Geleneksel Dizaynın Dili

Makale, hat sanatı-kaligrafinin kullanımına ek olarak geleneksel İslami dizaynın zaman içinde ve günümüzde Kadir-i Mutlağı yad etme pratiğine yardımcı bir işlevi yerine getirmek amacıyla bilinçli olarak uygulandığı ve hem orijinini hem de gerekçesini örneğin Al-'Ankabut Suresi'ndeki (29:46) "Hiçbir şey Allahın zikredilmesinden daha yüce değildir" ifadesinde olduğu gibi Kuran-ı Kerim'den aldığı sonucuna varır. İnsan işi ortam içinde Kadir-i Mutlağı hatırlama eylemi geleneksel olarak objelerin ve yapıların yüzeylerine bu görevi görsel açıdan hem doğrudan-açık ve hem de dolaylı-örtük bir şekilde yansıtan anlam yüklü dizaynın uygulanması şeklinde oluyordu. Böylelik 'Söz' konuşulması ve işitilmesinin yanı sıra aynı zamanda unutulmayacak ve görülecektir. Ve 'Söz'ün hatırlatıcıları da spesifik sayıların, renklerin, belirli bir motifin ya da motifler dizisinin, tek tek harflerin ve şablonların bir dizayn içinde uygulanmasıdır. Bu anlamlı dizaynlar birkaç seviyede yad etmenin yardımcıları ve hatırlatıcıları olma misyonunu da yerine getirir. Örneğin kenarların sayısından belirli bir çini şekline, aynı motifin veya belirli sayıdaki farklı motiflerin, bordürlerin, birkaç farklı rengin her biri belirli sıklıkta olmak üzere tekrarlanmasına kadar 1-10 arasındaki sayılarla oluşturulan bir kısım özel çağrışımlar sembolizm ve yad etme pratiği için alfanümerik bir yazıya ilişkin imalara yönelik göstergelerle birlikte verilmektedir.

The Language of Traditional Design

The article reasons that traditional Islamic design, in addition to the employment of scriptcalligraphy, was, and is at times still today, deliberately employed to serve as an aid to the practice of the remembrance of the Almighty and has both its origin and justification in the Holy Koran, as for example in Sura Al-'Ankabut, 29:46, "Nothing is greater than the remembrance of God". Remembering the Almighty within the man-made environment was traditionally addressed through the application to the surfaces of objects and structures of meaningful design that visually served as both direct-explicit and indirect-implicit reminders to this task, as the 'Word' is not to be forgotten and is to be seen, as well as spoken and heard, and there are its reminders, that is the employment of specific numbers, of colours, of a particular motif or range of motifs, individual letters, and of patterns in a design, and these meaningful designs also serve on a number of levels as aids towards, and reminders towards this remembrance. Some of the particular associations with the numbers from 1 to 10, the number of sides to a particular tile shape, the repeating of the same motif or of a particular number of different motifs, of borders, of a number of different colours, each a particular number of times, are given; together with indications of the implications of an alphanumeric script for symbolism and for the practice of remembrance.

PDF

___

Acar, B. B. (1982). Kilim, Cicim, Zili, Sumak Türk Düz Dokuma Yaygıları. İstanbul: Eren Yayınları
Addas, C. (1993). The Quest for Red Sulphur: The Life of Ibn 'Arabi. Cambridge: The Islamic Texts Society.
Aksoy, Ş., & Milstein, R. (2000). "A collection of Thirteenth century illustrated Hajj certificates". M.
Uğur Derman 65th Birthday Festchrift. 101-134 . Ed. Cemil Schick. İstanbul: Sabancı University.
İbn Arabi, (2000). Harflerin İlmi. Çev. M. Kanık. Bursa: ASA.
Aref, A. El (1966). A Brief Guide to The Dome of the Rock and Al-Haram Al-Sharif, Jerusalem: The Supreme Awqaf Council.
Arberry, A. J. (1977). Discourses of Rumi. New York: Samuel Weiser.
