Modern Agoralarda Toplumsal Cinsiyet Oyunları: Disiplinlerarası Bir Saha Araştırması - Gender Games in Modern Agoras: An Interdisciplinary Field Research

Bu çalışmada; İzmir’de, farklı semtlerde konumlanmış alışveriş merkezlerinde çalışan satış görevlilerinin çalışma hayatlarının gizil ve önemli bir yüzünü oluşturan toplumsal cinsiyetleri, farklı disiplinlerin kullandığı kavramlar yoluyla mercek altına alınmaktadır. Şimdiye kadar gerçekleştirilen birçok araştırma, çalışma ortamında kadın emeğinin erkek emeğine nazaran değersiz görüldüğü ve toplumsal cinsiyet temelli adaletsizliklerin yaşandığını tespit etmiştir. Son yirmi senede popüler yaşam alanları hâline gelen -alışveriş, yemek, eğlence, spor, eğitim, hobi ve iş olanakları sunan- alışveriş merkezlerinde süregelen toplumsal cinsiyet temelli iletişimin ve çalışma normlarının özelliklerinin ortaya çıkarılması, araştırmacılar ve bu konuyla ilgilenen diğer kişi ve kurumlar için bu adaletsizliğin saptanabilmesi ve uygun çözüm önerilerinin getirilmesi yolunda önem taşımaktadır. Karma araştırma metodolojisinden yararlanılan bu çalışmada, sekiz farklı AVM’de çalışan satış görevlileri ile anket ve derinlemesine görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Araştırma bulguları, toplumsal cinsiyet olgusunun çalışma norm ve ilişkilerini şekillendiren önemli bir faktör olduğunu göstermektedir. AVM’lerde çalışan kadın çalışanlar, tahmin edildiği gibi, erkek meslektaşları kadar kazanamamakta ve yönetim pozisyonları için eşit fırsatlara ulaşamamaktadır. Ancak diğer yandan, alanyazında sıklıkla karşılaşılmayan bir bulgu olarak kimi zaman erkek çalışanların da çalışma ortamında eşitsizliğin mağduru olduğu ortaya çıkmaktadır. Çalışma ilişkileri detaylı bir biçimde irdelendiğinde; toplumsal cinsiyet normlarının çalışma ortamındaki seçimi ve işleyişi üzerinde sektör, marka ve çalışan-müşteri özellikleri gibi değişkenlerin hatırı sayılır etkilere sahip olduğu görülmektedir. Genel olarak, Türkiye’de baskın olan kültürel kodların iş pratiklerini yüksek tutarlılıkla ve eşitsiz/adaletsiz bir biçimde yönlendirdiği anlaşılmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

AVM, Çalışma sosyolojisi, Hizmet, Satış, Toplumsal cinsiyet

Gender Games in Modern Agoras: An Interdisciplinary Field Research

In this study, a latent and critical aspect at the workplace, ‘the gender’ of sales people who work at shopping malls in different districts of Izmir is examined using concepts originating from various disciplines. Numerous studies conducted so far have pointed out that women’s labor is especially deemed relatively unworthy, compared to men’s labor, and that gender-based injustice is frequently experienced at workplace. It is meaningful to look into this area as it would let researchers and other parties understand the gender-based communication and norms performed at shopping malls in Turkey that have become highly popular life centers in the last two decades, providing numerous activities such as shopping, food, entertainment, sports, education, hobbies and jobs. The findings of this research could help assess the scope of injustice and propose solutions to eliminate it. In the research stage of the study, a mixed methodology was utilized, including questionnaires and in-depth interviews at eight different shopping malls. The research findings show that gender plays a prominent role in workplace norms and relations. As might be expected, female employees working at shopping malls do not earn as much as their male counterparts, and they do not have same opportunities for managerial positions. An authentic finding of this study is that male employees suffer from workplace inequality, too. When workplace relations have been examinded thoroughly, it has been found that many variables such as sector, brand and attributes of employees/customers have considerable influence on the selection and the functioning of gender-based norms in workplace. In general, the dominant cultural codes in Turkey seem to be shaping business practices with a great level of consistency, inequality and injustice.

