Okul Öncesi Öğretmen Adaylarının Çevreye Karşı Tutumlarının ve Çevre Bilgi Seviyelerinin Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi
Çevre sorunlarının önlenmesinde ve giderilmesinde verilecek olan çevre eğitiminin önemi yadsınamaz. Öte yandan ülkelerin gelişmişlik düzeyleri ile verilen çevre eğitiminin paralel olduğu konusunda da görüşler vardır. Çevre eğitimi kadar bu eğitimi verebilecek öğretmen adaylarının yetiştirilmesi de önemli bir noktadır. Çevre sorunlarına yönelik duyarlı insanlar yetiştirecek olan öğretmenlerin, öğrencilerine örnek olması bakımından çevre sorunlarına yönelik tutumları oldukça önem arz etmektedir. Buradan yola çıkarak bu çalışmanın amacı okul öncesi öğretmen adaylarının çevre bilgi düzeylerinin belirlenmesi ve çevreye karşı tutumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesidir. Çalışma Karadeniz Bölgesindeki bir devlet üniversitesinde öğrenim görmekte olan tüm sınıf seviyelerindeki okul öncesi öğretmen adaylarıyla yürütülmüştür. Çalışmaya gönüllü olan öğretmen adayları katılmış olup, birinci sınıf öğretmen adaylarından 87, ikinci sınıf öğretmen adaylarından 88, üçüncü sınıf öğretmen adaylarından 89 ve dördüncü sınıf öğretmen adaylarından 86 kişi olmak üzere toplam 350 kişi katılmıştır. Araştırmanın yöntemi betimsel yaklaşıma uygun tarama yöntemidir. Çalışmada veri toplama aracı olarak Koçak’ın (2008) çalışmasında kullandığı 16 maddelik beşli Likert tipi anket kullanılmıştır. Anketten elde edilen sonuçlar IBM SPSS v22 programı ile analiz edilmiştir. Çalışmanın sonucunda okul öncesi öğretmen adaylarının çevre tutumları arasında sınıf seviyelerine, cinsiyetlerine, ailelerinin gelir düzeylerine ve ebeveynlerin öğrenim düzeyine göre anlamlı farklılık bulunmamıştır. Bununla birlikte öğretmen adaylarının çevre bilgi düzeyleri ile çevreye karşı tutumları arasındaki korelasyon da sıfıra yakın bulunmuştur.
Investigation of Environmental Knowledge Levels and Attitudes of Preservice Pre-School Teachers in terms of Various Variables
The importance of environmental education to prevent and eliminate environmental problems cannot be ignored. On the other hand, there are also opinions about the level of development of countries and environmental education given in parallel. The training of teacher candidates who can give this education as much as environmental education is an important point. The attitudes towards environmental problems are of great importance for the teachers who will be sensitive towards environmental problems. The aim of this study is to examine preservice pre-school teachers’ environmental knowledge levels and their attitudes towards the environment in terms of various variables. The study was conducted with preservice pre-school teachers at all grade levels in a university in the Black Sea Region, Turkey. A total of 350 participants, 87 from the first grade, 88 from the second grade, 89 from the and 86 from the fourth grade preservice pre-school teachers participated in the study. The method of research is a survey method appropriate for the descriptive approach. In the study, 16-item Likert-type questionnaire used by Koçak (2008) was used as a data collection tool. The results of the questionnaire were analyzed with IBM SPSS v22. As a result of the study, no significant difference was found between the environmental attitudes of pre-school teacher candidates according to their grade levels, gender, income level of parents and the level of education of parents. In addition, the correlation between preservice teachers' level of environmental knowledge and attitudes towards environment was found to be close to zero.
___
- Aksu, Y. ve Erduran Avcı, D. (2009). Fen ve teknoloji ile sınıf öğretmenlerinin çevre sorunlarına yönelik
tutum ve görüşlerinin belirlenmesi. Burdur ili örneği. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi,
17, 59-80. Erişim adresi:
http://akademikpersonel.kocaeli.edu.tr/sinan.aydin/diger/sinan.aydin01.12.2012_15.53.48diger.pdf#
page=67
- Altın, M. (2001). Biyoloji öğretmen adaylarında çevre eğitimi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi
Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
- Atasoy, E. ve Ertürk, H. (2008). A field study about environmental knowledge and attidudes of elementary
scool students. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(1), 105-122. Erişim adresi:
http://dergipark.org.tr/erziefd/issue/6003/80053
- Barraza, L. ve Walford, R. A. (2002) Environmental education: A comparison between English and
Mexican school children. Environmental Education Research, 8(2), 171-186.
doi:10.1080/13504620220128239
- Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., ve Demirel, F. (2017). Bilimsel araştırma
yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
- Çepni, S. (2014). Araştırma ve proje çalışmalarına giriş (7. baskı). Trabzon: Celepler Matbaacılık.