Arık, R. (2000). Kubad Abad. Ankara: İş Bankası Yayınları.
Arnold, Sir T. W. (1965). Painting in Islam: A Study of The Place of Pictorial Art in Muslim Culture. London: Dover.
Aslanapa, O. (1988). One Thousand Years of Turkish Carpets. İstanbul: Eren Yayınları.
Atasoy N., & Raby J. (1994). Iznik, The pottery of Ottoman Turkey. London: Alexandria Press.
Atıl, E. (1975). Art of the Arab World. Freer Gallery of Art Washington D.C.: Smithsonian Institution.
Atıl, E. (1987). The Age of Süleyman the Magnificent. New York: Harry N. Abrams.
Austin, R. W. J. (1971). Sufis of Andalusia: The R?? Al-quds and Al-Durrat Al-f?khirah of Ibn ?Arab?. London: Allen & Unwin.
Barışta, H. O. (1999 Ekim). Karaman Taşkale Halıları. ERDEM, Halı Özel Sayısı-1 Cilt:10, Sayı:28, 43- 48. Ankara: AKM.
Barkırer, Ö. (2000). Onüç ve Ondördüncü Yüzyıllarda Anadolu Mihrapları. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
Bayrak al-Jerrahi al- Halveti, Sheikh T. (1985). The Most Beautiful Names. Vermont: Threshold Books.
Bennett, I. (1977). Teppiche der Welt. München: Mosaik Verlag.
Bernardi, G. (2007). Monete cufiche. Appunti per la lettura. Trieste, Bernardi, 2007.
Bierman, I. A. (1998). Writing Signs: The Fatimid Public Text. London: University of California Press.
Birol, İ. A., & Derman, Ç. (2001). Motifs in Turkish Decorative Arts. İstanbul: Kubbealtı.
Black, A. (2001). The History of Islamic Political Thought. New York: Routledge.
Blair, S. S. (1998) Islamic Inscriptions. New York: New York University Press.
Blair, S. S. (2008). Islamic Calligraphy. Edinburgh: Edinburgh University Press.
Bosworth C. E. (1977). The Later Ghaznavids. New York: Columbia University Press.
Brend, B. (1991). Islamic Art. London: British Museum.
Brown, J. P. (1968). The Darvishes or Oriental Spiritualism. London: Frank Cass.
Browne, E. G. (1997). A Literary History of Persia: From the Earliest Times Until Firdevsi. Vol. 1, Maryland: Iranbooks.
Bulut, L. (1994). "Kabartma Desinli Samsat Ortacağ Seramikleri". Sanat Tarihi Dergisi VII 1-18. İzmir: Ege Üniversitesi.
Burckhardt, T. (1989). Mystical Astrology according to Ibn 'Arabi. Trans. B. Rauf, Abingdon: Beshara.
Busbecq, O. G. de (2001). Turkish Letters. Trans. Edward Seymour Forster. Introduction P. Mansell. London: Sickle Moon Books.
Busbecq, O. G. de (1927). The Turkish Letters of Ogier Ghiselin de Busbecq Imperial Ambassador at Constantinople 1554-1562. Trans. E. S. Forster. Oxford: Clarendon Press.
Çaycı, A. (2002). Anadolu Selçuklu Sanatı'nda Gezegen ve Burç Tasvirleri. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
Chittick, W. C. (1994). Imaginal Worlds: ibn al-'Arabi and the problem of religious diversity. Albany: Suny. Clevenot , D., & Degeorge, G. (2000). Ornament and Decoration in Islamic Architecture. London: Thames & Hudson.
Caiger-Smith, A. (1985). Lustre Pottery: Technique, Tradition and Innovation in Islam and the Western World. London: Faber & Faber.
Çağlıtütüncügil, E. (Ekim 1999) Cami Tasvirili Yahyalı (Kayseri) Halıları. Halı Özel Sayısı-1, Cilt:10, Sayı:28, 87-83. Ankara: AKM.
Degeorge, G., & Porter, Y. (2002). The Art of the Islamic Tile. Paris: Flammarion.
