Eskişehir'den Üç Yeni Meter Tetraprosopos Adağı

Makalede Eskişehir'de (Dorylaion teritoryumu) çeşitli yerlerde bulunmuş (Harita) ve bugün Eskişehir Müzesi'nde korunmakta olan üç eser tanıtılmaktadır. Her üç eser de adak taşı olup Meter Tetraprosopos (????? ?????????????) isimli bir tanrıçaya sunulmuştur. Eserlerden birisi çok küçük bir altardır (Fig. 1 a-b) ve üzerinde Eski Yunanca adak yazıtı vardır. Eserin akroterleri arasına ise tanrıçanın dörtlü figürü kabartma olarak işlenmiştir. İkinci eser (Fig. 2 a-d) alt kısmı kırılmış dörtlü bir heykelciktir. Üçüncü eser (Fig. 3 a-d) ise, üzerinde tanrıçanın sadece dört başından oluşan bir kabartma bulunan küçük bir adak levhasıdır. 2. ve 3. eserlerin yazıtı yoktur. Eserde tanrıçanın belirli bir ikonografide betimlendiği görülmektedir. Tanrıça yan yana bitişik duran ve khiton giymiş dört kadın biçiminde betimlenmiş olup hepsinin de başında stephane tacı bulunmaktadır. Altar üzerindeki figürler ellerinde girland taşımaktadır. Kırık olan ikinci heykelcikte de figürler ellerinde girland taşıyor olmalıdır. Phrygia ve Galatia bölgelerinde yazıtlar aracılığı ile tanınan "Meter Tetraprosopos" (Dört yüzlü Meter) isimli bir tanrıça vardır. Söz konusu yazıtların üzerinde herhangi bir betim yoktur. Ancak, yine Phrygia Bölgesi'nde dört vücutlu ve dört yüzlü bir tanrıça ikonografisinde olan bazı yazıtsız adaklar da ele geçmiştir. Kanaatimce, yazıtlarda adı geçen "Dört Yüzlü" tanrıça ile bu şekilde betimlenen figürlerde aynı tanrıça kastedilmektedir. Afyon Müzesi'nde korunan ve yine Meter Tetraprosopos'u betimlediğini düşündüğüm iki eser hakkındaki makalemde bu konuya değinilmiş ve kültle ilgili bilinen tüm belgeler toplanmıştır (Akyürek Şahin 2010)

Three New Dedications to Meter Tetraprosopos from Eskişehir

In this article, three carved works in stone found in a variety of areas in Eskişehir (Map) (within the territory of Dorylaion) and preserved in the archaeological museum of Eskişehir are introduced. These three objects are votive worked stones dedicated to a Goddess termed Meter Tetraprosopos (Μητὴρ Τετραπρόσωπος). One is a very small altar which carries an ancient Greek dedicatory inscription and between the acroteria there is the quadruple figure of the goddess recorded in relief. The second monument (Figs 2 a-d) is a carving of a quadruple figurine, the lower part of which is lost. The third object (Figs. 3 a-d) is a small dedication, a relief carving consisting of only the four heads of the goddess. There are no inscriptions on the second and third objects. It is observed that this goddess is depicted possessing a distinct and distinguishing iconography. The goddess is depicted through the portrayal of four women standing side by side, all wearing chitons and having a stephane crown upon their heads. The figures on the altar carry garlands in their hands. The figures on the second, broken figurine would also have carried garlands in their hands. There is a Goddess termed "Meter Tetraprosopos" (the four-faced Meter) known from inscriptions from the regions of Galatia and Phrygia but there are however, no depictions of the Goddess recorded with these inscriptions. However, some uninscribed votive stones carrying this iconography of the Goddess with four faces and four bodies are also known from Phrygia. I propose that the four-headed Goddess mentioned in these inscriptions is to be identified with the Goddess depicted in this manner. In my article on two works preserved in Afyon Museum and which, in my opinion also portrays Meter Tetraprosopos, published prviously, and the documents concerning this cult have also been compiled (see: Akyürek Şahin 2010)

PDF

___

Akyürek Şahin, N. E. (2006a). “Anadolu Hekate Korpusu ve Çeşitli Müzelerde Hekate Eserleri Üzerinde Çalışmalar. Bir Ön Rapor”. Arkeoloji ve Sanat, 121, 59-67.
Akyürek Şahin, N. E. (2006b). Yazıdere Zeus Kutsal Alanı. Phrygia'da Yerel Bir Tapınım Merkezi. İstanbul. Ege Yayınları.
Akyürek Şahin, N. E. (2007). “Neue Weihungen aus dem Museum von Afyon”. Gephyra, 4, 59-115.
Akyürek Şahin, N. E. (2010). “Meter Tetraprosopos İçin Phrygia'dan İki Yazıtsız Belge”. Arkeoloji ve Sanat, 133, 27-38.
Anderson, J. G. C. (1897-1898). “Exploration in Asia Minor During 1898: First Report”. BSA, IV, 49-78.
Anderson, J. G. C. (1899). “Exploration in Galatia cis Halym. II”. JHS, 19, 280-318.
Calder, W. M., & Cormack, J. M. R. et alii (1962). Monuments from Lycaonia, The Pisido-Phrygian Borderland, Aphrodisias. MAMA, VIII. Manchester.
Cox, C. W. M., & Cameron, A. (1937) Monuments from Dorylaeum and Nacolea. MAMA, V. Manchester.
Drew-Bear, Th., Thomas, Ch. M., & Yıldızturan, M. (1999). Phrygian Votive Steles. The Museum of Anatolian Civilizations. Ankara.
Lane, E. N. (ed.) (1996). Cybele, Attis and Related Cults. Esseys in Memory of M. J. Vermaseren. Leiden, New York, Köln. EPRO 131.
Levick, B., & Mitchell, St. et alii (eds.) (1993). Monuments from Appia and the Upper Tembris Valley, Cotiaeum, Cadi, Synaus, Ancyra Sidera and Tiberiopolis. MAMA, X. London.
Macpherson, I. W. (1954). “Inscriptions from Eskişehir and District”. BSA, 49, 11-16. Ramsay, W. M. (1918). “The Utilisation of Old Epigraphic Copies”. JHS, 38, 124-192.
Robert, J. - L. Robert (1938-1985). Bulletin Épigraphique, Revue des Études Grecques. Paris.
Robert, L. (1942-1965). Hellenica. Recueil d'Épigraphie, de Numismatique et d'Antiquités Grecques IXIII. Paris.
Roscher, W. H. (1916-1924). Roschers Ausführliches Lexikon der griechischen Mythologie. Leipzig.
Schwenn, F. (1922). s.v. “Kybele”. RE XI 2, col. 2250-2298.
Vermaseren, M. J. (1987). Corpus Cultus Cybelae Attidisque (CCCA) I. Asia Minor. Leiden vd. EPRO 50,1.
Zgusta, L. (1964). Kleinasiatische Personennamen. Prag.