- Daştan, H. (1999). Çevre koruma bilinci ve duyarlılığının oluşmasında eğitimin yeri ve önemi (Türkiye
örneği) (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- Dönmez Usta, N. ve Ültay, N. (2017). Okul öncesi öğretmenlerinin fen ve doğa etkinliklerini uygulamadaki
yeterliliklerinin belirlenmesi. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 4(9), 19-30. Erişim
adresi:
https://www.researchgate.net/publication/320076993_OKUL_ONCESI_OGRETMENLERININ_FE
N_VE_DOGA_ETKINLIKLERINI_UYGULAMADAKI_YETERLILIKLERININ_BELIRLENME
SI_DETERMINATION_OF_PRESCHOOL_TEACHERS'_ABILITIES_ON_PRACTICING_SCIE
NCE_AND_NATURE_ACTIVITIES
- Erol, G. H. ve Gezer, K. (2006). Prospective of elementary school teachers’ attitudes toward environment
and environmental problems. International Journal of Environmental and Science Education, 1(1),
65-77. Erişim adresi: http://www.ijese.net/makale/1261
- Gökçe N., Kaya, E., Aktay S. ve Özden, M. (2007). İlköğretim öğrencilerinin çevreye yönelik tutumları.
İlköğretim Online, 6(3), 452-468. Erişim adresi: http://ilkogretimonline.org.tr/index.php/io/article/view/1907/1742
- Hungerford, H. R. ve Volk, T. L. (1990). Changing learner behavior through environmental education. The
Journal of Environmental Education, 21(3), 8-21. Erişim tarihi:
http://www.elkhornsloughctp.org/uploads/files/1374624954Changing%20learner%20behavior%20-
%20H%20and%20V.pdf
- İşyar, N. (1999). İlköğretim (3., 4., 5. sınıf) öğrencilerinin olumlu çevresel tutumların yaş ve
sosyoekonomik düzeye göre değerlendirilmesi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Uludağ
Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa.
- Kaptan, S. (1998). Bilimsel araştırma teknikleri ve istatistik yöntemleri. Ankara: Tekışık Matbaası.
- Karasar, N. (2008). Bilimsel araştırma yöntemi (18. Baskı). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
- Kesicioğlu, O. S. ve Alisinanoğlu, F. (2009). 60-72 aylık çocukların çevreye karşı tutumlarının çeşitli
değişkenler açısından incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(3), 37-48.
Erişim adresi: http://kefad.ahievran.edu.tr/Kefad/ArchiveIssues/PDF/e868dead-dd54-e711-80ef00224d68272d
- Koçak, İ. (2008). Proje tabanlı öğrenme modelinin kimya eğitimi öğrencilerinin alkanlar konusunu
anlamaları ile kimya ve çevreye karşı tutumlarına olan etkisinin değerlendirilmesi (Yayınlanmamış
Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
- Sterling, S. (1995). Towards a sustainable Europe. Environmental Education, 48, 6-7.
- Straughan, R. D. ve Roberts, J. A. (1999). Environmental segmentation alternatives: A look at green
consumer behavior in the new millennium. Journal of Consumer Marketing, 16(6), 558-575.
doi:10.1108/07363769910297506
- Şama, E. (2003). Öğretmen adaylarının çevre sorunlarına yönelik tutumları. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim
Fakültesi Dergisi, 23(2), 99-110. Erişim adresi:
http://gefad.gazi.edu.tr/article/view/5000078843/5000073060
- Şenyurt, A., Temel, A. B. ve Özkahraman, Ş. (2011). Üniversite öğrencilerinin çevresel konulara
duyarlılıklarının incelenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 2(1), 8-15.
Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/download/article-file/195932
- Şimşekli, Y, (2004). Çevre bilincinin geliştirilmesine yönelik çevre eğitimi etkinliklerine ilköğretim
okullarının duyarlılığı. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(1), 83-92. Erişim adresi:
http://dergipark.org.tr/uefad/issue/16679/173312
- Tilbury, D. (1994). The critical learning years for environmental education. R. A. Wilson (Ed.),
Environmental education at the early childhood level. Washington, DC: North American
Association for Environmental Education.
- Timur, S. (2011). Fen bilgisi öğretmen adaylarının çevre okuryazarlık düzeylerinin belirlenmesi
(Yayınlanmamış Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
- Ültay, N. ve Ültay, E. (2015). Okul öncesi öğretmenlerinin adaylarının bazı fen konularındaki
uygulamalarının incelenmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(41), 1046-1051. Erişim
adresi:http://www.sosyalarastirmalar.com/cilt8/sayi41_pdf/5egitim/ultay_neslihan_eserultay.pdf
- Ültay, N., Ültay, E. ve Çilingir, S. K. (2018). Okul öncesi öğretmenlerinin fen konularındaki
uygulamalarının incelenmesi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22(Özel Sayı),
773-792. Erişim adresi: http://dergipark.org.tr/ataunisosbil/issue/36559/382873
- Wagler, R. (2010). The association between pre-service elementary teacher animal attitude and likelihood
of animal incorporation in future science curriculum. International Journal of Environmental &
Science Education, 5(3), 353-375. Erişim adresi: https://files.eric.ed.gov/fulltext/EJ895743.pdf
- Wilson, R. A. (1993). Fostering a sense of wonder during the early childhood years. Columbus, OH:
Greyden Press.
- Wilson, R. A. (1994). Environmental education at the early childhood level. Washington, DC: North
American Association for Environmental Education.
- Wilson, R. A. (1996). Environmental education programs for pre-school children. Journal of
Environmental Education, 27(4), 28-34. doi:10.1080/00958964.1996.9941473
- Yavetz, B., Goldman, D. ve Pe'er, S. (2009). Environmental literacy of pre-service teachers in Israel: A
comparison between students at the onset and end of their studies'. Environmental Education
Research, 15(4), 393-415. doi:10.1080/13504620902928422