Derman, M. U. (1998). Letters in Gold: Ottoman Calligraphy from the Sakıp Sabancı Collection. İstanbul: Los Angeles County Museum of Art, Exh. Cat.
Duggan, T. M. P. (2006). 'The motifs employed on Rum Seljuk 13th century eight pointed star tiles from Antalya Province and elsewhere in Anatolia: an interpretation'. ADALYA IX, 149-219.
Durul, Y. (1987) "Türk Kilim Motifleri". Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü, Yay: 62 Seri: V; Sayı: A. 3, Ankara.
Eliot, T. S. (1942). Little Gidding-in Four Quartets. 1944. London: Faber & Faber. Erbek G. (1990). Kilim Catalogue No:1, İstanbul: Selçuk A.S.
Ettinghausen, R., & Graber, O. (1994). The Art and Architecture of Islam 650-1250. Newhaven & London: Yale University Press.
Falk, T. (1985). Treasures of Islam. Exh. Cat. Geneva: Phillip Wilson Publications.
Al Ghazali, (1992). The Ninety-Nine Beautiful Names of God: al-Maqsad al-asna fi sharh asma'Allah alhusna. Trans. D. B. Burrell & N. Daher. Cambridge: The Islamic Texts Society.
Görgünay-Kırzıoğlu, N. (Ekim 1999). "Yazılı Bardız Kilimi". ERDEM, Halı Özel Sayısı-1I, Cilt:10, Sayı:29, 321-6, Resim 1-6. Ankara: AKM.
Goodwin, G. (1992). A History of Ottoman Architecture. London: Thames & Hudson.
Grohmann, A. (1955-56). "Anthropomorphic and Zoomorphic Letters in the History of Arabic Writing". Bulletin de l'Institut d'Égypte, 38, 117-22.
al-Jawziyya, Ibn Qayyim (2004). The Invocation of God: Al-Wabil al-Sayyib min al-Kalim al-Tayyib.
Trans. M. A. Fitzgerald, & M. Y. Slitine, Cambridge: The Islamic Texts Society. Hikmet, M. (1959). One Day the Hodja. Ankara: Tarhan.
Hillenbrand, R. (1999). Islamic Art and Architecture. London: Thames & Hudson.
Hillenbrand, R. (2005). Islamic Art and Architecture. London: Thames & Hudson.
Hitti, P. K. (1991). History of the Arabs. London: Macmillan.
Irwin, R. (1997). Islamic Art. London: Laurence King.
Kadri, S. (2011). Heaven on Earth: A Journey through Shari'a Law. London: The Bodley Head.
Karatepe, İ. (2008). Askeri Müze Bayraklar ve Sancaklar Koleksiyonu. İstanbul: Askeri Müze ve Kültür Sitesi Komutanlığı.
Kayıpmaz, F., & Kayıpmaz N. (1999 Ekim). "Anadolu Köy El Halılarının Gelenekli Tasarım Alışkanlıkları ve Aykırı Bir Üslup". ERDEM, Halı Özel Sayısı-II, 10 (29), 369-74, 489-93. Ankara: AKM.
Klopsteg, P. E. (1987). Turkish Archery and the Composite Bow. Manchester: Simon Archery Foundation Mackie, L. W. (1980). 'Rugs and Textiles'. Turkish Art, 301-73. Ed. E. Atıl, New York: Smithsonian Institution Press-Harry N. Abrams.
Mardrus, J. C., & Mathers, P. (1996). The Thousand Nights and One Night. Vol. 2. London & New York: Routledge. Mercanlıgil, M. (1960). EBCED Hesabı. Ankara.
Miles, G. C. (1952). "Mihrab and 'Anazah: A study in early Islamic Iconography". Archaeologica Orientalia in Memoriam Ernst Herzfeld, 156-171. New York: Locust Valley.
Jokisch, B. (2007). Islamic Imperial Law: Harun-Al-Rashid's Codification Project. Berlin, Germany: Walter de Gruyter.