Keywords:

Gender, Sales, Service, Shopping Mall,

PDF

___

A.B.D. Eşit İstihdam Fırsatları Komisyonu. (2012). Sexual harassment. http://www.eeoc.gov/ laws/types/sexual_harassment.cfm. (Erişim tarihi: 29/06/2018)
Adkins, L. (2001). Cultural feminization: “Money, sex and power” for women. Signs: Journal of Women in Culture and Society, 26(3), 669-695.
Ahıska, M. ve Yenal, Z. (2006). Aradığınız kişiye şu an ulaşılamıyor: Türkiye’de hayat tarzı temsilleri 1980-2005. İstanbul: Osmanlı Bankası Arşiv ve Araştırma Merkezi.
Ashworth, A., Lasko, M. ve Vliet, A. (2012). Global working: supporting lesbian, gay and bisexual staff on overseas assignments. London: Stonewall.
Atkinson, J. (1984). Manpower strategies for flexible organizations. Personnel Management, August, 28-31. https://www.stonebridge.uk.com/uploads/courses/ 566.pdf (Erişim tarihi: 18/02/2018)
Berdahl, J. L. ve Aquino, K. (2009). Sexual behavior at work: Fun or folly?. Journal of Applied Psychology, 94(1), 34-47.
Butler, J. (1999). Gender trouble. New York: Routledge.
Button, D. ve Worthen, M. (2014). General strain theory for LGBT and SSB youth: the importance of intersectionality in the future of feminist criminology. Feminist Criminology, 9(4), 270-297.
Colgan, F., Creegan, C., McKearney, A., Wright, T. (2006). Lesbian, gay and bisexual workers - Equality, diversity and inclusion in the workplace: A qualitative research study. Comparative Organisation and Equality Research Centre: London.
Coston, B. ve Kimmel, M. (2012). Seeing privilege where it isn’t: marginalized masculinities and the intersectionality of privilege. Journal of Social Issues, 68(1), 97-111.
Crompton, R. (1997). Women and work in modern Britain. Oxford: Oxford University.
Denissen, A. ve Saguy, A. (2014). Gendered homophobia and the contradictions of workplace discrimination for women in the building trades. Gender & Society, 28(3), 381-403.
Groban, A. (2014). LGBT survey: E&T hears from the engineering industry. Engineering and Technology Magazine. http://eandt.theiet. org/magazine/2014/07/never-good-to-carr y-secrets.cfm. (Erişim tarihi: 15/07/2017)
Kart, A. L. (2011). Bir duygu yönetim süreci olarak duygusal emeğin çalışanlar üzerindeki etkisi. Çalışma ve Toplum, 3(30), 215-230.
Kipnis, D., Schmidt, S. M. ve Wilkinson, I. (1980). Intraorganizational influence tactics: Explorations in getting one’s way. Journal of Applied Psychology, 65, 440-452.
McDowell, L. ve Court, G. (1994). Missing subjects: Gender, power, and sexuality in merchant banking. Economic Geography, 70(3), 229-251.
Miller, S., Forest, K. ve Jurik, N. (2003). Diversity in blue: lesbian and gay police officers in a masculine occupation. Men and Masculinities, 5(4), 355-385.
Mizzi, R. (2014). Troubling preparedness: investigating the (in)visibility of LGBT concerns within pre-departure orientation. Development in Practice, 24(2), 286-297.
Özkaplan, N. (2009). Duygusal emek ve kadın işi/erkek işi. Çalışma ve Toplum, 2, 15-24.
Özkaplan, N. (2013). Kadın akademisyenler: Cam tavanlar hâlâ çok kalın!. Kadın Araştırmaları Dergisi, 1(12), 1-23.
Özkaplan, N., Öztan, E. ve Ruben, E. (2017). AVM’lerin yorgun gençleri: Tezgâhtarlıktan satış elemanlığına emeğin dönüşümü. İstanbul: SAV.
Sayer, A. ve Walker, R. (1992). The new social economy: Reworking the divison of labor. Cambridge: Wiley-Blackwell.
TÜİK. (2014). Ortalama aylık brüt ücret. https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=103 &locale=tr (Erişim tarihi: 25/06/2018)
TÜİK. (2016a). İBBS 1. Düzey ve üç büyük ile göre hanedeki işlerden genellikle sorumlu olan kişiler, 2016. http://www.tuik.gov.tr/ PreTablo.do?alt_id=1068 (Erişim tarihi: 25/06/2018)
TÜİK. (2016b). İBBS 1. Düzey ve üç büyük ile göre hanedeki küçük çocukların gündüz bakımı, 2016. http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do ?alt_id=1068 (Erişim tarihi: 25/06/2018)
Watkins, M. B., Smith, A. N. ve Aquino, K. (2013). The use and consequences of strategic sexual performances. The Academy of Management Perspectives, 27(3), 173-186.
Yukl, G. ve Falbe, C. M. (1990). Influence tactics and objectives in upward, downward, and lateral influence attempts. Journal of Applied Psychology, 75(2), 132-140.