 811-831.
- Kalaycı, N. ve Hayırsever, F. (2014). “Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Bağlamında Vatandaşlık ve Demokrasi Eğitimi Ders Kitabına Yönelik Bir İnceleme ve Bu Konuya İlişkin Öğrenci Algılarının Belirlenmesi”, Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 14:3: ss. 1-26.
- Lindsey LL. (1990) Gender Roles: A Sociological Perspective. United States of America: Prentice Hall International Limited.
- Lorber, J. (1994). Paradoxes of Gender. New Haven, CT: Yale University Press.
- Lucal, B. (1999). “What It Means to Be Gendered Me: Life on the Boundaries of a Dichotomous Gender System” Gender and Society, Vol. 13, No. 6, ss. 781-797.
- Martin, K. A. (2005). “William Wants a Doll. Can He Have One? Feminists, Child Care Advisors, and Gender-Neutral Child Rearing” Gender and Society, Vol. 19, No. 4, ss. 456-479
- Martin, K. A: (1998). “Becoming a Gendered Body: Practices of Preschools” American Sociological Review, Vol. 63, No. 4, ss. 494-511.
- Öngen, B. ve Aytaç, S. (2013). “Üniversite Öğrencilerinin Toplumsal Cinsiyet Rollerine İlişkin Tutumları ve Yaşam Değerleri İlişkisi”. Sosyoloji Konferansları. No: 48: 1-18.
- Özkan, D.(2014). Modern Sosyal Hayatta Kadının Toplumsal Cinsiyetinin ve Rollerinin Dönüşümü: Geleneğe Karşı Modernite, Turkish Studies, 9/2: 1239-1252.
- Powell, G.N. ve Greenhaus, J.H. (2010). “Sex, Gender, and Decisions At The Family Work Interface”. Journal of Management. 36 (4):1011-1039.
- Ridgeway, C. L. (2009). “Framed Before We Know It: How Gender Shapes Social Relations” Gender & Society 2009 23: 145
- Risman, B. J. (2004). “Gender as a Social Structure: Theory Wrestling with Activism” Gender & Society, Vol. 18, No. 4,ss. 429-45
- Trommsdorff G ve Iwawaki S.(1989). “Student’s perceptions of socialisation and gender role in Japan and Germany”. International Journal of Behavioral Development 12(4):485-493.
- Vefikuluçay, D., Zeyneloğlu, S., Eroğlu, K., Taşkın, K. (2007). “Kafkas Üniversitesi Son Sınıf Öğrencilerinin Toplumsal Cinsiyet Rollerine İlişkin Bakış Açıları”, Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 26–38.
- West, C ve Zimmerman, Don H. (1987). “Doing Gender” Gender & Society, Vol. 1, No. 2., ss. 125-151.
- Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
- Başlangıç: 2018
- Yayıncı: Nurşen Adak
Sayıdaki Diğer Makaleler