Imam Nawawi, (1989). Gardens of the Righteous: Riyadh as-Salihin. Trans. M. Z. Khan. London: Curzon Press.
Nizami, (1924). Haft Paikar (The Seven Beauties). Trans. C. E. Wilson, London, Vol. 1. London: A. Probsthain.
Ögel, S. (1994). Anadolu'nun Selçuklu Çehresi. İstanbul: Akbank Yayınları.
Ögel, S. (2002). "Anadolu Selçuklu mimarisinda Taş Süsleme". D. Kuban. Selçuklu Çağında Anadolu Sanatı, 311-28. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Öney, G. (1992). Anadolu Selçuklu Mimari Süslemesi ve El Sanatları. Ankara: İş Bankası Kültür Yayınları.
Öney, G. (1980). 'Bauschmuck und Kleinkunst'. Ed. E. Akurgal. Kunst in der Türkei, 176-214. Fribourg: Edition Popp.
Peters, F. E. (1994). A Reader on Classical Islam. Princeton, New Jersey: Princeton University Press.
er-Ravendi, M. b. Ali b. Süleyman (1999). Rahat-üs-Sudur ve Ayet-üs Sürur. Cilt II. Çev. A. Ateş, Ankara: Türk Tarih Kurumları.
Ettinghausen, R. (1984). Islamic Art and Archaeology. Ed. Rosen-Ayalon Collected Papers. Ed. M. Rosen-Ayalon. Berlin: Gebr. Mann Verlag.
Rosenthal, F. (1971). "Four Essays on Art and Literature in Islam". The L. A. Mayer Memorial Studies in Islamic Art and Archaeology, II. Leiden: E. J. Brill.
Rumi J. (1982). The Mathnawi of Jalalud'din Rumi. Books I-VI. Trans. R. A. Nicholson. Cambridge: Gibb Memorial Trust, Rumi J. (1977). Selected Poems from the Divani Shemsi Tabriz. Trans. R.
A. Nicholson, Cambridge: Cambridge University Press.
Padwick, C. E. (1969). Muslim Devotions, A Study of Prayer-Manuals in Common Use. London: S.P.C.K.
Perk, H., & Öztürk, H. (2003). "XIV. Yüzyılın ilk yarısında Anadoludaki İslam Paralar üzerinde görülen bir kısım damgalar". VII. Ortaçağ ve Türk Dönemi Kazı ve Sanat Tarihi Araştırma Sempozyum 7-9 Nisan 2003, 118-126. İstanbul, Mimar Sinan Üniversitesi Yayınları.
Peters, F. E. (1994). The Hajj: The Muslim Pilgrimage to Mecca and the Holy Places. Princeton: Princeton University Press.
Porter, V. (1995). Islamic Tiles. London: British Museum Press.
Renard, J. (1996). Seven Door to Islam: Spirituality and the religious life of Muslims. Berkley: University of California Press.
Serjeant, R. B. (1972). Islamic Textiles: Material for a History up to the Mongol Conquest. Beirut: Libraire du Liban.
Schimmel, A. (1984). Calligraphy and Islamic Culture. London and New York: New York University Press.
Shah, I. (1976). The Exploits of the Incomparable Mulla Nasrudin. London: Pan.
Shah, I. (1977). The Pleasantries of the Incomparable Mulla Nasrudin. London: Pan.
Treadwell, L. (2005). "Mihrab and 'Anaza or Spear-in-Sacrum?: A reconsideration of the iconography of an early Marwanid silver drachm". Muaqarnas, 22, 1-28
Uyumaz, E. (2003). Sultan I. Alaeddin Keykubad Devri Türkiye Selçuklu Devleti Siyasi Tarihi (1220- 1237). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
Williams, J. A. (1962). Islam. New York: George Braziller.
Wilson E. (1992). British Museum Pattern Books. Islamic Designs. London: British Museum Publications.
Yakıt, İ. (1992). Türk-İslam Kültüründe EBCED Hesabı ve Tarih Düşürme. İstanbul: Ötüken Yayınları.